نحوه تصمیم‌گیری در ایران برای پاسخ به ترامپ: سازوکار پیچیده‌ای دارد

الجزیره نوشت: زمانی که در تاریخ 8 می ترامپ تصمیم خود در مورد توافق هسته ای با ایران را اعلام کرد، محور توجه بسیاری از تحلیلگران، بر نظر رهبر ایران در مورد اینده برجام متمرکز شد. صحبتهای رهبر انقلاب اسلامی چارچوبی کلی را برای سیاست خارجی این کشور ترسیم می کند و در چارچوب این کلیت است که مستشاران و سیاستمداران ایرانی تصمیمات مهمی را اتخاذ می کنند.

به گزارش بازتاب، این رسانه عرب زبان ادامه داد: می توان گفت مذاکراتی که منجر به توافق هسته ای شد، موفقیت امیز بود، چرا که با چراغ سبز آیت الله خامنه ای آغاز شد.

آیت الله خامنه ای در سخنرانی اخیر خود تلاش کرد چارچوبی را برای مذاکره کنندگان مشخص کند که هدف از آن، حفظ توافق هسته ای بدون ایالات متحده باشد. هدف از مذاکرات و خطوط قرمزی که رهبر ایران تعیین کرد، می تواند کسب ضمانتهایی از اروپایی ها باشد، به شکلی که ادامه توافق بدون مشارکت آمریکا به نفع ایران باشد. احتمالا در ادامه، شورای عالی امنیت ملی ایران در این چارچوب برای ترسیم نقشه راهی مفصلتر تلاش کند و مجلس با مسئولان وزارت خارجه برای بهبود این نقشه راه وارد عمل شوند. در نهایت، اعضای مجلس بر تمام چند و چون عملیات مذکور اشراف دارند. نیروهای مسلح به صورت مستقیم در مذاکرات مشارکت ندارند، اما سهم آنها پس از این، در زمینه های متعددی اهمیت می یابد و مسائل جانبی را در بر می گیرد که مستقیما جزء توافق هسته ای نیستند اما برای قدرتهای جهانی مهمند، مانند فعالیتهای موشکی و منطقه ای ایران.

در این میان در حالی که دولت روحانی برای اصلاح اقتصاد ایران تلاش می کند، تمام نظام در این عملیات شرکت دارد. چراغ سبزی که آیت الله خامنه ای برای انجام برخی اصلاحات صادر کرد، به معنای دادن اجازه و اختیار به مسئولان نظام برای تحقق شکوفایی اقتصادی است.

رهبر ایران کاهش تحریمها را وسیله ای برای بهبود شرایط اقتصادی می دانست؛ از آن زمان، روحانی کوشید برخی اصلاحات را اجرایی کند، اما گهگاه با محافظه کاریهایی مواجه شد؛ آنچه که این عملیات را دچار مشکل می کرد. لازم به ذکر است که بین احزاب و جناح های مختلف در ایران شبه اجماعی وجود دارد مبنی بر اینکه مذاکرات هسته ای بهترین راه برای کاهش فشارها و تحریمها و در نهایت، بهبود اوضاع اقتصادی است.

به همین ترتیب، در صورتی که در ماههای آینده نظام ایران تصمیم به از سر گیری بخشهای معینی از برنامه های هسته ای خود بگیرد، یا ساخت برخی تجهیزات اتمی را در دستور کار خود قرار دهد، قطعا این امر در محدوده ای صورت می گیرد که آیت الله خامنه ای به همراه نیروهای مسلح، بویژه سپاه پاسداران، مشخص کند.

اما مساله مهم آن است که جمهوری اسلامی بین خواسته های هسته ای خود و نیازهای اقتصادی اش توازنی ایجاد کند. برای دستیابی به این هدف، احتمالا چارچوبی که رهبر ایران برای آینده برنامه های هسته ای تعیین نموده است، از نظر مستشاران اقتصادی نیز تاثیر می پذیرد، به گونه ای که به کشور اجازه از سر گیری فعالیتهای هسته ای داده شود، بی آنکه گرفتار بحرانی بین المللی شود که اقتصاد آن را بار دیگر دچار مشکلاتی سخت کند.

عملیات تصمیم گیری در امنیت ملی ایران بسیار پیچیده است؛ حتی خود رهبر جمهوری اسلامی نیز با افراد و گروههای مختلفی مشورت می کند. بنابراین، سیاست گذاران ایالات متحده که برای مقابله با چالشهای برخاسته از برنامه های هسته ای ایران، بدنبال اعلام تصمیم ترامپ تلاش می کنند، باید چگونگی تفکر همتایان ایرانی خود و کیفیت سیاستگذاریهای آنها را به نحو دقیقی بدانند.