سازوکار سوختگیری بنزین تغییر می‌کند
داستان کارت سوخت به سریالی تبدیل شده که تمامی ندارد. یک بار دولت به‌دنبال حذف آن است و بار دیگر در پی فراگیر کردن استفاده از کارت‌های شخصی. الان هم شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی به‌عنوان مجری دولت در این بخش به‌دنبال الزامی کردن استفاده از کارت سوخت شخصی با هدف مدیریت صحیح مصرف سوخت کشور است.
به گزارش بازتاب به نقل از ایران، البته مجلس شورای اسلامی هم در تغییر تصمیم دولت درباره کارت‌های سوخت نقش زیادی داشته. به طوری که سال گذشته طی مصوبه‌ای استفاده از کارت سوخت شخصی را الزامی دانست و دولت را موظف به اجرای این قانون کرد. آن هم درست در زمانی که دولت به‌دنبال حذف کارت از سامانه سوختگیری بود.
به هر حال الان دولت در بخش عرضه سوخت پروژه‌ای را شروع کرده که پایه و اساس آن کارت‌های سوخت شخصی است. بزودی هم اطلاعیه‌ای برای اعلام الزام استفاده از کارت‌های شخصی سوخت و زمان بازیابی کارت‌ها از سوی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی صادر می‌شود.
کارتخوان‌های جدید مانع تخلف در جایگاه‌ها می‌شوند
دولت معتقد است که الزامی شدن استفاده از کارت‌های سوخت شخصی به همراه راه‌اندازی نسل جدید کارتخوان‌ها، افزون بر آنکه مدیریت دقیق مصرف سوخت در کشور را به همراه دارد، درصد تخلف در جایگاه‌های عرضه سوخت را به صفر می‌رساند. در این راستا تجهیزات نسل جدید کارتخوان‌های عرضه سوخت هم از ۱۵ تیرماه در جایگاه آزادی نصب و آیین رونمایی رسمی آن برگزار شد. کارتخوان‌هایی که نصب آنها تا پایان سال ۹۸ در سراسر کشور اجرا و پس از آن سامانه قدیمی کارتخوان‌ها از رده خارج می‌شود.در این باره محمدرضا موسوی‌خواه، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی توضیحاتی داده است. او می‌گوید: «سالانه ۲۰ میلیارد تومان برای نگهداشت سامانه قدیمی کارتخوان‌ها هزینه می‌کردیم که هزینه گزافی برای دولت محسوب می‌شد. اما با کمک شبکه بانکی و همکاری بانک مرکزی برنامه جدیدی برای شبکه هوشمند جایگاه‌های سوخت تدوین شده است که مشکلات تجهیزات قدیم مانند حافظه بسیار محدود و هزینه فراوان را ندارد. این طرح تا پایان سال ۹۸ در سراسر کشور اجرا می‌شود، اما شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، علاقه‌مند به اجرای آن تا پایان امسال است، زیرا هرچه زمان اجرای طرح جدید طولانی‌تر شود باید همچنان بین سامانه قدیم و جدید ارتباط برقرار و هزینه نگهداشت سامانه پیشین را نیز پرداخت کرد، اما با پیوستن همه جایگاه‌ها به سامانه برخط (آنلاین) جدید، اطلاعات فروش و پرداخت به صورت همزمان دریافت و ثبت می‌شود که درصد تخلف جایگاه را به صفر می‌رساند.» الزامی شدن استفاده از کارت‌های سوخت در کنار استفاده از این سیستم پرداخت برنامه‌ای است که شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی با جدیت دنبال می‌کند. به نظر می‌رسد که این بار برنامه مقابله با رانت جدی‌تر از هر زمان دیگری است. حتی موسوی خواه می‌گوید: برای جلوگیری از ایجاد رانت، ۳۶۰۰ جایگاه کشور در قالب گروه‌های یکسان تقسیم‌بندی شده‌اند تا همه جایگاه‌ها با هر شرایط و موقعیت و میزان فروش از نسل جدید کارتخوان‌ها بهره‌مند شوند.
استفاده از کارت سوخت شخصی برای مدیریت مصرف
در حال حاضر بیش از ۲۱ میلیون کارت سوخت در اختیار صاحبان خودروهاست، اما مشخص نیست که چند نفر کارت خود را در اختیار دارند یا چند نفر آن را گم کرده‌اند. به همین سبب به‌زودی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در یک فراخوان فرصتی را مشخص می‌کند تا مردم بر اساس آن از کارت سوخت خود استفاده کنند. البته در این دوره، کارت سوخت‌ها طراحی جدیدی ندارند و بر اساس فرآیند پیشین، از آنها استفاده خواهد شد. در این باره مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی بیان کرد: زمانی که مردم از کارت سوخت خودشان استفاده کنند، میزان شکایات و اعتراض‌ها کاهش می‌یابد، زیرا فرد از صفر بودن حجم بنزین در ابتدای سوختگیری مطمئن است، اما استفاده از کارت سوخت جایگاه‌دار، گاهی اوقات ابهام‌هایی به‌دنبال دارد، بنابراین استفاده از کارت‌های سوخت شخصی باید در اولویت قرار گیرد. همچنین با استفاده از کارت‌های سوخت شخصی می‌توان مقدار مصرف سوخت را با در نظر گرفتن جزئیاتی مانند مصرف سوخت در انواع خودروها یا پراکندگی مناطق کم مصرف و پرمصرف بررسی کرد. این نوع اطلاعات برای مدیریت مصرف سوخت کشور بسیار مهم است.
رشد سرسام آور مصرف بنزین در سال‌های اخیر
آمارهای شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی نشان می‌دهد که رشد مصرف بنزین در سال 93، تنها 1.6 درصد بود ولی در سال 94 به 2 درصد و در سال 95 هم به 5.1 درصد رسید. اما در سال 96 رشد مصرف بنزین به 9.2 درصد رسید و مقایسه 3 ماه نخست امسال به مدت مشابه سال قبل هم از رشد 10 درصدی مصرف خبر می‌دهد. در این خصوص نمی‌توان تأثیر توقف طرح هدفمندی یارانه‌ها را در رشد مصرف نادیده گرفت. وقتی قیمت بنزین برای چند سال ثابت می‌ماند و همپای دیگر شاخص‌های اقتصادی از جمله قیمت نفت خام و نرخ تورم اصلاح نمی‌شود، رشد افسار گسیخته مصرف بنزین موضوعی غیرقابل انکار می‌شود.بنزین لیتری هزار تومان باعث شده که کشورمان ارزان‌ترین بنزین جهان را داشته باشد و با تغییراتی که اخیراً در نرخ ارز پیش آمده، ایران حتی از ونزوئلا و عربستان هم پیشی گرفته و در صدر جدول نشسته است.
بر اساس آمار شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی 3 ماه نخست امسال میانگین 85.1 میلیون لیتر بنزین در روز مصرف شده و این رقم در مدت مشابه سال قبل 77.4 میلیون لیتر در روز بوده است. میانگین مصرف بنزین در سال 96 نیز روزانه 80.6 میلیون لیتر و میانگین مصرف در سال 95 بالغ بر 74.6 میلیون لیتر در روز بوده است. به نظر می‌رسد که اگر کشور احیای کارت سوخت و دیگر اقدامات نظیر اصلاح قیمت‌ها یا بهبود کیفی خودروها را دنبال نکند، بزودی میانگین مصرف بنزین کشور به روزی 90 میلیون لیتر می‌رسد و حتی پالایشگاه ستاره خلیج فارس هم نمی‌تواند کشور را خودکفا نگه دارد. هرچند که دولت به‌دنبال افزایش تولید بنزین است و اعلام شده که ظرفیت تولید بنزین کشور تا پایان پاییز ۹۷ روزانه به ۱۰۰ میلیون لیتر می‌رسد. اما با مدیریت مصرف باید برنامه را به سمت صادرات بنزین سوق دهیم.
خداحافظی با خرید و فروش کارت سوخت
اخیراً خبرهایی به گوش می‌رسید که برخی از جایگاهداران کارت سوخت را با قیمت ۳۰ تا ۵۰ هزار تومان خریداری کرده و اقدام به قاچاق سوخت به مناطق مرزی می‌کنند. به نظر می‌رسد که بزودی با الزامی شدن استفاده از کارت سوخت شخصی و اتصال پرداخت‌ها به شبکه بانکی با این تخلف نیز مقابله شود. کارت سوخت می‌تواند ابزار خوبی برای مقابله با قاچاق سوخت شود. آن هم در شرایطی که ارزش پول ملی با کاهش قابل توجهی مواجه شده است.
