معامله پشت‌پرده آمریکا و روسیه بالاخره رو شد؛ جزئیاتی که نشان می‌دهد اوکراین با سخت‌ترین انتخاب قرن روبه‌رو شده است
بازتاب– ترامپ با ارائه پیش‌نویس ۲۸ ماده‌ای برای پایان جنگ اوکراین، معادلات ژئوپولیتیک را وارد مرحله‌ای تازه کرده است؛ طرحی که به گفته ناظران، فشار بی‌سابقه‌ای بر ولودیمیر زلنسکی وارد کرده و او را در برابر دشوارترین انتخاب تاریخ معاصر اوکراین قرار داده است: واگذاری سرزمین‌ها، کاهش شدید ارتش، و پذیرش دائمی عدم عضویت در ناتو.
قرار گرفتن کی‌یف در گوشه رینگ
به گزارش آسوشیتدپرس، ایالات متحده نسخه کامل پیش‌نویس ۲۸ ماده‌ای دولت ترامپ برای پایان دادن به جنگ را در کی‌یف ارائه کرده؛ طرحی که از همکاری مشترک واشنگتن و مسکو تهیه شده و مفاد آن آشکارا به روسیه امتیازات قابل توجهی می‌دهد. بر اساس این سند، اوکراین باید با محدودیت ۶۰۰ هزار نفر برای ارتش، تثبیت قانون اساسی درخصوص عدم پیوستن به ناتو، و واگذاری بخش‌های عمده‌ای از شرق خود موافقت کند.
آسوشیتدپرس می‌نویسد ترامپ بار دیگر تأکید کرده که زلنسکی «کارت‌های لازم برای ادامه نبرد را از دست داده» و باید تا پنج‌شنبه آینده پاسخ دهد. رئیس‌جمهور آمریکا در دفتر بیضی گفت: «ما راهی برای صلح داریم. او باید آن را تأیید کند.»
در همین حال، سقوط احتمالی پوکروفسک – که اکنون محتمل‌تر از همیشه ارزیابی می‌شود – می‌تواند بزرگ‌ترین پیشروی روسیه از زمان سقوط باخموت در مه ۲۰۲۳ باشد؛ شرایطی که اوکراین را بیش از پیش در موقعیت ضعف قرار می‌دهد.
دوراهیِ خطرناکِ اوکراین
زلنسکی در سخنرانی ویدیویی خود اذعان کرده است: «اوکراین اکنون ممکن است با سخت‌ترین انتخاب در تاریخ خود روبه‌رو باشد: یا از دست دادن کرامت، یا خطر از دست دادن یک شریک کلیدی.» او تأکید کرد که در هر صورت «آزادی و عزت اوکراینی‌ها» خطوط قرمز او خواهد بود.
در قلب طرح ترامپ، درخواست واگذاری تمام منطقه دونباس – حتی بخش‌هایی که هنوز در کنترل اوکراین است – به روسیه قرار دارد. تحلیلگران مؤسسه مطالعات جنگ می‌گویند حتی با سرعت فعلی پیشروی روسیه، تصرف کامل این منطقه ممکن است سال‌ها طول بکشد، اما ترامپ این منطقه را «امری انجام‌شده» می‌داند. او روز جمعه در مصاحبه با فاکس‌نیوز گفت: «آن‌ها در مدت کوتاهی شکست خواهند خورد؛ خودتان می‌دانید.»
بندهای جنجالی طرح: از امنیت تا فرهنگ
پیش‌نویس ۲۸ ماده‌ای، که نسخه کامل آن در اختیار آسوشیتدپرس قرار گرفته، شامل بندهایی است که حساسیت‌های جدی برای کی‌یف ایجاد کرده‌اند، از جمله:
– محدودسازی ارتش اوکراین
– الزام به عدم عضویت در ناتو
– واگذاری دونتسک، لوهانسک و کریمه به‌عنوان «اراضی دوفاکتوی روسیه»
– تشکیل منطقه حائل غیرنظامی در بخش‌هایی از دونتسک
– تضمین‌های امنیتی یک‌طرفه که در صورت هرگونه اقدام نظامی از سوی اوکراین علیه روسیه لغو می‌شود
– اعمال برنامه‌های فرهنگی مشترک و حذف «اقدامات تبعیض‌آمیز» علیه زبان و رسانه روسی
به گفته «دیوید سیلبی»، استاد تاریخ نظامی دانشگاه کرنل، برخی مفاد طرح «به‌وضوح به نفع روایت‌های تاریخی روسیه» است و می‌تواند در اوکراین به‌عنوان «توجیه حمله ۲۰۲۲» برداشت شود. او معتقد است هیچ رئیس‌جمهوری نمی‌تواند با واگذاری قلمرو، کاهش چشمگیر ارتش و امتیازات فرهنگی گسترده بر سر کار بماند.
پشت‌پرده تدوین طرح و تهدیدهای واشنگتن
گزارش رویترز می‌گوید این طرح حاصل گفت‌وگوهای محرمانه میان «استیو ویتکوف» نماینده ویژه ترامپ و «کیرل دمیتریِف» نماینده سرمایه‌گذاری پوتین است. چند منبع مستقل گفته‌اند که آمریکا تهدید کرده درصورت رد طرح، اشتراک‌گذاری اطلاعات و ارسال سلاح به اوکراین را متوقف خواهد کرد؛ تهدیدی که وضعیت شکننده زلنسکی را تشدید می‌کند.
زلنسکی روز جمعه با رهبران بریتانیا، آلمان، فرانسه و نیز جی‌دی ونس – معاون رئیس‌جمهور آمریکا – گفت‌وگو کرد اما با احتیاط رفتار نمود تا طرح آمریکا را آشکارا رد نکرده باشد. او گفت: «این طرح باید صلح واقعی و آبرومندانه را تضمین کند.»
روسیه: طرح می‌تواند مبنای پایان جنگ باشد
ولادیمیر پوتین نیز گفته این طرح می‌تواند «مبنای توافق نهایی» باشد؛ هرچند کی‌یف و متحدان اروپایی آن هنوز «واقعیت‌های پیشروی‌های روسیه» را درک نکرده‌اند.
اما اروپا با نگرانی به این روند نگاه می‌کند. «کایا کالاس»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هشدار داده است: «این لحظه‌ای بسیار خطرناک برای همه است. روسیه هیچ حق قانونی برای گرفتن امتیاز از کشوری که به آن حمله کرده ندارد.»
طبق گزارش‌ها، اوکراین همراه با بریتانیا، فرانسه و آلمان در حال تهیه «پیشنهاد متقابل» ۲۸ ماده‌ای است؛ طرحی که اروپا در تدوین نسخه آمریکایی آن هیچ نقشی نداشته اما در حمایت از کی‌یف متحد باقی مانده است.
بندهای حیاتی پیش‌نویس آمریکا
پیش‌نویس ۲۸ ماده‌ای شامل مواردی گسترده از امنیت تا اقتصاد و انرژی است؛ از جمله:
– محدودسازی ارتش اوکراین به ۶۰۰ هزار نیرو
– ممنوعیت دائمی عضویت اوکراین در ناتو
– استقرار جنگنده‌های اروپایی در لهستان
– بازسازی اوکراین با سرمایه‌گذاری ۱۰۰ میلیارد دلاری از اموال مسدودشده روسیه
– دعوت دوباره روسیه به گروه G8
– مدیریت مشترک نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا با تقسیم ۵۰/۵۰ برق
– برگزاری انتخابات ظرف ۱۰۰ روز
– عفو کامل برای طرف‌های درگیر
– آتش‌بس فوری پس از عقب‌نشینی به خطوط توافق‌شده
دروازه‌ای به سوی بحران جدید؟
«تیم اَش» از چتم هاوس می‌گوید: «در این طرح، روسیه تقریباً همه‌چیز را به دست می‌آورد و اوکراین تقریباً هیچ.» او هشدار می‌دهد که پذیرش آن می‌تواند به «بی‌ثباتی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بزرگ» در اوکراین منجر شود.
اما ترامپ و اطرافیانش باور دارند که ادامه جنگ تنها به «از دست رفتن جان‌ها و قلمرو بیشتر» می‌انجامد و طرح ۲۸ ماده‌ای «تنها مسیر واقع‌بینانه برای پایان سریع جنگ» است.
انتخابی که می‌تواند تاریخ اوکراین را تغییر دهد
اوکراین در حالی با فشارهای نظامی، اقتصادی و سیاسی هم‌زمان مواجه است که واشنگتن بر پاسخ سریع زلنسکی تأکید می‌کند. اگر کی‌یف طرح را بپذیرد، وارد نظمی ژئوپولیتیک تازه و پرهزینه خواهد شد؛ و اگر رد کند، با خطر کاهش حمایت حیاتی آمریکا روبه‌رو می‌شود. انتخابی که پیش روی اوکراین قرار گرفته، نه تنها آینده این کشور، بلکه مسیر آینده اروپا و توازن قدرت جهانی را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
