تمرکز مذاکرات وین بر پیامدهای خروج آمریکا از برجام؛ آیا مذاکرات وین سرآغاز راهی طولانی و بی‌نتیجه خواهد بود؟
قرار است 8 آذر مذاکرات وین از سر گرفته شود. بررسی شروط تهران و مواضع مسئولان ارشد سیاست خارجی دولت نشان می‌دهد که امید چندانی به نتیجه‌بخش گفتگوها برای کاهش فشارهای اقتصادی بر ایران وجود ندارد. به نظر می‌رسد با رویکرد کنونی، شاهد مسیر طولانی مذاکرات باشیم؛ مسیری که معلوم نیست چقدر امکان موفقیت دارد.
«بازتاب»؛ آرش صفار- کمتر از 20 روز تا از سرگیری مذاکرات وین برای احیای برجام باقی مانده است، «علی باقری کنی»، معاون سیاسی وزارت امور خارجه، این گفتگوها را «مذاکره برای لغو تحریم‌ها» نامیده است؛ نه احیای برجام.
تهران سه شرط را برای از سرگیری محدودیت‌ها در فعالیت‌های هسته‌ای خود مطرح کرده است؛ به گفته «سعید خطیب‌زاده»، سخنگوی وزارت امور خارجه، اولا، آمریکایی‌های باید بپذیرند که مقصر شرایط فعلی هستند؛ ثانیا، تمام تحریم‌هایی که بعد از خروج آمریکا از برجام علیه ایران اعمال شده است، باید به صورت یکجا لغو شود و ثالثا، آمریکا باید «تضمین بدهد که هیچ دولتی در ایالات‌متحده مجددا جهان و حقوق بین‌الملل را به سخره نخواهد گرفت و این شرایط را تکرار نخواهد کرد».
این شروط در حالی مطرح شده است که هم مقام‌های آمریکایی بر غیرقابل بودن پذیرش بودن هر سه شرط تأکید کرده‌اند؛ شش دور پیشین مذاکرات وین به سرپرستی «عباس عراقچی» نیز نشان داد که آمریکا این شروط نمی‌پذیرد.
مقام‌های آمریکایی اعلام کرده‌اند که ارائه تضمین برای عدم خروج مجدد ایالات‌متحده از برجام ممکن نیست. از یک‌سو اصولا دولت بایدن نمی‌تواند تضمین دهد که جانشین او در کاخ سفید به تعهدات برجامی پایبند خواهد بود؛ از سوی دیگر برخی از تحلیل‌گران بر این باورند که چون برجام اتخاذ گام‌های متقابل از سوی سایرین، در صورت عدول یکی از طرف‌ها از تعهدات خود را به رسمیت شناخته است، موضوع ارائه تضمین بی‌معنی است.
در خصوص لغو تمامی تحریم‌های آمریکا علیه ایران بعد از خروج ترامپ از برجام نیز، مذاکره‌کنندگان آمریکایی تأکید داشته‌اند که تنها حاضر به لغو تحریم‌های مرتبط با پرونده هسته‌ای ایران هستند و سایر تحریم‌ها که بر سر موضوعاتی همچون سیاست منطقه‌ای تهران، برنامه موشکی آن و مسائل حقوق بشری وضع شده است، تنها در صورت موافقت ایران با مذاکرات فراهسته‌ای در دستور کار قرار خواهد گرفت.
در مورد پذیرش تقصیر از سوی واشنگتن نیز، به نظر می‌رسد نمی‌توان خوش‌بین بود؛ اولا این پذیرش این شرط ایران، به نوعی واشنگتن را مجبور به عقب‌نشینی و امتیازدهی در دو شرط دیگر می‌کند؛ همچنین بالقوه راه را برای ادعاهای (به حق) بعدی ایران –همچون مطالبه ضررهای وارد شده به اقتصاد کشور در سه سال اخیر- هموار می‌کند.
با توجه به این شرایط، برخی تحلیل‌گران طرح چنین شروطی از سوی ایران را نشان‌دهنده عدم تمایل تهران به توافق دانسته‌اند؛ مطابق این تحلیل، در واقع شروط ایران، شروطی برای محقق نشدن است.
از سوی دیگر، «حسین امیرعبداللهیان»، وزیر امور خارجه در توییتی ضمن اشاره به «گفتگوهای موفق دکتر باقری در اروپا»، نوشت «در میز میز مذاکرات در وین، ما آماده توافقی خوب هستیم. بازگشت همه طرف‌ها به تعهداتشان یک اصل مهم و راهگشا است».
در توییت امیرعبداللهیان مشخص نشده است که منظور از بازگشت همه طرف‌ها به تعهدات چیست؟ مشخص نیست که وزیر همچنان بر بازگشت آمریکا به تعهدات خود، راستی‌آزمایی آن و سپس از سرگیری محدودیت‌ها از سوی ایران تأکید دارد یا رویکرد دیگری را مد نظر دارد.
هم‌زمان باقری کنی تأکید کرده است که گفتگوهای پیش رو در وین تنها بر تأثیرات خروج آمریکا از برجام تمرکز دارد و هیچگونه مذاکرات هسته‌ای در دستور کار نخواهد بود.
او توضیحی در این خصوص نداده است که چگونه ممکن است گفتگوهایی که صرفا به دغدغه‌های ایران محدود است، مورد پذیرش طرف‌های مقابل قرار گیرد؛ طبیعتا به این موضوع نیز اشاره نکرده است که چنین مذاکراتی چگونه ممکن است به موفقیت منجر شود.
به نظر می‌رسد تیم سیاست خارجی ایران بر خلاف تأکیدات خود، مذاکرات پیش رو صرفا نقطه آغاز مسیری طولانی می‌بیند؛ در عین حال مشخص نیست که آیا این مسیر طولانی قرار است به نتیجه برسد یا نه! اگر مواضع تهران در میز مذاکره نیز همچون مواضع رسانه‌ای مذاکره‌کنندگان باشد، احتمالا بعد از وین باید منتظر قرار ملاقات در آلماتی و بغداد و… باشیم.
