حاشیه ای بر نقشه موهوم «جهان ترک»؛ تلاش‌های باغچه‌لی برای تأثیرگذاری بر سیاست رسمی ترکیه
انتشار تصویری از اردوغان و باغچه‌لی در کنار نقشه‌ای که «جهان ترک» نامیده شده، چالش برانگیز شده است؛ فارغ از توهمات تاریخی که با پیروزی در قفقاز تقویت شده، به نظر می‌رسد رهبری حزب حرکت ملی شرایط نامساعد اقتصادی را دست‌مایه‌ای برای تقویت مواضع خود در سیاست رسمی ترکیه می‌بیند.
«بازتاب»؛ آرش صفار- چند روز پیش، رئیس حزب «حرکت ملی» ترکیه، «دولت باغچه‌لی» در دیدار با «رجب طیب اردوغان نقشه‌ای از «جهان ترک» را به او هدیه داد.
به گزارش «کرد پرس»، بر اساس اطلاعیه رسمی حزب حرکت ملی، باغچه‌لی «خود شخصا بر روی این نقشه کار کرده است تا مانند پرچمی از رهبری به رهبر دیگر به میراث گذاشته شود».
این نقشه بخش‌هایی از کشورهای بالکان، سوریه، عراق، ایران، کل آسیای مرکزی، بخش بزرگی از روسیه، مغولستان و چین را جزئی از آنچه «جهان ترک» نامیده شده، معرفی کرده است.
حزب حرکت ملی ترکیه، حزبی با مواضع راست افراطی است؛ این حزب که دارای 48 کرسی در پارلمان ترکیه است، یکی از شرکای ائتلاف حزب «عدالت و توسعه» ترکیه است. مواضع ناسیونالیستی افراطی و نگاه بدبینانه به اتحادیه اروپا، همواره از سبب طرح مباحث چالش برانگیز بوده است؛ شاخه جوانان این حزب با نام «گرگ‌های خاکستری»، در خشونت‌های دهه 70 میلادی ترکیه نقش اساسی داشت.
«کیومرث یزدان‌پناه»، استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران در یادداشتی به این موضوع اشاره می‌کند که این نقشه در واقع حوزه نفوذی است که ترکیه در افق 2050 برای خود به تصویر می‌کشد.
به باور این متخصص ژئوپلیتیک، ترکیه دو سناریو ژئوپلیتیکی محتمل و غیرمحتمل را پیش رو دارد؛ سناریوی غیرمحتمل که در چارچوب نوعثمانی‌گرایی، مبتنی بر سلطه مجدد بر قلمرو امپراتوری عثمانی در اوج دوران اقتدار است، ترکیه را چالش‌های بیشماری روبه‌رو می‌کند و بنابراین در دستور کار رهبران ترکیه قرار ندارد.
در مقابل، سناریو ژئوپلیتیکی محتمل در قالب «آناتولی بزرگ» که مبتنی بر تسلط کامل بر قلمرو آناتولی است، به صورت گام به گام از سوی ترکیه دنبال می‌شود؛ او معتقد است که رونمایی از این نقشه در واقع نوعی آماده‌سازی ذهنی در چارچوب تحقق طرح آناتولی بزرگ است.
نکته حائز اهمیت دیگر که باید در خصوص این نقشه مورد توجه قرار داد، دلایل اهدای این نقشه به اردوغان در شرایط کنونی است.
توهمات پان ترکیستیِ باغچه‌لی و حزبش موضوع تازه‌ای نیست؛ به نظر می‌رسد در سایه چالش‌های پیش روی اردوغان و حزب عدالت و توسعه، باغچه‌لی تلاش دارد نفوذ مواضع خود در سیاست رسمی ترکیه را تقویت کند.
سقوط ارزش لیر ترکیه و حرکت مرحله به مرحله اردوغان در مسیر اقتدارگرایی، سبب اما و اگرهای زیادی در خصوص موقعیت حزب عدالت و توسعه در انتخابات آتی شده است.
بر مبنای یک نظرسنجی از مردم ترکیه در خصوص اینکه در صورت برگزاری انتخابات زودهنگام به کدام حزب رأی خواهند داد، حزب اپوزیسیون «جمهوری‌خواه خلق»، با مواضع چپ میانه با جلب نظر مثبت بیش از 30 درصد پرسش‌شوندگان، بالاتر از حزب عدالت توسعه قرار گرفته است.
در این شراین رهبری عدالت و توسعه مجبور است بیش‌ازپیش به مواضع و رویکردهای موتلفان خود (حزب حرکت ملی) توجه کند؛ این وضعیت شرایط را برای افزایش تأثیرگذاری باغچه‌لی در سیاست رسمی فراهم می‌کند.
بعید است اردوغان به پیام منفی این نقشه به روسیه، چین، ایران و سایر بازیگران بی‌توجه باشد، با این حال او راهی به جز چنگ انداختن به توهمات پان ترکی برای حفظ موقعیت خود در میان پایگاه اجتماعی خود ندارد، موضوعی که احتمالا باغچه‌لی را به بهره‌برداری از این شرایط تشویق کرده است.
