آمریکا، روسیه، عربستان و ترکیه هر یک از سوریه چه می‌خواهند؟

در شب جمعه دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا از تصمیم خود در مورد استفاده از قدرت نظامی ( عادلانه) علیه اهداف دولتی سوریه برای تلافی اقدام رژیم در حملات شیمیایی مشکوک را اتخاذ کرد.

مجله آتلانتیک در تحلیلی نوشت:اگر چه بشار اسد رئیس جمهور سوریه در جنگ داخلی کشورش با پیروزی هایی همراه بوده است اما این بدان معنا نیست که سوریه به سمت صلح حرکت می کند بلکه در حقیقت مناقشه در این کشور به دلیل که این قدرت های خارجی برای تامین منافع خود در میدان نبرد سوریه مشارکت دارند در حال افزایش است.
در ادامه این مطلب می خوانیم: کریستوفر فیلیپس مولف کتاب نبرد سوریه و رقابت های بین المللی در خاورمیانه جدید بر این تاکید کرد که اگر شما به ادبیات جنگ داخلی نگاهی بیندازید متوجه حضور قدرت های خارجی می شوید که آن ها پایان دادن به جنگ داخلی را با مشکل روبرو می کنند زیرا که این قدرت ها تا زمانی که خواسته های آن ها برآورده نشود تمایلی برای ترک آن کشور ندارند. در طی هفت سال گذشته جنگ سوریه ما شاهد حضور کشورهای مختلفی بوده ایم که آن ها با هر گونه ابزار از طریق سربازان مزدور تا عملیات ویژه برای انتقال تسلیحات استفاده کرده اند. مناقشه سوریه در طی زمان پیچیده تر و خطرناک تر شده است و آینده اکنون سوریه تا حد زیادی در خارج از مرزهای آن تعیین می شود. اکنون پرسش این است که چه کسی و چرا در سوریه مبارزه می کنند؟

ایالات متحده آمریکا
دلیل حضور ایالات متحده آمریکا در سوریه عمدتا برای مبارزه با داعش بوده است. برای نمونه به اظهارات اخیر برت مک گرک فرستاده ائتلاف ضدداعش بر این تاکید کرد: «هدف آمریکا در سوریه مبارزه با داعش است. این ماموریت اصلی ما است و اکنون تمام نشده است و ما درصدد تکمیل این ماموریت هستیم.» در کنار آن از منافع دیگر ایالات متحده می توان به مهار نفوذ ایران و همچنین مجازات سوریه برای استفاده از سلاح های شیمیایی هم ذکر کرد.

کریستوفر فیلیپس بر این تاکید کرد: « ایالات متحده آمریکا در سوریه برای تامین منافع خود اهمیت های متفاوتی را در زمان های متفاوت دنبال کرده است و همین یکی از دلائلی است که چرا سیاست آمریکا در سوریه تا حد زیادی ناموفق بوده است.» تا قبل از ظهور داعش در سال 2014م. ایالات متحده آمریکا صرفا به دنبال مهار این مناقشه بود زیرا تلاش های بین المللی برای حل و فصل این مسئله با شکست همراه شده بود. اگر چه دولت اوباما از برکناری بشار اسد حمایت می کرد ولی نسبت به ارسال تسلیحات یا کمک های مالی به گروه های مخالف شورشی تمایلی نداشت زیرا ترس داشت که این تسلیحات به دست گروه های اسلام گرا و جهادی های افراطی بیفتد.

در سال 2014م. باراک اوباما همچنین در مورد سلاح شیمیایی خط قرمزی را ترسیم کرد که استفاده رژیم سوریه از سلاح شیمیایی محاسبات وی را در مورد استراتژی آمریکا در این کشور تغییر خواهد داد. اما هنگامی که در سال 2013م حکومت اسد از گاز سارین بر علیه غیرنظامیان استفاده کرد اوباما به جای کاربرد زور، با روسیه برای از بین بردن صرفا ذخایر سلاح های شیمیایی به توافق رسید.

دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا برای نخستین بار اخیرا گفت که نیروهای آمریکا خیلی زود سوریه را ترک خواهند کرد در حالی که مشاوران نظامی وی در حال برنامه ریزی برای ارسال نیروهای بیشتربه سوریه هستند. زمانیکه وی اظهارات خود را بیان می کرد حضور نیروهای آمریکا 2000 نفر است که بنا بر گزارش های خبری ، دونالد ترامپ درصدد خروج آن ها در عرض شش ماه است. اما حملات شیمیایی مشکوک هفته ی گذشته باعث شد که دونالد ترامپ همانند سال گذشته حملات مشابه برای تلافی علیه رژیم سوریه انجام دهد. این بدان معنا است که ایالات متحده آمریکا بار دیگر ماموریت ضد تروریسم را در خارج از کشور توسعه داده است.

اروپا
کشورهای اروپایی مانند فرانسه و بریتانیا در سوریه به دلیل داعش حضور دارند. سیاست های آن ها در سوریه تا حد زیادی با سیاست های ایالات متحده آمریکا همخوانی دارد. برای نمونه آنها در روز جمعه در حملات تلافی جویانه علیه اسد به دلیل استفاده از سلاح های شیمیایی مشارکت داشتند. علاوه بر این اروپا همچنین با بحران پناهندگان سوریه هم دست و پنجه نرم می کند. این بحران ها پویایی و دینامیک های سیاسی این قاره را با تغییر همراه کرده است و به موفقیت احزاب راست گرا در انتخابات این کشور به دلیل مخالفت آن ها با مهاجرت کمک کرده است. در این هفته جرارد آرواد سفیر فرانسه در واشنگتن در اظهاراتی تاکید کرد: « برای مقابله با تهدیدات ؛ برقراری ثبات سوریه و ایجاد یک گذار سیاسی معتبر ضروری است. هدف غرب باید تعامل با روسیه، ترکیه و ایران برای تحول سیاسی در سوریه باشد.» بنابراین هر دو کشور فرانسه و بریتانیا با اقدام نظامی آمریکا علیه اسد به دلیل استفاده از سلاح شیمیایی مشارکت داشتند.

روسیه
روسیه برای حفظ بشار اسد از دست شورشیان ( گروه های تروریستی) و همچنین برای افزایش نفوذ خود در خاورمیانه در سوریه حضور دارد. مداخله نظامی روسیه در سپتامبر 2015م بقای بشار اسد را تضمین کرده است و وی توانسته است از این طریق کنترل بیشتری بر سرزمین سوریه دست پیدا کند. مناسبات روسیه با اسد به دوران جنگ سرد بر می گردد. سوریه میزبان تنها پایگاه هوایی روسیه در مدیترانه است( طرطوس). اما با توجه به ملاحظات فوق، دولت روسیه همچنین نسبت به گسترش و رشد گروه های اسلامی در کشورهای عربی جایی که هرج مرج جایگزین افراد قدرتمند شده است نگران است. شاید مهم ترین نقطه نظر در این مورد است که مناقشه سوریه بازگشت دوباره روسیه به جهان را نشان می دهد.

کریستوفر فیلیپس معتقد است: « آن چه که اکنون برای ولادیمیر پوتین مهم است استفاده از سوریه به عنوان دستورکاری برای نمایش قدرت روسیه همانند دوران اتحاد جماهیر شوروی که به یک بازیگر مهم و بزرگ در خاورمیانه تبدیل شده بود.» زالزبرگ تحلیلگر ارشد مسائل اسرائیل – فلسطین در گروه بحران بین المللی بر این تاکید کرد: « مسکو با تمام بازیگران مهم این مناقشه به جز آمریکا روابط نزدیکی دارد.( ایران – سوریه- ترکیه و اسرائیل). این کشور نقش فزاینده ای را در میانجیگری بین اسرائیل – ایران ایفا می کند که چه نوع حضور ایران در سوریه می تواند برای اسرائیل قابل تحمل باشد. تحلیل من این است که بیشتر این رویدادها ( واکنش اسرائیل با حملات نظامی علیه اقدامات ایران در سوریه) تکرار خواهند شد. وی گفت: روسیه اکنون به یک موقعیت برجسته در داخل سوریه دست پیدا کرده است و اما این مشخص نیست که آیا روسیه از نفوذ خود برای اقناع اسد به توقف استفاده از سلاح شیمیایی علیه مردمش استفاده می کند یا خیر»

عربستان سعودی
عربستان سعودی در مناقشه سوریه از گروه های شورشی مخالف ایران حمایت می کند. آن ها مخالفان سوریه را به دلیل رقابت با ایران حمایت مالی و تسلیحاتی می کنند. این کشور از شورش اهل سنت علیه فرقه اقلیت اسد به عنوان فرصتی برای تبدیل سوریه از یک دولت طرفدار ایران به دولت مخالف ایران تلاش می کند. در این راستا ترکیه و قطر همچنین از این تحولات به عنوان فرصتی برای تبدیل سوریه به یک کشور دوست تلاش کردند بنابراین آن ها از گروه هایی که با اخوان المسلمین پیوند داشتند را حمایت مالی کردند. محمد بن عبدالرحمان آل ثانی وزیر خارجه قطر به خبرنگاران در واشنگتن در روز پنج شنبه گفت که اسد یک جنایتکار جنگی است که مستحق پیگرد قانونی است. وی خواستار فرایند دیپلماتیک در مناقشه سوریه شد چیزی که منجر به گذار قدرت می شود که این ایده بارها مطرح شده است. اما این اسد که بیشتر کشور را به دست آورده‌است، انگیزه زیادی برای پی‌گیری ندارد.

اسرائیل
اسرائیل در سوریه مخالف ایران است. سالها مرز آن با سوریه آرام ترین مرز بوده است. هر چند که روابط آن ها با اسد و پدرش ضعیف بود. اما اسرائیل افزایش نفوذ ایران در سوریه را تهدیدی می داند که همواره برآن تاکید کرده است. آن ها هراس دارند که ایران دائم در سوریه بماند و سپس همراه با حزب الله در مرز با اسرائیل باقی بمانند و توانمندی های تهاجمی مانند انبارهای زیرزمینی بزرگ که می تواند در جنگ آینده با دولت یهودی مورد استفاده قرار گیرد. اسرائیل در طول این مناقشه چندین بار به پایگاه های نظامی حمله کرده است. زالزبرگ تحلیلگر گروه بحران بین الملل به من گفت که تا چند ماه پیش اسرائیل امیدوار بود که دولت ترامپ و عربستان سعودی موفق به خروج حضور ایران از سوریه شوند. اسرائیل خواهان پذیرش اسد در قدرت است مشروط بر این که با حضور ایران در داخل این کشور همراهی نکند. زالزبرگ گزینه های اسرائیل را از حملات محدود تا جنگ تمام عیار سخن گفته است. وی گفت این جنگ دیگر بین اسرائیل با نیرو و ارتش سوریه نیست بلکه ایران و حزب الله و دیگران هم حضور دارند.

ترکیه
از ابتدای مناقشه، ترکیه به خاطر کردها در سوریه حضور دارد؛ آن ها به شدت با اسد مخالفت کرده بودند در حالی که وی قبلا متحد نزدیک ترکیه بود. ترکیه در این مناقشه از گروه های مخالف اسد از جمله اسلام گرایان حمایت کرده است. اما یکی از پیامدهای ناخواسته مناقشه سوریه و همچنین جنگ در عراق ظهور کردها بوده است. آن ها به سرعت به یکی از موثرترین نیروی مبارز در سوریه تبدیل شدند به آمریکا در مبارزه علیه داعش کمک کردند. برخی از کردهای سوریه با حزب کارگران کردستان که در داخل ترکیه فعالیت می کنند و از سوی آنکارا به عنوان سازمان تروریستی شناخته می شود همکاری می کند. با تصرف عفرین توسط کردها در سوریه، ترکیه به سرعت نیروهای خود را به مرز فرستاد و توانست شهر عفرین را تصرف کند. عفرین در غرب رودخانه فرات قرار دارد که تحت کنترل روسیه است. آن همچنین شهر منبیج را هم تهدید کرده اند جایی که نیروهای آمریکا همراه با شبه نظامیان کردها حضور داشتند. اکنون ترکیه به نظر می رسد به دلیل دشمنی نسبت به کردها از مخالفتش با اسد کاسته است.

به گزارش انتخاب ،این تنها قدرت های بین المللی در سوریه هستند. اگر چه در این تحلیل گروههای مختلف مخالف رژیم را نشان ندادیم اما قدرت های خارجی هستند که مرحله بعدی مناقشه سوریه را تعیین خواهند کرد. در این مناقشه مردم بیشتر بیشترین هزینه را خواهند پرداخت. فیلیپس در نهایت گفت: « حتی اگر جنگ پایان پیدا کند سوریه برای مدت زمان زیادی بی ثبات خواهد بود.»