تغییر باورنکردنی در بازار پسته؛ ترکیه جای ایران را می‌گیرد
حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد تولید سالانه پسته جهان در اختیار دو کشور امریکا و ایران قرار دارد. تقابل این دو کشور در دهه‌های اخیر موجب شده تولیدکنندگان ایرانی با فشارهای ناشی از تحریم‌ها، تعرفه‌ها و محدودیت دسترسی به سیستم مالی جهانی مواجه باشند.
ایران و ایالات متحده آمریکا دو کشور اصلی تولید و صادرکننده پسته در جهان هستند؛ به‌گونه‌ای که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد تولید سالانه پسته در اختیار این دو کشور است.
به گزارش بازتاب به نقل از بی‌بی‌سی، سه کشور سوریه، ترکیه و افغانستان به ترتیب رتبه سوم تا پنجم را در تولید پسته به خود اختصاص داده‌اند.
طی دهه‌های اخیر ارزش غذایی پسته مورد توجه بیشتری قرار گرفت و به دنبال آن تقاضا برای این محصول بیشتر شد. رقابت دو کشور امریکا و ایران در این زمینه رشد و شکوفایی این صنعت چند میلیاردی را به همراه داشت.
در ۴۰ سال گذشته تولیدکنندگان ایرانی با فشارهای ناشی از تحریم‌ها، تعرفه‌ها و محدودیت دسترسی به سیستم مالی جهانی مواجه بوده‌اند.
اگرچه پسته در لیست تحریم‌های بین‌المللی قرار نداشت اما محدودیت کشاورزان و تولیدکنندگان برای دسترسی به ابزارهای مالی و پرداختی، مانعی بزرگ بر سر راه آنها بود.
صنعت پسته در ایران قدمتی هزار ساله دارد. در امریکا اما پسته‌کاری در دهه ۱۹۳۰ میلادی و با کاشت بذر پسته ایرانی آغاز شد.
پس از انقلاب اسلامی ایران و تشدید تنش‌ها میان دو کشور، کاشت پسته در امریکا رونق گرفت و طی سال‌ها تحریم بین‌المللی علیه ایران، امریکا به بزرگ‌ترین صادرکننده پسته در جهان تبدیل شد.
با امضای توافق هسته‌ای در اوایل سال ۲۰۱۶ اما، تنها نفت نبود که به بازارهای جهانی سرازیر شد. پسته از جمله محصولات ایران بود که صادراتش به تمامی کشورها ساده‌تر شد.
موج هوای خشک و گرم در سواحل غربی امریکا در سال ۲۰۱۴ موجب شد که نیمی از محصول پسته این کشور از میان برود. خشکسالی در این سال قیمت پسته کالیفرنیا را از ۳ دلار به ازای هر پوند (حدود ۴۵۳ گرم) به ۵ دلار افزایش داد.
در عوض در این سال عملکرد پسته ایران قوی‌تر شد. به خصوص در بازارهایی نظیر چین ایران موفق شد پسته خود را با بهای کمتری -حدود ۰٫۲ دلار به ازای هر ۴۵۳ گرم- به فروش برساند.
به طور کلی، قیمت پسته از سال ۲۰۰۲ و به دنبال افزایش تقاضای جهانی برای آن روند افزایشی به خود گرفت. تبلیغات فراوان در مورد ارزش غذایی آن موجب شد، طبقه متوسط در کشورهای در حال توسعه هم از این میوه استقبال کنند.
اما افزایش تقاضا در چین، کلیدی‌ترین عامل رشد این صنعت بوده است. تنها در بازه زمانی ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۳، واردات پسته چین از ایالات متحده ۱۴۶ درصد افزایش یافت.
پسته ایران اما مزیت‌هایی بر پسته ایالات متحده دارد. اول آنکه طعم پسته ایرانی از پسته امریکایی متفاوت است.
از سوی دیگر، موقعیت جغرافیایی ایران تجارت جهانی پسته، به خصوص صادرات به چین را تسهیل می‌کند. ایران به سادگی می‌تواند با استفاده از سیستم حمل‌ونقل ساده‌تر، بازار چین را در اختیار بگیرد.
با این حال، خروج ترامپ از برجام بار دیگر تهدیدی برای صنعت پسته ایران است. تحریم‌های جدید امریکا ایران را در رقابتی ناعادلانه و نابرابر قرار می‌دهد.
به عنوان مثال، ایالات متحده تعرفه ۲۴۱ درصدی برای واردات پسته از ایران اعمال کرده است و به عبارتی می‌توان گفت واردات پسته از ایران تقریبا غیرممکن است.
با وجود این، تنها تحریم‌ها نیستند که مانعی بر سر راه شکوفایی این صنعت در ایران محسوب می‌شوند.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که با توجه به خشکسالی و گرمای بی‌سابقه در استان کرمان، خسارات جدی به محصولات پسته وارد شده و انتظار می‌رود، کاهش ۸۰ درصدی در صادرات پسته ایران وجود داشته باشد.
بر اساس آخرین برآوردها، در سال ۲۰۱۹ احتمالا ترکیه مقام دوم در تولید پسته را به خود اختصاص خواهد داد و ایران به جایگاه سوم تنزل می‌کند.
