ورود زیر دریایی هسته ای آمریکا به منطقه نشانه ترس از انتقام است/ آمریکایی ها در پی استقرار دائمی اسرائیل در خلیج فارس هستند

با نزدیک شدن به سالگرد ترور فرماندهان مقاومت، نگرانی آمریکا و کشورهای منطقه از اقدام احتمالی ایران، سبب مواضع و اقداماتی از سوی آمریکا و اسرائیل شده است که در نوع خود کم‌تر سابقه داشته است. این تحولات چه معنایی دارد و چگونه قابل تحلیل است؟

بازتاب؛ آرش صفار– دوشنبه گذشته، «آویو کوخاوی»، رییس ستاد ارتش اسرائیل در دیدار با ژنرال «مارک میلی» رئیس ستاد نیروهای مسلح آمریکا، ضمن تاکید بر آمادگی نیروهای نظامی اسرائیل برای برخورد با ایران، نسبت به اقدام احتمالی ایران و گروه‌های متحد آن علیه اسرائیل هشدار دارد.

پیش از این نیز، ژنرال «کنت مکنزی»، فرمانده سنتکام، از آمادگی نیروهای تحت فرمانش برای پاسخ‌گویی به اقدامات احتمالی ایران در آستانه سوم ژانویه خبر داده بود. همچنین «مایک پمپئو»، پس از حملات راکتی هفته گذشته به سفارت آمریکا در بغداد، نسبت به اقدام علیه منافع آمریکا، به ایران هشدار داده بود؛ اگرچه گروه‌های مقاومت عراق این حملات را محکوم کرده‌اند.

هم‌زمان با این مواضع، در روزهای اخیر خبر اعزام زیردریایی هسته‌ای «یو اس اس جورجیا» و ناوهای جنگی «یو اس اس پورت رویال» و «یو اس اس فیلیپین سی» به خلیج فارس منتشر شده است. از سوی دیگر روزنامه «جروزالم پست»، از عبور یک زیردریایی ارتش اسرائیل از کانال سوئر و حرکت به سمت خالیج فارس خبر داده است؛ خبری که توسط مقام‌های اسرائیلی رد یا تأیید نشده است.

اگرچه ورود ناوهای رزمی و هواپیمابر آمریکا به خلیج فارس، امری معمول در مناسبات امنیتی-نظامی این منطقه است، ولی اعزام یک زیردریایی هسته‌ای این کشور و همچنین اقدام اسرائیل در این زمینه، امری بی‌سابقه است.

آمریکایی ها در پی استقرار دائمی اسرائیل در خلیج فارس هستند

دکتر حسین ربیعی- استاد دانشگاه خوارزمی تهران بر این باور است که اعزام زیردریایی هسته‌ای «یو اس اس جورجیا» در راستای اقدامات معمول آمریکا همچون اعزام ناوهای هواپیمابر و سایر تجهیزات نظامی این کشور به منطقه است؛ چه اینکه قبل از این هم خبر اعزام بمب‌افکن‌های بی 52 به منطقه منتشر شد؛ اما با توجه به اینکه این اقدامات تقریبا با سالگر ترور سردار سلیمانی و ابومهدی مهندس هم‌زمان شده است، می‌توان این موضوع را در راستای یک عمل بازدارنده نیز تحلیل کرد؛ چرا که برخی از مقام‌های آمریکایی نسبت به اقدام انتقام‌جویانه ایران هشدار داده‌اند و از انتقام احتمالی ایران بیمناک هستند.

ربیعی در همین باره افزود: می‌توان این اقدامات آمریکا را نوعی پیام به متحدان منطقه‌ای خود در مورد حمایت واشنگتن از آن‌ها در برابر اقدام احتمالی ایران تفسیر کرد؛ آمریکا به زعم خود تلاش دارد از اقدام انتقامی ایران جلوگیری کند.

این متخصص مسائل ژئوپلیتیک معتقد است، آمریکا با این اقدام این پیام را به ایران می‌دهد که پیش‌بینی‌های لازم را درباره اقدام ایران کرده است و آمادگی برخورد با آن را دارد؛ لذا این می‌تواند اقدامی بازدارنده تفسیر شود. همچنین این اقدام آمریکا، نوعی پشتگرمی به متحدان منطقه‌ای -به ویژه کشورهایی که در ماه‌های اخیر اقدام به عادی‌سازی روابط خود با اسرائیل کرده‌اند و به این واسطه احساس تهدید می‌کنند- می‌دهد.

در ارتباط با اعزام زیردریایی اسرائیل به خلیج فارس، این کارشناس مسائل خلیج فارس بر این باور است که اقدام آمریکا نوعی باز کردن راه برای گسیل نیروهای نظامی اسرائیل به منطقه است؛ در واقع یک نوع مسیرگشایی برای اسرائیل است، به این معنا که نیروهای آمریکایی بستر و شرایط لازم را برای زیردریایی اسرائیل مهیا می‌کند.

اگرچه چنان که گفتیم، مقام‌های اسرائیل اعزام یک زیردریایی به خلیج فارس را تأیید یا تکذیب نکرده‌اند، با فرض صحت ادعای جروزالم پست، حسین ربیعی این اقدام را نوعی به هم خوردن معادلات نظامی منطقه می‌داند؛ چه اینکه از فردای به رسمت‌شناسی اسرائیل توسط امارات و بحرین، قابل پیش‌بینی بود که این اقدام، پیامدهای مهمی برای منطقه دارد؛ در واقع راه اسرائیل به کشورهای منطقه باز شده است و ارتباطات تجاری-اقتصادی و سیاسی به امور نظامی هم تسری خواهد یافت. در این راستا حتی انعقاد قراردادهای دو و چندجانبه نظامی-امنیتی میان این کشورها و اسرائیل دور از ذهن نیست.

به باور استاد دانشگاه خوارزمی، اگر این اعزام و استقرار نیروهای نظامی اسرائیل به خلیج فارس به سرانجام برسد، پیامدهای بسیار مهمی خواهد داشت و توازن منطقه‌ای را بر هم خواهد زد و قابلیت‌های نظامی کشورهای منطقه به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

به نظر ربیعی، یک نکته مهم که نباید از آن غفلت کرد این است که دغدغه اسرائیل و آمریکا با یکدیگر متفاوت است. اسرائیل طی دو دهه اخیر توسط نیروهای متحد ایران تحت محاصره قرار گرفته است و از این بابت احساس تهدید می‌کند؛ بنابراین نیاز دارد تا جبهه جدید را باز کند تا بخشی از پتانسیل ایران به این جبهه جدید منتقل شود و فشار بر اسرائیل در شامات کاهش یابد.

در این راستا، این کارشناس مسائل ژئوپلیتیک معتقد است، اگرچه حضور اسرائیل در خلیج فارس به لحاظ عملی چندان تأثیری بر ایران نخواهد داشت، اما به هر جهت یک درگیری ذهنی جدی را برای ایران در پی دارد و حواس و تمرکز ذهنی ایران را به حاشیه خلیج فارس خواهد برد و ممکن است جبهه درگیری را از شامات و مدیترانه به خلیج فارس منتقل کند.

ربیعی گفته‌های خود را اینگونه خلاصه می‌کند که اگرچه اقدام آمریکا و اسرائیل هر دو علیه منافع ایران طراحی شده است، اما با نیات مختلف و انگیزه‌های متفاوت انجام می‌شود. در هر صورت روابط نظامی اسرائیل با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس بر توازن نظامی، تأثیر قطعی خواهد داشت و تعادل را دست‌خوش تغییر می‌کند.

با توجه به گفته‌های حسین ربیعی به نظر می‌رسد، تحولات اخیر را نباید صرفا در نگرانی آمریکا و اسرائیل از اقدام احتمالی ایران در سالگرد ترور فرماندهان مقاومت یا تنش‌آفرینی در روزهای پایانی دولت ترامپ ارزیابی کرد؛ بلکه باید از منظری بلند مدت‌تر و از نظر توازن منطقه‌ای خلیج فارس در آینده نه چندان دور مورد بررسی قرار داد.