نگاه پکن و مسکو به سرزمین قزاق‌ها؛ حیاط خلوتی که همیشه مهم است
موقعیت کلیدی جغرافیایی قزاقستان در اوراسیا، مساحت و مرز طولانی آن با چین و منابع عظیم انرژی این کشور به معنای این است که روسیه نباید به رویدادهایی که در این کشور رخ می‌دهد، بی توجه باشد.
به گزارش فارس در دوشنبه، روابط قزاقستان و چین طی سال‌های اخیر تقویت شده و یکی از دلایل این امر نقش مهم «نورسلطان» در ابتکار «یک کمربند یک جاده» چین است.
با این حال، دولت قزاقستان در مدیریت روابط خود با چین و روسیه تحت فشار فزاینده‌ای قرار دارد.
قزاقستان برای چین از نظر منافع سیاسی و اقتصادی اهمیت کلیدی دارد.
با توجه به وجود مرز مشترک با «سین کیانگ» چین، «پکن» در تلاش است اطمینان حاصل کند که روابط قومی، مذهبی و فرهنگی بین قزاق‌ها و مردم این منطقه بر روابط دوجانبه 2 کشور به ویژه بر امنیت چین تاثیر منفی نخواهد گذاشت.
از نظر اقتصادی، قزاقستان قطب اصلی ابتکار چینی یک کمربند یک جاده می‌باشد.
بنابر اطلاعات موجود در حال حاضر در قلمرو قزاقستان 55 پروژه مختلف چینی به ارزش کلی 27.5 میلیارد دلار در دست اجرا قرار دارد.
چین بازیگر اصلی در بخش انرژی قزاقستان می‌باشد و طبق گزارشات 30 درصد از تولید نفت در این کشور را مدیریت می‌کند.
پکن همچنین شریک مهم تجاری قزاقستان بوده و 12 درصد از تجارت خارجی قزاقستان که ارزش آن در سال گذشته میلادی 11.7 میلیاد دلار بود با پکن مرتبط است.
روابط تاکایف با روسیه و چین
«قاسم ژامرت تاکایف» به عنوان رئیس جمهور موقت قزاقستان در ماه آوریل سال جاری میلادی در نخستین سفر خارجی خود به روسیه رفت و به «مسکو» در مورد استمرار در روابط دوجانبه اطمینان داد.
در ماه سپتامبر سال جاری میلادی تاکایف به عنوان رئیس جمهور قزاقستان به پکن سفر کرد که در نوبه خود یک تلاش آشکار برای تایید روابط این کشور با چین و حفظ تعادل میان 2 همسایه قدرتمند این کشور می‌باشد.
منافع روسیه در قزاقستان
موقعیت کلیدی جغرافیایی قزاقستان در اوراسیا، مساحت و مرز طولانی آن با چین و ثروت‌های عظیم انرژی نورسلطان به معنای این است که روسیه نباید به رویدادهایی که در این کشور رخ می‌دهد بی توجه باشد.
هر 2 کشور عضو سازمان پیمان امنیت جمعی هستند که تعدادی از کشورهای شوروی سابق را به هم پیوند می‌دهند و امکان تبادل اطلاعات و همچنین خرید اسلحه روسی با قیمت پایین تر را فراهم می‌کند و این باعث افزایش ثبات در منطقه می‌شود.
همچنین روسیه عرضه کننده اصلی سلاح به قزاقستان است.
مسکو همچنین دارایی‌های نظامی مهمی در قزاقستان دارد که میادین آزمایش موشک‌ها و پایگاه فضایی «بایکونور» از آن جمله است.
روابط سیاسی و اقتصادی
هر 2 کشور اعضای جامعه همسود، بنیانگذار اتحادیه اقتصادی اورآسیا و سازمان همکاری شانگهای می‌باشد که اهداف اصلی آن تقویت همکاری‌های سیاسی – اقتصادی و امنیتی است.
بنابر سخنانی «الکسی بارادافکین» سفیر روسیه در قزاقستان، حجم تجارت متقابل 2 کشور در سال گذشته میلادی 19 میلیارد دلار بوده که در مقایسه با زمان مشابه سال 2017 میلادی 9 درصد رشد کرده است.
وی ادامه داد: روسیه بزرگترین شریک تجاری قزاقستان است و سهم آن در گردش مالی این کشور 19 درصد است.
بارادافکین تصریح کرد: سرمایه گذاری ناخالص روسیه در اقتصاد قزاقستان بالغ بر 12.6 میلیارد دلار است.
وی افزود: تقریبا 70 درصد معاملات دوجانبه تجاری و سایر معاملات مالی میان 2 کشور به ارزهای ملی روسیه و قزاقستان صورت می‌گیرد که به نوبه خود یکی دیگر از شاخص‌های روابط نزدیک مسکو و نورسلطان است.
پیوندهای تاریخی و فرهنگی
پیوندهای تاریخی و فرهنگی 2 کشور که به دوران روسیه تزاری و گذشته مشترک در اتحاد جماهیر شوروی برمی‌گردد که با گذشت زمان بعد از فروپاشی شوروی در سال 1991 میلادی به طور جبران ناپذیر تضعیف نشد.
بر اساس مطالعات محققان قزاق اگرچه زبان قزاقی در زندگی روزمره و امور رسمی استفاده می‌شود اما زبان روسی در زمینه‌های دیگر بر قزاقی تسلط دارد از جمله رسانه‌های روسی‌زبان از قزاقی‌زبان قوی‌تر هستند.
سفیر روسیه تعداد دانشجویان قزاق در روسیه را قابل توجه اعلام کرد و گفت: از میان بیش از 237 هزار دانشجوی خارجی در دوره تحصیلی 2015-2016 میلادی 79.2 درصد از آنان از کشورهای همسود بودند و از این تعداد دانشجویان قزاق 36 درصد را تشکیل می‌دهند.
بنابر صحبت‌های وی بیش از 10 هزار دانشجوی قزاقستانی در دانشگاه‌های روسیه تحصیل می‌کنند و سالانه بیش از 9 هزار دانشجوی قزاق به طور مستقل به دانشگاه‌های روسیه وارد و به طور رایگان تحصیل می‌کنند.
این در حالی است که تعداد دانشجویان قزاق در چین در دوره تحصیلی 2013-2016 حدود 15 هزار را تشکیل داده بود.
دموگرافی
بخش عمده جمعیت قزاقستان را خود قزاق‌ها تشکیل می‌دهند و روس‌ها به مراتب کمتر هستند.
بسیاری از روس‌ها بعد از فروپاشی شوروی و افزایش احساسات ملی گرایی در قزاقستان و وخیم تر شدن اوضاع اقتصادی، این کشور را ترک کردند.
به هر حال، قزاقستان در تلاش است از وخامت روابط بین قومی در این کشور و حساسیت مسکو در این مورد جلوگیری کند.
احساسات ضد چینی و آینده
بسیاری از ناظران در گذشته پیش بینی کردند که احساسات رو به رشد ضد چینی می‌تواند به یک عنصر مهم مانع توسعه روابط قزاقستان و چین تبدیل شود.
چنین عواملی همانند ترس از افزایش مهاجران چینی و تسلط اقتصادی، نیروی محرکه تشدید این بدبینی به شمار می‌رود.
سیاست چین در سین کیانگ همچنین از منظر منفی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
اعتراضات عمومی ضد چینی اخیر در تعدادی از شهرهای قزاقستان، بیانگر این امر است.
گزارشات رسانه‌ها حاکی از آن است که سیاستمداران مخالف دولت قزاقستان از نارضایتی عمومی نسبت به حضور چین در پروژه‌های تجاری و توسعه‌ای استفاده می‌کنند.
بنابر صحبت‌های سفیر روسیه در قزاقستان مبنی بر این که هر 2 کشور روابط متفقین را حفظ می‌کنند ناگفته پیداست که مسکو برای تامین ثبات و روابط متقابل سودمند با قزاقستان منابع لازم را اختصاص خواهد داد.
همزمان نقش قاطع چین در اقتصاد قزاقستان بر تاکایف و دولت وی فشار خواهد آورد و مراقبت بیشتری را در روابط نورسلطان با چین و روسیه تقاضا می‌کند.
