نشانه‌هایی از تنش میان بایدن و بن سلمان/ در آینده نزدیک چه بر سر روابط آمریکا و عربستان خواهد آمد؟
پیروزی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری ایالات‌متحده امید زیادی را در میان اپوزیسیون سعودی به وجود آورد. این امیدواری ناشی از این بود که فشار دموکرات‌ها بر ریاض، زمینه را برای کاهش سرکوب و خشونت دولتی فراهم می‌کند و فرصت‌هایی را در اختیار فعالان سیاسی-اجتماعی عربستان قرار می‌دهد. به نظر می‌رسد درک دغدغه‌های منطقه‌ای واشنگتن از سوی محمد بن سلمان، زمینه چالش بر سر موضوعات داخلی را از بین برده است.
«بازتاب»؛ آرش صفار- وب‌سایب خبری-تحلیلی «میدل ایست آی» در یادداشتی به قلم «مضاوی الرشید»، استاد موسسه خاورمیانه مدرسه اقتصاد لندن، به بررسی روابط دولت بایدن با ولیعهد سعودی پرداخته است.
این یادداشت با اشاره به امیدها و خوش‌بینی‌ها در خصوص اهمیت یافتن موضوع آزادی‌های اجتماعی و حقوق بشر در دستور کاردولت بایدن در روابط با متحدان عرب آمریکا، به این نکته اشاره می‌کند که تداوم سرکوب فعالان سیاسی و مدنی در عربستان سبب شده است تا شعارهای ایالات‌متحده در خصوص ارزش‌های دموکراتیک و حقوق بشر، رنگ ببازد.
نویسنده همچنین یادآور شده است که علیرغم گزارش نهادهای امنیتی-اطلاعاتی آمریکا در مورد نقش مستقیم محمد بن سلمان در قتل جمال خاشقجی، ولیعهد سعودی از تحریم‌ها و مجازات‌های واشنگتن مستثنی شد.
مطابق این یادداشت، دستگیری و بدرفتاری مأموران تحت فرمان بن سلمان با «محمد بن نایف»، ولیعهد پیشین سعودی، سبب بروز اختلاف در واشنگتن شده است.
مقام‌های پیشین سی‌آی‌ای، با اشاره به خدمات بن نایف و همکاری‌های اطلاعاتی او با آمریکا در «جنگ با تروریسم»، از سکوت کاخ سفید و وزارت خارجه در خصوص سرنوشت متحد قدیمی خود ناخرسند هستند.
به گفته نویسنده، داستان آشنا است «در ریاض از این مرد استفاده کنید؛ هنگامی که او در دست خویشاوندان خود با سرنوشتش روبه‌رو است، او را رها کنید».
مضاوی الرشید با اشاره به سرکوب فعالان مدنی عربستان توسط محمد بن نایف به بهانه جنگ با تروریسم، مجازات او را خواسته بسیاری از دگراندیشان عربستانی می‌داند.
مسئله این است که آنچه امروز بر بن نایف می‌رود، نه به دلیل سوابق او در سرکوب، بلکه در راستای منافع و اهداف محمد بن سلمان است.
«هنگامی که مافیا درگیر جنگ با اعضای مخالف خود می‌شود، جامعه تضعیف شده ممکن است فرصت‌هایی برای تلافی و انتقام‌جویی به دست آورد، اما این فرصت‌ها لحظه‌ای و احساسی است».
به باور این استاد دانشگاه، محمد بن نایف و پسر عموی قدرتمند او، محمد بن سلمان باید به جرم جنایات علیه شهروندان محاکمه شوند.
بدیهی است که سرویس های اطلاعاتی ایالات‌متحده شیطانی را می‌خواهند که او را می‌شناسند؛ اما بسیاری از شهروندان سعودی خواهان عدالت برای پسران گمشده و بستگان شکنجه شده خود هستند؛ کسانی که یا در زندان هستند یا اعدام شده‌اند و اجساد آن‌ها هنوز به نزدیکانشان تحویل داده نشده است.
این یادداشت با اشاره به اینکه بسیاری از افرادی که در سرکوب شهروندان سعودی، دست راست محمد بن بایف محسوب می‌شدند، امروز آزادانه در کشورهای غربی زندگی و به سرکوب‌های بن سلمان اعتراض می‌کنند، معتقد است که روزی فرا خواهد رسید که ولیعهد کنونی نیز به سرنوشتی مشابه دچار می‌شود.
بر اساس این یادداشت، بایدن مانعی برای تداوم مسیر محمد بن سلمان به تخت پادشاهی ایجاد نخواهد کرد و موضوعات حقوق بشری و آزادی‌های دموکراتیک را به چالشی برای ریاض تبدیل نمی‌کند.
الرشید به این موضوع اشاره می‌کند که بر خلاف موضوعات داخلی، دولت بایدن بن سلمان را به خاطر سیاست خارجی تهاجمی عربستان تحت فشار قرار داده است.
«برای بایدن راحت‌تر است که ولیعهد را مجبور به آشتی با قطر کند به ارائه پیشنهاد صلح با حوثی‌های یمن بپردازد و خود را برای رجب اردوغان عزیز کند.».
اما هنگامی که به اصلاحات داخلی می‌رسد «آمریکا نه می‌خواهد و نه قادر است» که روندی که در نهایت به حرکت عربستان در مسیر دموکراسی منجر می‌شود، ببیند و به آن کمک کند.
به گفته نویسنده «در حال حاضر منافع ایالات‌متحده با منافع ولیعهد اقتدارگرا یکی شده است، پس چرا آمریکا باید شرایط را به هم بزند؟».
با توجه به آنچه گفته شد، به نظر می‌رسد امیدهای اپوزیسیون سعودی به اینکه دولت بایدن، ولیعهد سعودی را بر سر سرکوب سیاسی و تجاوز به حقوق بشر به چالش بکشد، کاملا از بین رفته است.
که در ماه‌ها ابتدایی تشکیل دولت بایدن، مضاوی الرشید در یادداشتی با اظهار امیدواری نسبت به فشار بر ریاض بر سر موضوعات حقوق بشری، به نوعی این فشارها را مسیر موثری در سیاست‌ورزی فعالان اجتماعی و مخالفان خاندان سعودی معرفی کرده بود.
به نظر می‌رسد محمد بن سلمان با درک نگرانی‌های دولت بایدن در عرصه منطقه‌ای، توانسته است از بروز چالش با آمریکا بر سر موضوعات داخلی جلوگیری کند.
