محکومیت شدید اقدامات اسرائیل از سوی روسیه/ آیا نگاه روسیه به خاورمیانه و اسرائیل تغییر کرده است؟

روسیه و اسرائیل در سال‌های اخیر سیاست دوستانه‌ای نسبت به یکدیگر داشته‌اند؛ با این وجود جنگ اخیر غزه و خشونت علیه فلسطینی‌ها سبب موضع‌گیری روس‌ها علیه این اقدامات اسرائیل شد؛ موضعی که دست‌کم از منظر تل‌آویو شدیدالحن و از زمان فروپاشی شوری بی‌سابقه بوده است. این موضع روسیه از کجا ناشی می‌شود و راهکار اسرائیل برای مدیریت روابط خود با مسکو چیست؟

«بازتاب»؛ آرش صفار– دور اخیر خشونت‌های اسرائیل علیه فلسطینی‌ها و جنگ 11 روزه غزه با واکنش تند روسیه و محکومیت شدیدالحن تل‌آویو از سوی مسکو همراه بود.

«اورشلیم پست»، در یادداشتی به بررسی مواضع روسیه و پیامدهای آن پرداخته است؛ به باور نویسنده، اگرچه لحن تند مسکو نسبت به اسرائیل از زمان فروپاشی اتحاد شوروی بی‌سابقه بوده، هنوز نمی‌توان نتیجه گرفت که مسکو به سیاست خاورمیانه‌ای خود در دوران جنگ سرد بازگشته است.

بنا بر یادداشت روزنامه اسرائیلی، بحران اخیر میان تل‌آویو و فلسطینی‌ها، پیامدهایی در هر دو سطح تاکتیکی و استراتژیک داشته است.

در سطح استراتژیک، نگران‌کننده‌ترین مورد، محکومیت شدید اقدامات اسرائیل از جانب روسیه است که نیازمند توجه مقام‌های اسرائیلی است.

نویسنده اشاره می‌کند که پس از حدود 25 سال غیبت و دوری از درگیری مستقیم در خاورمیانه، روسیه در سال 2015 به شکلی موفقیت‌آمیز وارد منازعه سوریه شد و اکنون مسکو در این منطقه منافع جا افتاده سیاسی و اقتصادی دارد.

از زمانی که نیروهای روس وارد سوریه شدند، اسرائیل اهمیت رویدادها را درک سیاست محتاطانه و سازگار با رویکرد مسکو اتخاذ کرد؛ هدف تل‌آویو ترسیم محدوده منافع مشترک دو طرف و راه‌های مدیریت نقاط بالقوه اختلاف، همچون هدف قرار دادن مواضع ایران و گروه‌های مورد حمایت آن بود.

به جز در اتفاقی که منجر به سقوط جنگنده روسی شد، این سیاست اسرائیل با موفقیت همراه بوده است؛ اگرچه اسرائیل توانست آن رویداد را هم مدیریت کند.

«هنری کیسینجر» کنایه معرفی داشت که «اسرائیل هیچ سیاست خارجی ندارد، تنها یک سیاست داخلی دارد»، به ادعای یادداشت اورشلیم پست، در مقابل، روسیه سیاست داخلی ندارد؛ هر چیزی که در این کشور رخ می‌دهد یا شکست تبانی‌های خارجی است یا پیروزی آن.

مقام‌های مسکو و در صدر آن‌ها پوتین، به شدت بر این باورند که غرب و در رأس آن آمریکا، پیوسته در حال توطئه برای نابود کردن روسیه هستند؛ این باور تمام کنش‌های دولت روسیه را تعیین می‌کند.

طی دهه اخیر، این نگاه «اسکیزوفرنیک» روس‌ها تشدید شده است؛ در نتیجه جو فکری روس‌ها در خصوص تقسیم کشورها به دوست و دشمن که از زمان جنگ سرد باقی مانده است، اسرائیل برای نشان دادن بی‌طرفی خود در رقابت مسکو و واشنگتن با دشواری‌های شدیدی روبه‌رو است.

بر اساس این یادداشت، دشواری دیگر برای تل‌آویو در تنظیم سیاست خود در قبال روسیه، «یهودی‌ستیزی» دیرپا در روسیه است؛ اگرچه نویسنده تأکید می‌کند که در روسیه ضدیت با یهودیان بنیان قانونی و پشتیبانی دولتی ندارد و در سطح اجتماعی جریان دارد.

از سوی دیگر، در سال‌های اخیر سطوح بالای بروکراسی روسیه از مقام‌های نظامی، امنیتی و اطلاعاتی اشباع شده است؛ در دوران اتحاد شوروی، نگاه ضد یهود به شدت بر این نهادها حاکم بود و تربیت‌شدگان این نهادها امروزه بروکرات‌های رده بالای روسیه را تشکیل می‌دهند و عملا به تنظیم‌کنندگان سیاست خارجی روسیه تبدیل شده‌اند.

یادداشت اینگونه جمع‌بندی می‌کند که با توجه به این شرایط در روسیه، احتمالا اسرائیل هیچ گزینه‌ای در برابر دور شدن روسیه از جایگاه یک قدرت جهانی «نسبتا دوست» ندارد. اسرائیل باید کاهش و از بین رفتن درگیری مستقیم و تعهد ایالات‌متحده در منطقه را به تعویق اندازد و همچنین تمام تلاش خود را برای ناخشنود نکردن «همسایه تازه پیدا شده در آن سوی جولان» به کار گیرد.

آنچه از یادداشت اورشلیم پست گفته شد، به خوبی نگرش اسرائیل به موضوعات و مواضع کشورها نسبت به خود را نشان می‌دهد.

بر اساس این نگرش، هر گونه موضع یا اقدامی علیه اسرائیل نه به واسطه ملاحظات روزمره سیاسی و نه به واسطه سیاست‌های ظالمانه نسبت به فلسطینی‌ها، بلکه به دلیل نفوذ و رسوب دیدگاه یهودستیزانه اتخاذ می‌شود و در برابر این برساخت «ضدیت همه با یهود»، تل‌آویو باید از هر گونه تغییر رویکرد آمریکا نسبت به منطقه و بازیگران منطقه‌ای جلوگیری کند.