جنگ در اوکراین و تاثیر آن بر قحطی جهانی/ آیا بحران مواد غذایی در سال آینده بیشتر می شود؟

بازتاب– جنگ روسیه و اوکراین تبعات جهانی دارد که یکی از مهمترین و همه گیرترین این تبعات را باید بحران غذایی ناشی از آن دانست که همه کشورهای دور و نزدیک به منطقه را درگیر خواهد کرد و در این میان کشورهای فقیر آفریقایی و کشورهای خاورمیانه از احتمال آسیب پذیری بالایی برخوردار هستند.

سهم روسیه در بازار جهانی گندم:

طبق آمارهای منتشر شده توسط نهادهای مالی بین المللی، روسیه برپایه تولید ناخالص داخلی(GDP) یازدهمین اقتصاد جهان است.

کشور روسیه در سال های اخیر مخصوصاً از سال 2017 سرمایه گذاری زیادی برای ارتقاع سهم خود در تامین محصولات کشاورزی مخصوصاً گندم داشته است.

گرمایش زمین که به عنوان یک پدیده نامطلوب محیط زیستی مطرح است برای روسیه یک مولفه  مطلوب بوده است و توانایی این کشور برای بهره برداری از اراضی بیشتری را فراهم کرده است، همچنین بر میزان تولید در واحد سطح تاثیر مثبتی داشته است.

در سال 2017 روسیه بیشترین میزان صادرات گندم در تاریخ این کشور را تجربه کرده است که طبق آمارها در این سال روسیه 40.4 میلیون تن گندم به بازارهای جهانی صادر کرده است.

روسیه در سال های گذشته توانسته است سهم خود در بازار جهانی گندم را به شکل چشم گیری افزایش دهد، آمارها نشان می دهد از اوایل قرن بیست و یکم تا کنون روسیه توانسته است سهم خود در این بازار را چهار برابر افزایش دهد.

سهم اوکراین در تامین امنیت غذایی:

اوکراین از جمله کشورهای موثر در امنیت غذایی جهانی است و در تولید گندم بسیار تاثیرگذار است، در سال 2021 اوکراین بیش از 27 میلیارد دلار محصولات کشاورزی صادر کرده است.

دانه ذرت، سویا، گندم و تخمه آفتابگردان از جمله محصولات کشاورزی مهمی هستند که توسط اوکراین تولید می شوند و در شرایط جنگی این کشور؛ جهان با مشکلاتی در تامین این مواد روبرو خواهد بود.

اوکراین چهارمین صادرکننده بزرگ ذرت در دنیا است در سال 2020 توانسته است 13 درصد نیاز بازار جهانی را تامین کند.

در مورد گندم نیز اوکراین ششمین صادر کننده این محصول است که در سال 2020-2021 توانسته است 8.5 درصد نیاز بازار جهانی به این محصول را تامین کند.

تخمه آفتابگردان و محصولات آن از جنگ اوکراین بیشترین تاثیر را پذیرفته است، زیرا این کشور بزرگترین تولید کننده و صادرکننده این محصول است در سال 2020-2021 توانسته است 47 درصد نیاز بازار جهانی را تامین کند.

اقدامات پیشگیرانه کشورها:

چین:

این کشور به دلیل برخورداری از بیشترین جمعیت در میان کشورهای جهان، مسئله امنیت غذایی را به شکل خاص و بیش از سایرین دنبال می کند.

در سال های گذشته در حالی که چین بزرگترین تولیدکننده گندم جهان بوده است و 17 درصد گندم جهانی را تولید کرده است اما در عین حال نسبت به خرید و ذخیره سازی این محصول اقدامات جدی انجام داده است.

اکنون گفته می شود چین بزرگترین ذخیره گندم جهان را در اختیار دارد، این کشور تمرکز خاصی بر حفظ ذخایر گندم و برنج خود دارد و تلاش می کند با خودکفایی از امنیت غذایی برخوردار شود.

چین در سال گذشته نزدیک به 10 میلیون تن گندم خریداری و ذخیره سازی کرده است، کارشناسان معتقد هستند ذخایر کود و گندم چین برای دور ماندن از عواقب بحران غذایی ناشی از جنگ اوکراین کافی است اما این موضوع در طولانی مدت قابل اتکا نیست.

هند:

این کشور با توجه به این که از نظر جمعیت بعد از چین در مقام دوم قرار دارد، همچون چین بر مسئله امنیت غذایی توجه زیادی دارد.

هند دومین صادرکننده گندم در جهان است اما پس از جنگ اوکراین اقدام به ممنوع کردن صادرات این محصول استراتژیک به دلیل «ریسک غذایی در داخل کشور» کرد.

افزایش 40 درصدی قیمت گندم در بازارهای جهانی که ناشی از جنگ در اوکراین بوده است باعث شده است هند که خود از صادرکنندگان بزرگ این محصول است به علت نگرانی از افزایش قیمت در داخل از خروج گندم از کشور جلوگیری کند.

کشورهای عضو گروه هفت در قبال این تصمیم دولت هند واکنش نشان داده اند و همه کشورهای جهان را در قبال امنیت غذایی جهانی مسئول دانسته اند.

آلمان:

از جمله کشورهایی است که به دلیل بحران غذایی و انرژی ناشی از جنگ اوکراین با مشکلاتی روبرو شده است، گفته می شود قیمت مواد غذایی در آلمان روزانه افزایش پیدا می کند.

صاحبان رستوران ها در این کشور با زیان چشمگیری روبرو شده اند و قیمت غذا رو به افزایش است به نحوی که برخی رستوران ها مجبور به دریافت مبلغی به عنوان ورودی از مشتریان خود شده اند.

گروه هفت کشور صنعتی که در آلمان دیدار کرده اند تاکید داشتند که از آنچه «جنگ گندم» نامیده اند هراسی ندارند و برای مقابله با این ترفند مسکو، اقدامات لازم را انجام خواهند داد.

جمع بندی:

جنگ در اوکراین به دلیل جلوگیری از صادرات گندم و سایر محصولات کشاورزی تولید شده توسط اوکراین به امنیت غذایی جهانی یک شوک وارد کرد. اما نمی توان این مسئله را تنها دلیل این بحران دانست، زیرا فشارهای اقتصادی و تحریم های غرب علیه روسیه باعث شد روسیه نیز برای تشدید بحران غذایی به عنوان ابزار، اقداماتی را انجام دهد.

با توجه به نقش دو کشور درگیر جنگ در تامین مواد غذایی در سطح جهانی، بحران امنیت غذایی سرعت گرفت.

در این میان هراس کشورهای دارای جمعیت زیاد مانند چین و هند باعث شد تا آن ها به ذخیره سازی بیش از پیش محصولات کشاورزی مخصوصاً گندم روی آورند که به نوبه خود بر بحران افزوده است.

چین با واردات بیش از پیش و ذخیره سازی یک فشار مضاعف بر بازار جهانی وارد کرد و هند با جلوگیری از صادرات گندم به بحران دامن زد.

اقدامات کشورهای عضو اتحادیه اروپا و گروه هفت در قبال روسیه باعث شد این بحران به درون این کشورها سرریز پیدا کند اما آن ها در مقابل روسیه از مواضع خود کوتاه نیامدند.

آنچه در ادامه این بحران دارای اهمیت است این نکته است که به دلیل جلوگیری از صادرات بخشی از محصولات کشاورزی اوکراین و عدم صادرات محصولات استراتژیک توسط روسیه، اکنون چنین بحران غذایی در جهان رخ داده است.

در سال آتی این بحران تشدید خواهد شد زیرا سیاست های محدود کننده صادرات در سایر کشورهای تولید کننده تقویت می شود و همچنین کشورهای وارد کننده بخشی از ذخایر خود را مصرف خواهند کرد و اوکراین به دلیل عدم کشت به موقع محصولات در این کشور توانایی بازگشت به بازار جهانی مواد غذایی در سال آینده را نیز ندارد.

در نتیجه پیش بینی می شود بحران مواد غذایی در سال آینده با شدت بیشتری ادامه داشته باشد و کشورهای فقیر مهم ترین قربانیان این بحران خواهند بود.

مطالب مرتبط

رونمایی “نشنال اینترست” از فرمول پایان دادن به جنگ اوکراین

مهم ترین دلایل شکست های اخیر روسیه در جنگ اوکراین

جریمه 360 میلیون یورویی گوگل توسط روسیه/علت عدم حذف محتوای جنگ اوکراین

سلاحی که پرنده های جنگی روسی را یکی پس دیگری شکار می کند