قطر به ترکیه به عنوان متعادل کننده رابطه با امریکا می‌نگرد
«جفری لفور» معتقد است که قطر تمایل دارد از ترکیه به عنوان «متعادل کننده» علیه امریکا و کشورهای دیگر در منطقه خلیج فارس استفاده کند.
چند هفته قبل بود که سخنان «سعد الکعبی» وزیر انرژی قطر در خصوص اینکه دوحه از ابتدای سال ۲۰۱۹ میلادی از اوپک خارج می شود موجی از واکنشها را در محافل بین المللی به دنبال داشت.
گرچه مقامات قطری اعلام کردند که این تصمیم کاملا فنی بوده و در دائره تحلیل های سیاسی نمی گنجد اما مشخص است که خروج قطر از اوپک در سایه ادامه دار شدن بحران دوحه و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از یک سو و حرف و حدیث‌ها در خصوص احتمال خروج قطر از شورای همکاری خلیج فارس از سوی دیگر ثابت می کند که هدف دوحه از کنار گذاشتن این سازمانها چیز دیگری است. منابع عربی حوزه خلیج فارس در گفتگو با روزنامه الرأی کویت گزارش دادند که مقامات قطر مسأله خروج از شورای همکاری خلیج فارس و یا باقی ماندن در آن را بررسی می کنند.
در همین حین، سی و نهمین نشست شورای همکاری خلیج‌فارس در حالی در ریاض برگزار شد که سران قطر و عُمان به عنوان ۲ عضو این شورا از مجموع ۶ عضو، در آن در سطح امیر و سلطان شرکت نکردند و بحران قطر به عنوان برجسته‌ترین اختلاف بین اعضای شورا، بر این نشست سایه افکنده بود.
علی رغم تلاش‌های امارات و عربستان برای القای این مطلب که شورای همکاری خلیج‌فارس همچنان به قوت خود باقی است اما اختلافات بین کشورهای عضو این شورا به حدی شدت گرفته که احتمال فروپاشی این شورا را قوت بخشیده است همچنانکه قطر بارها به خروج از این شورا تهدید کرده است و علاوه بر آن عدم حضور سران شش کشور عضو این شورا در نشست‌های آن حاکی از عمق اختلافات در این شوراست به گونه‌ای که در نشست سال گذشته نیز که به میزبانی کویت برگزار شد سران عربستان، امارات و بحرین در آن شرکت نکردند.
اکنون این سوال مطرح می شود که آینده شورای همکاری خلیج فارس چگونه خواهد بود؟
جهت پاسخ به این سوال مهر گفتگویی با پروفسور«جفری لفور»، استاد علوم سیاسی دانشگاه کنتیکت امریکا انجام داده است که در ادامه می آید.
*اجلاس سالانه شورای همکاری خلیج فارس در حالی در ریاض برگزار شد که امیر قطر و سلطان عمان از شرکت در آن خودداری کردند. دلایل امتناع این کشورها از شرکت در اجلاس چه بود؟
عدم حضور امیر قطر در نشست دسامبر ۲۰۱۸ شورای همکاری خلیج فارس در ریاض ادامه بن بست سیاسی بین عربستان سعودی/ امارات متحده عربی و قطر و عدم پذیرش دوحه جهت حل مسائل مختلف سیاسی که روابط بین دو طرف را از زمان محاصره قطر – حدود هجده ماه پیش – تاکنون پیچیده کرده است، نشان می دهد.
پس از آنکه امیر قطر در نشست شورای همکاری خلیج فارس حضور یافت، اختلاف هشت ماهه میان عربستان سعودی و قطر در سال ۲۰۱۴ حل و فصل شد. با این وجود، نماینده قطر در نشست شورای همکاری خلیج فارس وزیر خارجه آن بود.
غیاب سلطان قابوس پادشاه عمان در این نشست با توجه به مسائل مربوط به سلامتی اش در طی چند سال اخیر تعجب آور نیست. از این رو معاون نخست وزیر عمان در طی چند سال اخیر در نشست های شورای همکاری خلیج فارس شرکت کرده است. بنابراین من فکر نمی کنم که عدم حضور پادشاه عمان در اجلاس سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس دلیل خاصی داشته باشد.
*قطر از اوپک خارج شد و با توجه به برخی گزارش ها، درصدد است از شورای همکاری خلیج فارس نیز خارج شود . آیا فکر می کنید قطر شورای همکاری خلیج فارس را ترک خواهد کرد؟
من از مبالغه گویی در مورد خروج قطر از اوپک اجتناب می کنم. قطر تولید کننده عمده نفت نیست و بنابراین نفوذ کمی در سازمان اوپک دارد. به نظر می رسد که دوحه یک تصمیم بسیار عملی و منطقی برای تمرکز بر تولید و صادرات گاز طبیعی اتخاذ می کند که پایه اقتصاد قطر است.
*شورای همکاری خلیج فارس موفق به یافتن یک راه حل جامع داخلی برای حل بحران قطر نشد. با توجه به این شکست، آینده شورای همکاری خلیج فارس را چگونه ارزیابی می کنید؟
شورای همکاری خلیج فارس در گذشته شکافهای داخلی بین کشورهای عضو را تجربه کرده است با این وجود سازمان همچنان به حیات خود ادامه داده و از بین نرفته است. در اجلاس ماه دسامبر ۲۰۱۳ شورای همکاری خلیج فارس، عمان با تلاش های عربستان سعودی برای ایجاد شورای همکاری خلیج فارس متحد بیشتر سیاسی که احتمالا عربستان سعودی بر آن مسلط باشد، مخالفت کرد.
روابط بین عربستان سعودی و کویت به علت اختلاف در مورد میزان تولید نفت از دو میدان نفتی مشترک، تضعیف شده است. مسئله قطر ممکن است برای بقای شورای همکاری خلیج فارس با توجه به ترتیبات شش نفره حاضر آن با مسائل قبلی این شورا متفاوت باشد؛ با توجه به این که این اختلافات چقدر طول خواهد کشید و مسائل متعددی که ادامه این اختلافات در بر دارد، از جمله روابط قطر با ایران، حمایت از اخوان المسلمین و میزبانی شبکه الجزیره .
اما بیش از سی سال از زمان تاسیس شورای همکاری خلیج فارس در سال ۱۹۸۱ می گذرد و این شورا همچنان به حیات خود ادامه می دهد. شورای همکاری خلیج فارس موفق شد جنگ ایران و عراق در سالهای ۱۹۸۰-۱۹۸۸، حمله ۱۹۹۰ عراق به کویت و جنگ ۱۹۹۱ برای آزاد سازی کویت، رژیم تحریم های سازمان ملل متحد علیه عراق در دهه ۱۹۹۰، حمله ۲۰۰۳ ایالات متحده به عراق و فوران بهار عربی در سال ۲۰۱۱ را هدایت کند. بنابراین پیش بینی نابودی شورای همکاری خلیج فارس قابل پذیرش نیست.
*در صورت خروج قطر از شورای همکاری خلیج فارس، آیا احتمال وجود یک اتحاد جدید میان قطر و ترکیه وجود دارد؟
رابطه نظامی قطر با ترکیه واقعیتی است که دیگر کشورهای منطقه و همچنین ایالات متحده امریکا باید بپذیرد. واقعیتی که بر اساس آن قطر تمایل دارد از ترکیه به عنوان «متعادل کننده» علیه کشورهای دیگر در منطقه خلیج فارس استفاده کند.
درست همانطور که عمان درطی سالها دارای یک رابطه سیاسی ویژه نظامی با قدرت بزرگ خارجی بوده است -نخست بریتانیا و در حال حاضر برای تقریبا چهار دهه (از سال ۱۹۸۰) ایالات متحده-دوحه از اوایل دهه ۱۹۹۰ این رابطه را با ایالات متحده امریکا حفظ کرده است. اگر چه مقر فرماندهی مرکزی ایالات متحده امریکا از سال ۲۰۰۲ در قطر واقع شده است، دوحه ترکیه را بعنوان «دریچه ایمنی» انتخاب نموده است. این در حالی است که شاهد روابط نزدیک واشنگتن با ریاض، به خصوص با توجه به گزارش هایی که از اظهارات رئیس جمهور دونالد ترامپ در سفر مه ۲۰۱۷ وی به عربستان سعودی منتشر شد که ممکن است ریاض را به انجام اقامات تنبیهی علیه قطر تشویق کرده باشد هستیم.
