آبِ “چشمه‌علی” کجا رفت؟
“به مشاور علمی مترو اعتماد کردیم، توضیحاتشان از نظرمان کاملا قانع کننده بود اما نمی‌دانم چرا هنوز آب به چشمه علی برنگشته است.”
داستان خشک شدن آب «چشمه علی» شهرری هر چند از ابتدا در نظر کارشناسان مترو اتفاقی ساده بود و معتقد بودند با پایان کار احداث تونل مترو، چشمه‌های آب زیرزمینی خود مسیرشان را پیدا می‌کنند و باز هم چشمه علی پُر آب می‌شود اما …
از یک سالِ گذشته اعلام‌های اولیه برای عبور مترو از محدوده تاریخی شهرری انجام شده بود و حتی بعد از رایزنی‌های مختلف بالاخره میراث فرهنگی موفق شد در یک قدم تاریخی، این بار مسئولان مترو را متقاعد کند، مسیر این خط را تغییر دهند و قرار شد آن “برج طغرل”، قبرستان “ابن‌بابویه”، “دژ رشکان” و “محوطه چشمه علی” را دور بزند تا از بروز هرگونه آسیبی به این محوطه‌های تاریخی جلوگیری شود، اما بعد از مدتی خبر رسید، دِبی آب در چشمه علی شهرری پایین‌تر می‌رود و حتی یکی دو بار هم آب چشمه خشک شده است.
سرانجام در ۲۹ اردیبهشت، مسئولان میراث‌فرهنگی تهران به این نکته تاکید کردند که قاعدتا تا فعال بودن کارگاه مترو در محدوده‌ی چشمه علی، قطعی آب طبیعی است و تا زمان حضور کارگاه مترو در محدوده‌ی چشمه علی آب را به منطقه برنمی‌گرداند.
به گزارش ایسنا، هر چند دستورها از ۱۲ اسفند سال گذشته مبنی «توقف عملیات عمرانی مترو تا بازگشت خروجی آب چشمه به شرایط اولیه و ارایه یک راهکار کارشناسی از طرف شرکت مترو بود.» اما مترو ترجیح داد کار خود را به پایان برساند و سرانجام بعد از گذشت بیش از یک ماه از آخرین دستورِ دلارو بزرگ‌نیا، آخرین مدیر کل میراث فرهنگی استان تهران تا شنبه ۲۹ اردیبهشت،مسئولان مترو بالاخره اعلام کردند که آب این چشمه‌ی‌تاریخی – طبیعی تا یک‌شنبه ۳۰ اردیبهشت به چشمه برگردانده می‌شود.
و تا امروز هشت روز از آخرین مهلتِ مسئولان میراث فرهنگی که در ۲۰ خرداد تاکید کرده بودند، «اگر با وجود گفته‌های کارشناسان مترو، رگه‌های آب‌های زیرزمینی که به دلیل حفر تونل مترو قطع شده بودند به چشمه برنگردد، پیگیری حقوقی می‌کنیم» می‌گذرد، اما آب هنوز راهی به چشمه علی شهر ری پیدا نکرده است!
دلاور بزرگ‌نیا، مدیر اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: هنوز کارشناسان مترو ما را ناامید نکرده‌اند، اما متاسفانه حرفی که زده‌اند،تا امروز عملی نشده است.
وی با این وجود احتمال دیگری هم در مورد علت بی‌آب شدن چشمه علی مطرح می‌کند که «آیا تا امروز این را مدنظر داشته‌ایم که چه اندازه خشکسالی‌ها و کم‌آبی‌های ملی و دوره‌ای در وضعیت چشمه علی تاثیرگذار بوده است.»
وی با تاکید بر این‌که میراث فرهنگی به مشاور علمی مترو و کارشناسان ان که از اساتید ممتاز و تراز اول هستند، اعتماد کرده است، می‌افزاید: توضیحات مطرح شده از نظر فنی کاملا قانع کننده به نظر می‌رسید، اما نمی‌دانم چرا هنوز آب به چشمه علی برنگشته است؟
او با اشاره به آخرین مهلت مشخص شده از سوی میراث فرهنگی برای مترو که ۱۵ تیر اعلام شده بود، تاکید می‌کند: برای خطای کارشناسی یا هر چیزی که در این میان رخ داده، دیگر نمی‌توان واریانس جدیدی تعریف کرد. چون زمانی با این اتفاق مواجه شدیم که خط کشیده شده بود.
وی اضافه می‌کند: اگر مطالعات روی این محدوده به ما کمک می‌کرد، یک پیوست میراث فرهنگی نیاز داشت و ما به این قضیه توجه می‌کردیم شاید واریانسی جدیدی تعریف می‌کردیم، اما اکنون نمی‌دانیم چه کاری می‌شود انجام داد؟ حتی اگر هم بگویند مترو کار خود را ادامه ندهد هم نمی‌توان کاری انجام داد.
بزرگ‌نیا در پاسخ به این پرسش که احتمالا با آغاز حرکت قطارها در این محدوده، لرزش‌ها نیز روی وضعیت اب تاثیرگذار خواهند بود یا خیر؟ می‌گوید: لرزش حرکت قطارها نیز باید توسط کارشناسان بررسی شود، به هر حال در آن محدوده زمین سست نیست، کوه است.به نظر نمی‌رسد مشکلی وجود داشته باشد. واقعیت این است که الان مشکل ما حجاری‌های آن محدوده نیست، بحث بازگشت آبِ چشمه‌علی است.
مدیر کل میراث فرهنگی استان تهران تاکید می‌کند: تصمیمات آینده باید مبتنی بر خط‌هایی باشد که دیگر گرفتار این طور نابسامانی‌ها ودلخوری‌ها نشویم. یک روز بحث بزرگراه امام علی (ع) در شهرری بود، یک روز بحث شاه‌عبدالعظیم و روزی دیگر وضعیت قبرستان‌های تاریخی این شهر تاریخی مطرح است و امروز در مورد وضعیت چشمه‌علی باید نگران باشیم، این اتفاقات هر روز از جایی در حال تکرار است، ما بیشتر نیاز داریم تا قدری از این اتفاقات درس بگیریم.
بزرگ‌نیا بیش از یک ماه گذشته مهلت زمانی ۲۰ روزه به شرکت مترو داده بود تا وضعیت آب چشمه علی را مشخص کند، در غیر این صورت اعلام کرده بود؛ «اگر با وجود گفته‌های کارشناسان مترو، رگه‌های آب‌های زیرزمینی که به دلیل حفر تونل مترو قطع شده بودند تا ۱۵ تیر به چشمه برنگردد، پیگیری حقوقی می‌کنیم» او اکنون در مورد مطرح کردن شکایت حقوقی از مترو، می‌گوید: این موضوع قابل پیگیری است.
این صحبت‌ها در حالی از سوی میراث فرهنگی مطرح می‌شوند که ۳۰ خرداد امسال، علی بیت‌اللهی، مدیر بخش خطر زلزله مرکز تحقیقات مسکن به ایسنا اعلام کرده بود؛ «احتمالا دلیل خشک شدن آب چشمه علی عبور خط ریلی مترو است. خط ریلی مترو در این منطقه شمالی_ جنوبی است و عبور آن از این منطقه منجر به قطع شدن رگه‌های آب شده است.»
