چرا در افغانستان جو بر ضد ایران است؟
یک تحلیلگر افغان گفت: «در افغانستان یک رویکرد و سیاست عجیبی وجود دارد که کسانی که با آمریکا ارتباط داشته باشند و از آنها تعریف کنند، جایگاه ویژه‌ای پیدا می‌کنند. عکس این ماجرا در خصوص کارشناسان و مقاماتی که حداقل مخالفتی با کشور‌های منطقه ندارند، رخ می‌دهد و یک نگاه منفی نسبت به آنها در کشور وجود دارد. دلیل عمده این مسئله هم آن است که اینجا اکثرا تلاش می‌کنند که حمایت آمریکا و انگلیس را داشته باشند. شاید برای شما جالب باشد که بدانید که بعضی‌ها اینجا خیلی با افتخار اعلام می‌کنند که جاسوس آمریکا هستند و با سازمان سیا در ارتباطند. اما در مقابل اگر فردی اینجا از ایران یا باقی سیاست‌های منطقه‌ای حمایت کنند، به او برچسب رابطه داشتن با ایران را می‌زنند.»
مدتی قبل محمدجواد ظریف طی مصاحبه‌ای با یکی از رسانه‌های هندی عنوان کرد که غیرممکن است که طالبان در دولت آینده افغانستان نقشی نداشته باشند. هر چند افزود که این نقش نباید غالب باشد. این اظهارات ظریف بعد از آن صورت گرفت که برخی مقامات طالبان با حضور در تهران دیدار‌هایی انجام داده بودند که به مذاق افغان‌ها خوش نیامده بود. مجموع این دو ماجرا موجب شد که معاون سخنگو ریاست جمهوری این کشور واکنش تندی به صحبت‌های ظریف نشان دهد.
شاه حسین مرتضوی در صفحه رسمی خود در فیسبوک نوشت: مقامات وزارت خارجه ایران این روز‌ها در نقش سخنگویان طالبان عمل می‌کنند. اگر کشور همسایه معتقد به گفتگو برای پیدا کردن راه حل است، چرا از این شیوه برای حل مشکلات سیاسی داخلی خود استفاده نمی‌کند؟ مرتضوی نوشته که دولت ایران به جای شنیدن صدای طالبان باید به صدای مخالفان سیاسی خود گوش دهد. شاه حسین مرتضوی مدعی شده است که دولت ایران در هراس است که آزادی‌های موجود در افغانستان به الگو برای ایران بدل شود؛ به همین دلیل این کشور طرفدار اندیشه‌های ملاعمر در افغانستان است.
در همین خصوص، وحید مژده تحلیلگر افغان طی گفتگو با فرارو عنوان کرد: «آنچه آقای ظریف اخیرا مطرح کرده است، کاملا با سیاست‌های افغانستان و منطقه همخوانی دارد. وقتی آمریکایی‌ها با طالبان مذاکره می‌کنند منظورشان این است که آنها را مجبور کنند که با حکومت افغانستان همراه شوند. به همین دلیل است که تا امروز هیچ آمریکایی اعلام نکرده است که طالبان نباید در آینده افغانستان نقش داشته باشد. زیرا اگر هدفشان این بود که اصلا دیگر مذاکرات آنها با طالبان معنا و مفهومی نداشت.»
وی ادامه داد: «این دیدگاه میان مردم و مقامات افغان که تا مدتی قبل حساسیت بسیاری نسبت به طالبان داشتند هم وجود دارد. یعنی آنها هم به این نتیجه رسیده‌اند که نمی‌توان به طور کلی طالبان را کنار بگذاریم و راهی جز مذاکره وجود ندارد و طالبان هم باید جزئی از دولت افغانستان باشند؛ بنابراین آقای ظریف حرف عجیبی نزدند. اتفاقا به نکته بسیار مهمی اشاره کردند و گفتند موافق حضور طالبان در دولت افغانستان هستند، اما به شرط اینکه در اقلیت باشند. یعنی هدف جمهوری اسلامی این نیست که طالبان به صورت انحصاری قدرت را در دست بگیرند و در راس امور باشند.»
او تاکید کرد: «به نظر من آنچه عجیب است واکنش شاه حسین مرتضوی است. زیرا در اظهارات آقای ظریف هیچ نکته‌ای وجود نداشت که بر خلاف دیدگاه ایالات متحده به عنوان کارفرمای اصلی حکومت افغانستان باشد. به نظر من عمده دلیل چنین واکنش از سوی برخی افراد این است که متاسفانه حکومت افغانستان با مشکلات بسیاری مواجه است و آنها دنبال بهانه می‌گردند تا از هر فرصتی استفاده و فرافکنی کنند تا این را به افکار عمومی القا کنند که ما در داخل مشکلی نداریم و این کشور‌های دیگر هستند که مشکلات را ایجاد می‌کنند.»
مژده در پاسخ به این سوال که چرا گاه و بی‌گاه مشاهده می‌شود که برخی مقامات افغان اظهارات تندی نسبت به ایران مطرح می‌کنند و مشخصا جمهوری اسلامی را دلیل مشکلات داخلی خود معرفی می‌کنند، گفت: «ببینید در افغانستان یک رویکرد و سیاست عجیبی وجود دارد که کسانی که با آمریکا ارتباط داشته باشند و از آنها تعریف کنند، جایگاه ویژه‌ای پیدا می‌کنند. عکس این ماجرا در خصوص کارشناسان و مقاماتی که حداقل مخالفتی با کشور‌های منطقه ندارند، رخ می‌دهد و یک نگاه منفی نسبت به آنها در کشور وجود دارد. دلیل عمده این مسئله هم آن است که اینجا اکثرا تلاش می‌کنند که حمایت آمریکا و انگلیس را داشته باشند.»
وی افزود: «شاید برای شما جالب باشد که بدانید که بعضی‌ها اینجا خیلی با افتخار اعلام می‌کنند که جاسوس آمریکا و با سازمان سیا در ارتباط هستند. اما در مقابل اگر فردی اینجا از ایران یا باقی سیاست‌های منطقه‌ای حمایت کنند، به او برچسب رابطه داشتن با ایران را می‌زنند. این در حالی است که ممکن است او هیچ ارتباطی هم با جمهوری اسلامی نداشته باشد؛ بنابراین کلا در اینجا مرسوم شده است که هرکس علیه ایران صحبتی کند، به عنوان یک قهرمان یا یک چهره ملی معرفی می‌شود. به همین دلیل است که اصلا افرادی که اینجا موافق سیاست‌های جمهوری اسلامی هستند، جرئت ندارند آن را علنی مطرح کنند.»
او در پاسخ به این سوال که یکی از نگرانی‌های ایران با توجه به حدود ۱۰۰۰ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان، مسئله امنیت است و اینکه الان شرایط داخلی این کشور چگونه است، گفت: «به طور کلی تنها قدرت نظامی که حکومت افغانستان و ایالات متحده را به چالش کشیده، طالبان است. اما برنامه طالبان صرفا مختص به داخل افغانستان است و همانطور که آنها اخیرا هم اعلام کرده‌اند، سعی دارند رابطه خود با کشور‌های منطقه به خصوص همسایگان از جمله ایران بهبود ببخشند و به همین دلیل مشکلی در مرز‌های میان ایران و افغانستان وجود ندارد. اما طبیعی است که در داخل افغانستان جنگ با حکومت و نیرو‌های خارجی همچنان ادامه دارد.»
مژده در خصوص مسائل محیط زیستی به خصوص موضوع هیرمند عنوان کرد: «یک قراردادی میان افغانستان و ایران در زمان ظاهرشاه امضا شده است که همچنان بر اساس همان پیش می‌روند و تا امروز نه افغانستان سهم کم یا بیشتری از آب هیرمند به دست آورده و نه ایران؛ بنابراین موضوع هیرمند تمام شده است و موضوعی وجود ندارد که باعث بروز اختلاف میان ایران و افغانستان شود. اما نکته جالب این است که در داخل افغانستان این دیدگاه وجود دارد که ایران به دنبال هرج و مرج در داخل کشور است تا بتواند سهم بیشتری از آب هیرمند به دست بیاورد. اما واقعیت این است که ماجرای هیرمند تمام شده است و نه ایران و نه افغانستان به دنبال سهم بیشتر نیستند.»
