تشدید انزوا؛ ثمره سیاست های ترامپ برای آمریکا

پس از انتشار حکم دیوان بین المللی دادگستری علیه تحریم های آمریکا، مقام های این کشور خروج واشنگتن از برخی معاهدات مهم بین المللی دیگر را هم اعلام کردند؛ که به باور برخی از تحلیلگران این اقدام نشانه شکست سیاست های واشنگتن و انزوای بیشتر کاخ سفید است.

در دوره ریاست جمهوری «دونالد ترامپ»، واشنگتن خود را از بسیاری از توافق های بین المللی خارج ساخته و به نوعی حساب خود را از این سازمان ها و جامعه بین المللی جدا کرده است. این روند تقریبا دو ساله با خروج از توافق آب و هوایی پاریس و توافقنامه آسیا-پاسیفیک آغاز شد و سپس به توافق هسته ای سال 2015 میان ایران و گروه 1+5 رسید و با خروج واشنگتن از پیمان جهانی مهاجرت همراه شد.
علاوه بر این از چند ماه قبل دولت ایالات متحده همکاری و فعالیت های خود را در شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد و همچنین سازمان علمی و فرهنگی یونسکو به شدت کاهش داده است. به تازگی حتی مقام های کاخ سفید از برخی نهادهای حقوقی سازمان ملل متحد هم انتقادهای تندی را ابراز داشتند و از قطع یا کاهش همکاری با آن ها سخن گفته اند.
همین رویکرد مخاصمه آمیز با کشورهای جهان و سازمان های بین المللی باعث شده است تا آمریکا هر روز در انزوای خودساخته جهانی عمیق تری فرو برود. روزنامه «واشنگتن پست» در گزارشی موضوع ایران را به عنوان یکی از دلایل شرایط کنونی بیان کرد و از تشدید انزوای جهانی ترامپ سخن گفته است. این روزنامه چنین عنوان کرد که اجرای دوباره تحریم ها از سوی ترامپ علیه ایران با پاسخ مثبت جامعه بین المللی روبرو نشده و کاخ سفید تنهاتر از گذشته شده است.
این گزارش که تصویر معنی داری از لبخند همزمان روسای جمهوری ایران و فرانسه در سازمان ملل را با عکس نوشته بزرگی با عنوان «هنوز خندان» منتشر کرد، افزود: اگرچه شکایت ایران در دیوان بین المللی دادگستری خواسته تهران در مورد همه تحریم های کاخ سفید را برآورده نساخت اما همین حکم الزام آور برای توقف برخی تحریم ها به عنوان نمایش کسب یک پیروزی اخلاقی برای ایران کفایت می کند.
این روزنامه و بسیاری از رسانه های آمریکا و جهان همچنین در گزارش هایی اعلام کردند مقام های کاخ سفید در واکنش به رای دیوان از خروج آمریکا از برخی کنوانسیون های بین المللی و همچنین عهدنامه دوستی با ایران خبر می دهند.
واشنگتن پست افزود: وزیر امور خارجه آمریکا خروج از عهدنامه دوستی با تهران را رسانه ای کرد و «جان بولتون» مشاور امنیت ملی ترامپ هم در نشست خبری خود در کاخ سفید از بازبینی واشنگتن در همه توافق هایی که ممکن است پای آمریکا را به دادگاه بکشاند سخن گفت.

**اوج یکسویه نگری واشنگتن
براساس سخنان مقام های آمریکایی، این گونه به نظر می رسد که ایالات متحده از همه معاهدات بین المللی به علت تعارض با منافع کاخ سفید یا متحدان آن خارج می شود. دیدگاه واشنگتن به روابط بین الملل آن است که توافق های بین المللی باید و حتما منافع آمریکا را تامین کند. حال آنکه همانطور که «وندی شرمن» معاون پیشین وزارت امور خارجه آمریکا و مذاکره کننده هسته ای با ایران در دوره اوباما تصریح کرد کشورهای دیگر هم منافعی دارند که باید در عرصه بین المللی به آن توجه شود.
این تغییر خط مشی ها از سوی این مقام سابق وزارت امور خاجه آمریکا هم مورد انتقاد قرار گرفته است. به گفته شرمن، در حالی ترامپ از توافق مودت با ایران خارج می شود که کاخ سفید پیش از آن (در پرونده تسخیر لانه جاسوسی) در طرح دعوای خود علیه تهران در دیوان به آن استناد کرده بود.
شرمن اعتقاد دارد جان بولتون دوست ندارد آمریکا در هیچ پیمان بین المللی مشارکت داشته باشد.
پس از اعلام رای اولیه دیوان دادگستری بین المللی در محکومیت بخشی از تحریم های کاخ سفید علیه ایران، واشنگتن عنوان داشت علاوه بر اینکه از پیمان مودت سال 1955 با ایران خارج می شود خروج از پروتکل مربوط به کنوانسیون ژنو در مورد روابط دیپلماتیک (سال 1961)را نیز در دست بررسی دارد. پیشتر «جان بولتون» مشاور امنیت ملی ترامپ هم اعلام کرده بود کشورش در زمینه همکاری با دادگاه جنایات جنگی (ICC) تصمیم هایی را خواهد گرفت.
دادستان دادگاه کیفری بین المللی چندی قبل خواستار تحقیق درباره جنایات جنگی نظامیان و کارشناسان اطلاعاتی آمریکا در جنگ افغانستان شده بود.
جالب اینجاست جان بولتون مشاور امنیت ملی ترامپ در سخنرانی چند روز قبل خود بر همکاری با این دادگاه و دیگر نهادهای بین المللی تاکید کرد اما اظهار داشت اجازه اقامه دعوا یا بازداشت شهروندان آمریکایی که از سوی این دادگاه مورد اتهام قرار می گیرند را صادر نمی کند.
به عبارت دیگر بولتون و دولت آمریکا اجرای قانون را برای همه می پسندد به غیر از شهروندان خلافکار و متهمان آمریکایی. به طور قطع تعبیر همکاری با دیوان از نگاه بولتون تنها شامل تحمیل و اجرای خواسته های کاخ سفید علیه کشورهای دیگر می شود.
کمتر از یک ماه قبل دونالد ترامپ هم به مقام های دادگاه بین المللی کیفری در لاهه هشدار داد در صورتی که بخواهند به پیگیری پرونده شکایت در زمینه جنایات جنگی نظامیان آمریکا در افغانستان ادامه دهند با تحریم های آمریکا علیه دیوان و قضات آن روبرو خواهند شد.
سپس مشاور امنیت ملی رئیس جمهوری آمریکا از این تهدیدها به صورت رسمی پرده برداشت و تاکید کرد ایالات متحده از همه ابزار‌های خود برای دفاع و محافظت از شهروندان آمریکا و متحدان آن استفاده می کند و مانع محاکمه آن ها از سوی دیوان یا هر نهاد دیگر می شود.
کاخ سفید اکنون دلیل خروج از کنوانسیون روابط دیپلماتیک وین را نیز طرح شکایت از سوی فلسطینیان در مورد انتقال سفارت ایالات متحده از تل آویو به بیت المقدس عنوان داشت. برای مقام های آمریکا کاملا روشن است این اقدام که بر خلاف همه قوانین و دستورات موکد شورای امنیت و سازمان ملل انجام شده است از دیدگاه همه موازین و دادگاه های بین المللی غیر قابل پذیرش است و به طور قطع واشنگتن بار دیگر مورد شماتت و محکومیت بیشتر جهانی قرار خواهد گرفت.
جان بولتون در واکنش به رای دیوان لاهه علیه تحریم های ضدایرانی آمریکا حتی عنوان داشت واشنگتن همکاری و حضور در همه توافقنامه های بین المللی را مورد بازبینی قرار می دهد و حتی ممکن است از دیوان بین المللی دادگستری نیز در زمینه صدور این رای شکایت کند. یکی از نخستین واکنش ها اعلام خروج از «پیمان مودت» با ایران از سوی «مایک پومپئو» وزیر امور خارجه آمریکا بود.
روزنامه واشنگتن پست آمریکا اعتقاد دارد ترامپ، بولتون و پومپئو هفته گذشته در نشست سازمان ملل در دیدار با اعضای جامعه جهانی تلاش کردند تا سیاست های آمریکا علیه ایران را پیش ببرند اما این اقدامات با پاسخ سرد کشورها روبرو شد. حتی در شورای امنیت هم اعضا به اقدامات ترامپ به ویژه در خروج از توافق هسته ای با ایران انتقاد کردند.
بنا بر ارزیابی کارشناسان، حال رای دیوان که بیشتر جنبه نمادین دارد می تواند در حوزه تجارت به تهران کمک کند و از تاثیر تحریم های آمریکا بکاهد و به شرکت های اروپایی جرات همکاری با ایران را بدهد زیرا اعتبار اقدامات کاخ سفید را به شدت پایین آورده است. برخی تحلیلگران آمریکایی از این موضوع نگران هستند که این روند باعث شود تحریم ها نتیجه عکس به همراه داشته باشند.