پایان سکوت برجامی آمریکا
در شرایطی مهلت ۶۰ روزه تقاضای رئیس‌جمهوری آمریکا از کنگره برای تصمیم‌گیری درباره برجام پایان یافت، که این نهاد قانونگذاری تصمیمی در این باره نگرفت تا توافق‌نامه برجام تا اطلاع ثانوی به قوت خود باقی بماند.
حال ترامپ تا اواسط ژانویه سال آینده میلادی یعنی حدود یک ماه مهلت دارد تا تصمیم بگیرد آیا کماکان مایل به لغو تحریم‌های ایران است یا می‌خواهد تحریم‌ها را بازگرداند. این تحول درحالی است که وزیر خارجه آمریکا تاکید کرده که واشنگتن فعلا در برجام باقی خواهد ماند.
همزمان با این تحولات، دهمین کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان وزیران خارجه ایران و ۱+۵ دیروز در هتل کوبورگ وین برگزار شد تا موضوع بدعهدی آمریکا در زمینه اجرای تعهدات مورد بررسی قرار گیرد. پیش‌تر نیز بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه، تاکید کرد که در صورت عملی نشدن تعهدات آمریکا برای هر وضعیتی آمادگی کامل داریم و برنامه‌ها و سناریوهای متناسب را تدوین کرده‌ایم.
کنگره آمریکا روز سه‌شنبه (۱۲ دسامبر/ ۲۱ آذر) تصمیمی درباره برجام و برقراری مجدد تحریم‌ها علیه ایران اتخاذ نکرد. این درحالی است که ضرب‌الاجل رسیدگی به تقاضای دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا برای لغو برجام یا اصلاح و تکمیل آن به پایان رسیده بود. دونالد ترامپ ۶۰روزپیش (۱۳ اکتبر/ ۲۱ مهر) در سخنانی توافق هسته‌ای با ایران را «بدترین» توافقی خواند که ایالات‌متحده آمریکا تاکنون به آن وارد شده و اعلام کرد نمی‌تواند پایبندی ایران را به برجام تایید کند.
با این‌حال رئیس‌جمهوری آمریکا از لغو برجام خودداری کرد و تعیین تکلیف این توافق‌نامه – لغو یا اصلاح – را بر عهده کنگره گذاشت. ترامپ از کنگره خواست در یک فرصت ۶۰ روزه درباره برجام و احتمالا بازگرداندن تحریم‌های تعلیق‌شده علیه ایران تصمیم‌گیری کند. کنگره اما اقدامی در این باره انجام نداد. در همین ارتباط، خبرگزاری رویترز نوشت که کنگره آمریکا اجازه داد ضرب‌الاجل ۶۰ روزه ترامپ بدون هیچ اقدامی به پایان برسد تا به این ترتیب تصمیم‌گیری درباره برجام دوباره برعهده خود رئیس‌جمهوری قرار گیرد. اما بازگشت توپ برجام به زمین کاخ سفید به تردیدهای بیشتر درباره آینده برجام و ادامه این توافق‌نامه دامن می‌زند. با این‌حال برخی اعضای کنگره و مقام‌های کاخ سفید آمریکا می‌گویند در همین هفته جاری کنگره ضرب‌الاجلی را برای برقراری دوباره تحریم علیه ایران تصویب خواهد کرد. گفته می‌شود این تحریم‌ها اگر در کنگره تصویب شود احتمالا با برنامه هسته‌ای ایران ارتباطی نخواهد داشت، زیرا در این صورت به معنای خروج از برجام خواهد بود، اما برنامه موشکی ایران می‌تواند موضوع تحریم‌های تازه علیه این کشور باشد. رهبران کنگره اعلام کرده‌اند که هیچ برنامه‌ای برای بازگرداندن تحریم‌ها در مهلت روز چهارشنبه ۲۲ آذر ندارند. حزب جمهوری‌خواه در حال حاضر اکثریت مجلس نمایندگان را در اختیار دارد. در سنای آمریکا هم جمهوری‌خواهان در اکثریت هستند ولی برای هرگونه اعمال تحریم یا خروج از برجام، به همکاری سناتورهای دموکرات نیاز دارند. سناتورهای دموکرات گفته‌اند حاضر به خروج از توافق اتمی با ایران نیستند. به گزارش رویترز، حتی نمایندگان دموکراتی که دو سال پیش مخالف برجام بودند، حالا حاضر به خروج از این توافق نیستند. ترامپ تهدید کرده که اگر قانون‌گذاران آمریکایی لحن سخت‌تری را به متن توافق برجام اضافه نکنند، از توافق خارج می‌شود. سناتور باب کورکر، نماینده جمهوری‌خواه و رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا حاضر نشد در مورد تهدید آقای ترامپ به خروج از توافق در صورت سخت‌تر نشدن لحن آن واکنش نشان دهد.
کورکر به خبرنگاران گفت هفته گذشته به همراه بن کاردن، سناتور دموکرات با مشاور امنیت ملی کاخ سفید، ژنرال مک مستر دیدار کرد تا بررسی کنند که چه زبانی استفاده شود که هم نظر کاخ سفید را تامین کند و هم باعث رنجش متحدان (اروپایی) آمریکا نشود و فکر نکنند که آمریکا بدون توجه، تغییر مسیر داده است. آقای کورکر حاضر نشد جزئیات بیشتری از این دیدار را فاش کند. متحدان اروپایی آمریکا، چین و روسیه که همگی در مذاکرات با ایران شرکت داشتند، خواهان پایبندی واشنگتن به این توافق هستند. سناتور کاردن نیز گفته است از هرگونه تغییر در برجام که حمایت متحدان اروپایی را نداشته باشد، حمایت نمی‌کند. نمایندگان دموکرات می‌گویند هرچند تحریم‌ها علیه ایران به دلیل برنامه موشکی و نقض حقوق بشر باید اعمال شود، ولی تحریم‌های مرتبط با توافق اتمی باید کنار گذاشته شوند.
فعلا در برجام می‌مانیم
دو روز بعد از آنکه دونالد ترامپ اعلام کرد که پایبندی ایران به برجام را تایید نمی‌کند، رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا گفت که از نظر او ماندن در برجام به نفع آمریکا است و نیکی هیلی، نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل متحد هم تاکید کرد که آمریکا فعلا در برجام می‌ماند و امیدوار است که «وضعیت بهبود پیدا کند.» همزمان خبرگزاری‌ها روز سه‌شنبه گزارش دادند که رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا در دیداری با همکاران خود در وزارت امور خارجه اعلام کرده که ایالات‌متحده فعلا در توافق‌نامه برجام باقی می‌ماند. با این‌حال او تاکید کرده که برجام نواقصی دارد که باید برطرف شود. وزیر خارجه آمریکا همچنین در ادامه ادعاهای خصمانه ضدایرانی خود گفت که ایران یک نیروی برهم‌زننده ثبات در منطقه است.
اگر برجام اصلاح نشود، متوقف خواهد شد
همزمان سارا سندرز سخنگوی کاخ سفید هم روز سه‌شنبه در کنفرانسی خبری گفت: «دولت پیشرفت‌های دلگرم‌کننده‌ای با کنگره برای حل مشکلات توافق آمریکا و ایران و رسیدگی به مشکلات دراز‌مدت اشاعه (اتمی) داشته است. این هفته ضرب‌الاجلی برای اقدام کنگره وجود نداشت چون دولت خواستار معرفی مصوبه‌ای برای اعمال مجدد تحریم‌های مرتبط با برجام نشده بود.» سخنگوی کاخ سفید با بیان اینکه هیچ ضرب‌الاجلی برای کنگره در زمینه برجام وجود نداشته است، گفت: اگر اصلاحات مناسب برای توافق هسته‌ای در کنگره و توسط متحدان آمریکا انجام نشود، توافق پایان خواهد یافت.
به گزارش بازتاب به نقل از خبرگزاری رسمی کویت(کونا)، سندرز در پاسخ به سوالی درباره نبود طرحی در کنگره آمریکا برای وضع مجدد تحریم‌ها علیه ایران باوجود فرارسیدن ضرب‌الاجل قانون‌گذاران گفت که دولت به تلاش و تشویق برای پیشرفت در زمینه اصلاح توافق هسته‌ای با ایران در کنگره آمریکا ادامه می‌دهد. بنا بر گزارش پایگاه اینترنتی کاخ سفید، سندرز در ادامه گفت: در واقع هیچ ضرب‌الاجلی برای اقدام تا پایان هفته تعیین نشده بود و دولت هم هیچ درخواستی از کنگره برای ارائه طرحی در زمینه بازگرداندن تحریم‌های مرتبط با برجام نداشته است. او همچنین هشدار داد که اگر اصلاحات مناسب از طریق کنگره و متحدان آمریکا در توافق هسته‌ای انجام نشود، برجام متوقف خواهد شد.
