اقتصاد ایران بی بهره از بازار بزرگ شمال
از زمانی که روسیه بر اثر اختلافی که با غرب بر سر بحران شبه جزیره کریمه و نیز شرق اوکراین تحریم شد، همه تصور کردند اقتصاد ایران از این فرصت می تواند نهایت استفاده را برده …
از زمانی که روسیه بر اثر اختلافی که با غرب بر سر بحران شبه جزیره کریمه و نیز شرق اوکراین تحریم شد، همه تصور کردند اقتصاد ایران از این فرصت می تواند نهایت استفاده را برده و بر میزان صادرات کالاها و خدماتی که دارای مزیت نسبی است، بیافزاید. اما چهارسال گذشت و آنچه باید روی نداد و جالبتر اینکه در این مدت کوتاه سیل مقامات دو کشور از پایتخت ها دیدار کردند و دستکم دو بار رییس جمهور روسیه به تهران آمد.
در مدت کوتاهی روابط سیاسی نظامی و راهبردی میان تهران مسکو به شدت افزایش یافت. دو کشور دوشادوش هم در برابر تروریسم داعش جنگیدند و مبادلات تجاری در زمینه نظامی افزایش یافت اما انچه می توانست به شدت به اقتصاد ایران کمک کند صادرات کالاهای مصرفی ساخت ایران بود که دقیقا روسیه از واردکنندگان بزرگ آن است. کالاهایی مانند محصولات کشاورزی( فرآورده های غذایی، دامی، آبزی و میوه ) و نیز محصولات ساختمانی مانند سیمان ،کاشی و سرامیک ، آجر و گچ از جمله کالاهایی که ایران از تولید کنندگان بزرگ آن می باشد.
به محض تحریم های روسیه، مسکو نیز واردات کالاهای مصرفی از کشورهای اروپایی و امریکایی را تحریم کرد و بلافاصله تجار و تولید کنندگان ترکیه و امریکای لاتین به روسیه سرازیر شدند و توانستند جای پای خوبی پیدا کنند اما ایرانی ها علیرغم همایش ها و سخنرانی های بسیار هنوز نتوانستند موقعیت خوبی نه تنها در کشور روسیه که در کل کشورهای همسود به دست آورند. واقعیتی که دردناک است. یکی از مشکلات بزرگ برای توسعه صادرات به کشورهای همسود ،تعرفه های ممانعتی است. ترکیه توانست طی یک دهه قبل در کشورهای همسایه ایران مانند جمهوری آذربایجان و ازبکستان نفوذ کرده و آنها را برای کاهش تعرفه کالاهای تولیدی خود متقاعد کرده و برعکس تعرفه کالاهایی که ایران هم تولید مشابه دارد را افزایش دهد.
برای مثال زمانی بیش از 80 درصد بازار کاشی و سرامیک جمهوری آذربایجان در اختیار تولید کنندگان ایرانی این کالا بود اما با رشد ترکیه در این صنعت ، آنها توانستند کل بازار صادراتی ایران را در منطقه به چنگ آورند.
به گزارش تسنیم تجار ایرانی به سهولت بازارهای تسخیر شده شان را دو دستی تقدیم ترکیه کردند و از کشورهایی مانند افغانستان ،قزاقستان و جمهوری آذربایجان خارج شدند و تازه همه این ها قبل از تحریم های فلج کننده غرب بود .
جالبتر اینکه زمانی مبادلات تجاری میان آنکارا – مسکو افزایش یافت که روابط سیاسی دو کشور در لبه خطر جنگ بود. اما متاسفانه با وجود روابط بسیار قوی سیاسی ایران با روسیه و نیز علقه های عریق فرهنگی با کشورهای همسایه باز هم شاهد رشد تجارت و سود اقتصادی در کالاهایی با مزیت نسبی نیستیم.
حداقل این امکان وجود داشت که یک موافقتنامه با روسیه را به امضا برسانند تا نرخ برخی تعرفه های تجاری دو کشور ترجیحی شود، یا از نفوذ روسیه در کشورهای شوروی سابق استفاده شده و نرخ تعرفه در این کشورها برای ایرانیان کاسته شود.
سخن اساسی این است که باید از گذشته تجربه گرفت و فکری به حال شیوه حمایت از تولید ملی و تجارت شناسنامه دار کرد. تجربه چند دهه اخیر نشان داد ایجاد محیط های ایزوله و حمایتی برای تولید داخل به صورت بلند مدت، بالا بردن دیوارهای تعرفه ای و همه مشکلات اقتصاد را به گردن واردات انداختن، نه تنها حلال مشکلات نبوده، بلکه سبب عدم شکوفایی توانمندی های تولیدکنندگان برای حضور در مسابقات جهانی شده که حتی در شرایط مهیا بودن بازارهایی مانند روسیه و قطر، بازهم نتوانستیم از فرصت پیش آمده بهره برداری کنیم.
