اعتراض اهالی تئاتر به فرهنگ تماشای تئاتر بین مخاطبان

فرهنگ تماشای تئاتر آنطور که باید فراگیر نشده و این اتفاق اعتراض بسیاری از اهالی تئاتر را در پی داشته است.

از همه دوستانی که در سالن هستند خواهش می‌کنم، گوشی‌هایشان را بیرون بیاورند. چند لحظه بعد، حالا لطفا همه گوشی‌هایتان را خاموش کنید. هیچ اتفاقی قرار نیست در این یک ساعت بیفتد و اگر هم قرار باشد خبر بدی به ما برسد، برای شنیدن آن دیر نخواهد شد.

چند وقتی است که مخاطبان حرفه‌ای تئاتر، حتما ابتدای اجرای هر نمایش، چنین جملاتی را از برگزارکنندگان اثر می‌شنوند. هر چند که ظاهرا در کنار مراسم ریورانس «تعظیم عوامل نمایش و تشویق حضار» در آخر نمایش، مراسم خواهش و تمنا از مخاطبان برای استفاده نکردن از گوشی‌های همراه در حین نمایش هم به ابتدای اجراها اضافه شده است.

ولی باز هم هیچ تاثیری بر مخاطب عام تئاتر دیده نمی‌شود و البته باز هم باید تکرار کرد و گفت: تئاتر همانند دیگر هنرها، نیازمند رعایت یک آداب و رسومی است که مخاطب موظف به رعایت آن است ولی مخاطبان تئاتر ارجحیت کمتری به این آداب می‌دهند و سعی می‌کنند که بیشتر وقت اجرا را در گوشی‌های خود یا حتی به نوعی در گوشی دیگران به سر ببرند، حال، یا مشغول گرفتن عکس و فیلم یا مشغول گشت و گذار در شبکه‌های اجتماعی!

این فرهنگ تماشای تئاتر هنوز در میان مردم فراگیر نشده است و مسئولان سعی در الگوسازی و فرهنگ‌سازی این هنر مقدس در ذهن و روح مخاطب نداشته و نمود بارز این کم توجهی‌ها یا بی‌توجهی‌ها، اتفاق افتادن رویدادهایی نظیر عدم درک متقابل از نمایش، عدم تمرکز هنرمند در حین اجرا و در نهایت هم عدم فهم کامل دو طرف از مضمون نمایش خواهد بود. البته باید گفت؛ فرهنگ تماشای تئاتر از درک اثر نمایشی بسیار مهم‌تر و اثرگذارتر است.

گفتنی است؛ این مسئله آن قدر گسترده شده است که اعتراض بسیاری از اهالی تئاتر را در پی داشته است، که یکی از آنها در چند روز اخیر در یکی از نمایش‌هایی که در حال اجرا بود اتفاق افتاد و هنرمند تئاتر به قدری از نور گوشی همراه یکی از مخاطبان بر صحنه نمایش آزرده شده بود که در انتها با یک دلخوری و عصبانیت با مخاطب برخورد کرد چرا که؛ به خود و هنرش بی‌احترامی شده بود. بعد از این اتفاق که تاثیر بسیاری بر اهالی تئاتر گذاشت؛ یک کمپینی در حمایت از هنرمندان و برگزارکنندگان آثار نمایشی به راه افتاد که در تمامی شبکه‌های مجازی کپشن‌ها و عکس‌هایی با مضمون با گوشی خاموش تئاتر ببینیم به وضوح دیده می‌شد.

تماشای تئاتر وقتی اسفبار می شود که؛ هنرمند برای بیان واقعیت‌های جامعه خود با زبان هنر، دست به اقداماتی می‌زند، تا مخاطب با رویدادهای تلخ و شیرین همذات‌ پنداری کند، ولی متاسفانه با رفتارهایی مواجه می‌شود که او را نه تنها تلخ مزاج و ناراحت می‌کند بلکه با انجام این رفتارها به یک رویداد جهانی بی‌اعتنایی می‌کنند. بهتر نیست که چنین مخاطبانی هرگز به سالن‌های تئاتر نیایند یا مسئولان به فکر یک راه حلی برای این معضل باشند؟!

کورش سلیمانی بازیگر تئاتر کشورمان در خصوص اهمیت فرهنگ تماشای تئاتر در میان مخاطبان این هنر گفت: مسئله ای که در حال حاضر وجود دارد این است که؛ ما در سال‌های اخیر با افزایش تعداد سالن‌ها روبه‌رو شده‌ایم و به همین دلیل این تعداد سالن، نیازمند تماشاگر بسیار است. در گذشته وقتی تئاتر اجرا می‌شد، تئاتر مخاطبان خاص خودش را داشت که کاملا با فرهنگ تئاتر آشنا بودند. در صورتی که آن موقع پدیده‌ای مانند گوشی موبایل هم نبود که مزاحمت ایجاد کند ولی بعدها که دایره مخاطبان تئاتر گسترده شد، ما به تدریج شاهد برهم خوردن تمرکز هنرمندان بودیم.

این اتفاق به این جهت است که؛ ما فرهنگ‌سازی نکرده‌ایم و آموزشی را در راستای فرهنگ تماشای تئاتر به مخاطبان نداده‌ایم و بیشتر به این فکر بودیم که یک اثر چقدر می‌فروشد، آیا چهره و سوپراستار دارد یا آیا شوخی‌های مبتذلی در نمایش وجود دارد یا خیر؟! این مسائل، بلایی است که در 10، 15 سال اخیر ما شاهد آن هستیم.

وی پیرامون برخوردهایی که طی بی‌فرهنگی در سالن تئاتر صورت می‌گرفت، اظهار داشت: ما باید شرایط بازیگر را درک کنیم. بعد از مدتی که ذهن و روح مخاطب در طول اجرا خسته می‌شود و نوری هم مدام بر صورتش می‌خورد، برای او بسیار توهین آمیز است و مخاطب رفتاری را که نشان‌دهنده بی‌توجهی و بی‌احترامی با صحنه است را از خود نشان می‌دهد.

هر مکانی، فرهنگ و احترام خودش را دارد. بازیگر باید تمرکز داشته باشد و وقتی یک اتفاقی می‌افتد و تمرکزش را از بین می‌برد، یعنی زحمت ماه‌ها تمرین و تلاش بازیگر هدر می‌رود و این اتفاق اصلا عادلانه نیست و من فکر می‌کنم که باید یک فرهنگ‌سازی درستی بشود تا از این اتفاقات جلوگیری شود.