چرخش 180 درجه ای «محسن هاشمی» در مورد زیست شبانه/ پیام تصویب دیرهنگام زیست شبانه در شورای شهر تهران چیست؟

طرح زیست شبانه تهران تصویب شد. این خبری بود که روز سه شنبه برابر با هفتم بهمن ماه روی خروجی بسیاری از رسانه ها رفت و در توضیح چرایی و تأیید آن محسن هاشمی- رئیس شورای شهر تهران جملاتی را مورد اشاره قرار داد؛ همان فردی که سال گذشته زیست شبانه را خطرناک و نادرست توصیف کرده بود.

«بازتاب»؛ مرضیه افرافر– طرح زیست شبانه یکی از طرح های بسیار جنجالی در شهر تهران است که تا کنون به واسطه اختلاف نظرهای شدید میان نهادهای مختلف امکان عملیاتی شدن پیدا نکرده است؛ طرحی که البته شورای شهر تهران به شدت به دنبال تصویب و اجرایی کردن آن است.

تعدادی از اعضای شورای شهر تهران ماه هاست که مدافع طرح زیست شبانه هستند و در مقاطع مختلف بر ضرورت اجرای آن در شهر تهران تأکید کرده اند.

به طور مثال اردیبهشت ماه سال 1398، زهرا بهرام نژاد – یکی از اعضای شورای شهر تهران در مورد ضرورت اجرای طرح زیست شبانه به رسانه ها گفت: زیست شبانه تهران كپی برداری از طرح های مشابه در شهرهای مختلف دنیا نبوده و این طرح بومی سازی شده با فرهنگ غنی ایرانی است.

وی ادامه داد: تجارب دهه اول ماه محرم و 30 روز ماه رمضان كه شهروندان به عزاداری، راز و نیاز و در عین حال شب زنده داری می پردازند نمونه این فرهنگ غنی ایرانی-اسلامی است كه ظرفیت های مذكور این ایده را به مدیریت شهری داد تا طرح زیست شبانه را در پایتخت اجرا كنیم.

این عضو شورای شهر تهران با تأکید بر اینکه افزایش نشاط عمومی جامعه، انتقال بخشی از ترافیك پایتخت به شب و ایجاد امنیت 3 محور و دغدغه اصلی مدیریت شهری در طرح زیست شبانه است، افزود: طرح زیست شبانه در مناطق یك، شش و هشت به صورت پایلوت در حال اجراست و گزارش ها از رضایت شهروندان و كسبه از اجرای این طرح خبر می دهد اما اصناف خواهان افزایش ساعت كاری هستند.

این گفته های زهرا بهرام نژاد در سال 1398 و در مقام دفاع از طرح زیست شبانه در حالی مطرح می شد که از آنسو دیگر نهادهای دولتی و حاکمیتی چندان تمایلی به اجرای طرح نداشتند.

نظر فرمانداری تهران در مورد طرح زیست شبانه

به طور مثال تیرماه همان سال فرمانداری شهرستان تهران صراحتاً با اجرای این طرح در شهر تهران مخالفت کرد.

در آن تاریخ غلامحسین آرام- معاون فنی و عمرانی فرمانداری تهران،‌ درباره سرانجام مصوبه شورای شهر تهران مبنی بر زیست شبانه، به رسانه ها گفت: فرمانداری تهران مخالف زیست شبانه است.

وی ادامه داد: زیست شبانه نیاز به یکسری هماهنگی فراتر از شهر تهران دارد و باید استانداری تهران و وزارت کشور نیز در این خصوص نظر بدهند.

آرام بیان داشت: در زیست شبانه باید امنیت افرادی که می‌خواهند کسب و کاری راه‌اندازی کنند و مردمی که از آنجا عبور می‌کنند، فراهم شود.

نظر نیروی انتظامی در مورد طرح زیست شبانه

علاوه بر فرمانداری تهران در سال 98 و زمانی که ماجرای طرح زیست شبانه داغ شده بود، ناجا نیز با این طرح مخالف بود.

در همین رابطه سردار ایوب سلیمانی- جانشین فرمانده ناجا در مورد زیست شبانه به رسانه ها گفت: ‌ماه رمضان، ‌ماه ویژه‌ و مناجات شبانه مورد تأکید دین ما است، در روزهای غیر از آن برای چه موضوعی این طرح را ادامه دهیم؛ حیات شبانه را قبول نداریم، این فرهنگ حتی در اروپا هم نیست و زیر بار آن نخواهیم رفت.

سردار ایوب سلیمانی در همین رابطه افزود: برای اینکه پاسخگوی نظم و امنیت باشیم نمی‌توانیم مجموعه نیروهای ناجا را در طول سال، هر روز در آماده‌باش نگه داریم و از سوی دیگر نمی‌توانیم به مردم بگوییم در نیمه‌های شب در خیابان‌ها حضور داشته باشند اما نظم و امنیت آنها به ما ربطی ندارد؛ به‌خصوص در نیمه‌های شب که اراذل و اوباش، سارقان و مجرمان تلاش می‌کنند اقدامات مجرمانه خود را انجام دهند.

نظر محسن هاشمی در مورد زیست شبانه در سال 1398

اما جدا از مخالفت هایی که خارج از چارچوب شورای شهر و شهرداری تهران در سال 98 و در ارتباط با طرح زیست شبانه مطرح می شد، جالب این بود که درون شورای شهر نیز – رئیس شورا یعنی آقای محسن هاشمی صراحتاً با این طرح مخالفت کرد و آن را طرحی خطرناک دانست.

به صورت مشخص و در این باره هاشمی در گفت و گو با رسانه ها در تاریخ 26 خرداد 1398 گفت: مخالف حضور فرزندانم در زیست شبانه هستم. خودم نیز شب‌ها ساعت ۱۰ می‌خوابم و ۵ صبح بیدار می‌شوم بنابراین تمایلی به این طرح ندارم.

رئیس شورای شهر تهران افزود: در صورتی که فرزندان جداگانه برنامه‌هایی برای زیست شبانه داشته باشند نگران می‌شوم و به نظرم این مسأله در صورتی که در چارچوب خانواده باشد، مشکل‌زا نیست.

هاشمی در آن تاریخ و در نظراتی قابل تأمل بیان کرد: در صورتی که در یک خانواده نیز پدر به تنهایی در زیست شبانه باشد، قطعا نگرانی‌هایی برای زنان ایجاد می‌کند.

با این همه همین محسن هاشمی که سال گذشته صراحتاً با طرح زیست شبانه مخالفت کرده بود، در بهمن ماه امسال و پس از گذشت بیش از یک سال و نیم از آن زمان، از موافقت خود با طرح سخن گفت.

هاشمی روز سه شنبه (7 بهمن ماه) با اعلام خبر تصویب طرح زیست شبانه در تهران به رسانه ها گفت: این طرح علاوه بر اهداف فرهنگی شب مردگی را از تهران دور می‌کند.

وی در حاشیه صحن شورای شهر و در جمع خبرنگاران اظهار داشت: تصویب لایحه تهران بیدار و زیست شبانه به صورتی انجام گرفت که هم به اهداف مورد نظر فرهنگی دست می یابیم و هم زندگی مردم با اجرای این طرح و لایحه‌ها دچار آسیب نخواهد شد.

رئیس شورای شهر تهران گفت: موضوع تهران بیدار و زیست شبانه سبب می‌شود که شهروندانی که دیر می‌خوابند و به موضوع فرهنگی علاقه‌مند هستند بتواند شب هنگام زمانی را با خانواده خود به این موضوع اختصاص دهند.

همچنین هاشمی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه پیش از این هیأت تطبیق فرمانداری قضیه زیست شبانه را رد کرده و ناجا اعلام کرد این موضوع امکان تأمین امنیت ندارد،‌گفت: در حال حاضر این مسأله مربوط به نقاط محدودی از تهران است و ان‌شاءالله این مشکل با نیروی انتظامی و هیأت تطبیق برطرف خواهد شد و آنها نظرات‌شان را می‌دهند و مشکلی را شاهد نخواهیم بود.

همانطور که مشاهده می شود، رئیس شورای شهر تهران بر خلاف نظر صریحی که سال گذشته در مورد این طرح اعلام کرده بود، اکنون نظرات کاملاً متفاوتی را به رسانه ها منعکس کرده است که گویای چرخش 180 درجه ای او در این باره است؛ واقعیتی که چگونگی تحقق آن شاید جز در عالم سیاست و ظرافت های موجود در آن در دیگر فضاها قابل تفسیر و تحلیل نباشد.

البته نکته مهم دیگری که جدا از تغییر صریح نظر رئیس شورا در این باره به ذهن متبادر می شود، زمان تصویب مجدد این طرح در صحن شورا است که به نظر می رسد با توجه به نزدیک بودن انتخابات آتی و پایان کار شورای فعلی چندان محلی از اعراب و ضمانت اجرایی نداشته باشد.

بر همین اساس می توان مدعی شد اعضای شورای شهر تهران در تصویب دوباره و البته دیرهنگام طرح زیست شبانه بیش از آنکه به اجرایی شدن آن توجه و یا اهتمام داشته باشند، به مصارف انتخاباتی آن حداقل از نظر عمل به وعده و شعارها توجه دارند. از این بابت که به طرفداران خود بگویند، ما طرح را در شورا تصویب کردیم ولی اینکه چرا اجرا نشد، دیگر به ما ارتباطی ندارد.

نتیجه اینکه مستند به آنچه اشاره شد، به نظر نمی رسد طرح زیست شبانه موفق به اخذ موافقت های لازم از دیگر نهادی مسئول در این حوزه شود و اعضای شورای شهر نیز علی رغم اطلاع از این مهم صرفاً با تصویب طرح در پی اهداف دیگری جز اجرا شدن طرح هستند.