تقریباً هیچ؛ همه تلاش هایی که فولاد مبارکه برای حفظ محیط زیست کرده است

یکی از آسیب ها و تهدیدهایی که در سایه فعالیت مجتمع های عظیم صنعتی ظهور و بروز پیدا می کند و خسارت های سنگین آن به شکلی جدی سلامت هزاران و چه بسا میلیون ها انسان را تهدید می کند، تهدیدات زیست محیطی است؛ بلایی انسان ساز که مجتمع عظیم فولاد مبارکه اصفهان نیز سال هاست به واسطه همین نگرانی با چالش هایی رو به رو شده است.

به گزارش «بازتاب»، فولاد مبارکه اصفهان به عنوان بزرگ ترین مجمتع تولید فولاد کشور در شرق شهر مبارکه از جمله مجموعه های بزرگ صنعتی است که سال هاست به واسطه اقدامات تخریبی در حوزه محیط زیست زیر ذره بین نهادهای مسئول قرار گرفته است.

این مهم علی رغم عمر طولانی مجتمع مورد اشاره و فرصت های زیادی که برای یافتن راه حل برای آن مرتفع کردن آن وجود داشته است، در سال و ماه های اخیر نیز استمرار داشته و نگرانی های برآمده از این محل به قوت خود پابرجاست.

به طور نمونه در سال 1393 اعلام شد که مجتمع فولاد مبارکه اصفهان از سوی سازمان محیط زیست کشور در لیست سیاه محیط زیستی قرار گرفته است.

در این رابطه و در همان زمان تأکید شد که آلایندگی شرکت فولاد مبارکه اصفهان بعد از گذشت هفت سال به تایید سازمان حفاظت محیط زیست رسید.

قرار گیری این مجتمع در لیست سیاه محیط زیستی در حالی در سال 1393 اعلام شد که این شرکت از سال ۸۷ از لیست صنایع آلاینده خارج شده بود؛ اقدامی که البته از همان زمان هم این موضوع مورد اعتراض مردم مبارکه و مسوولان به علت وجود دودکش های این واحد بزرگ صنعتی بود.

مسئله ای که به واسطه وجود دودکش های عظیم و بدون فیلتر حذف آلاینده های و مصرف روزانه 9 میلیون متر مکعب گاز  برای گندله سازی و پسماند خروجی این شرکت مورد تأکید قرار گرفت و مسئولان نظارتی مدعی شدند این فرایندها زمینه ساز تشدید انواع بیماری ها در میان شهروندان شهرهای مجاور مجتمع شده و خواهد شد.

این رویه که در سال 1393 به آن اشاره شد به قوت خود پا برجا ماند و در سال های اخیر نیز استمرار یافت. به طوری که در سال 1398 زهرا سعیدی نماینده مردم مبارکه در مجلس شورای اسلامی بار دیگر بر نگرانی های زیست محیطی برآمده از فعالیت های فولاد مبارکه اشاره کرد و در تاریخ 24 مرداد 1398 مدعی شد: شرکت فولاد مبارکه سال گذشته سه هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال برای رفع آلایندگی این واحد هزینه کرد اما همچنان در فهرست صنایع آلاینده استان قرار دارد.

سعیدی در همین رابطه افزود:  بخش هایی از شرکت فولاد مبارکه در سال ۹۵ و نیمی از سال ۹۶ و سال ۹۷ به عنوان صنعت آلاینده محیط زیست شناسایی شده است.

این نگرانی ها و انتقادها در حالی مطرح شده بود که از آن سو مسئولان مربوطه در مجتمع فولاد مبارکه پیوسته بر تلاش های زیست محیطی خود تأکید داشتند.

به طور مثال جواد نیلی، مدیر ارشد خدمات فنی و پشتیبانی فولاد مبارکه در خرداد ماه سال جاری با تأکید بر اینکه فولاد مبارکه از بدو تاسیس به موضوعات زیست محیطی اهتمام ویژه داشته است، افزود: عمولا اغلب شرکت ها، سالها پس از راه اندازی به فکر توجه به موضوعات زیست محیطی و پساب می افتند، ولی در این زمینه شرکت فولاد مبارکه اولین شرکتی بوده که همزمان با راه اندازی خطوط تولید، تصفیه پساب صنعتی را نیز آغاز نمود و واحد تصفیه پساب صنعتی همزمان با راه اندازی خطوط تولید در مدار قرار گرفت و این بدین معناست که شرکت فولاد مبارکه حتی یک روز نیز پساب تصفیه نشده خودش را به محیط پیرامون خود نفرستاده تا جاییکه پساب تصفیه شده  برای آبیاری فضای سبز 1600 هکتاری نیز مورد استفاده قرار گرفته است و در این راستا عملا واحدهای تصفیه ما از سال 72 در مدار فعالیت  قرار گرفتند.

نیلی که در این رابطه با خبرگزاری «ایلنا»، سخن می گفت، در بخش دیگری از سخنانش آورد: در تصمیم گیری های سرمایه گذاری فولاد مبارکه، زمانی که به مباحث زیست محیطی می رسیم،  ارزش و توجیه اقتصادی برای ما موضوعیتی ندارد، یعنی زمانی که پروژه ای زیست محیطی تعریف می شود، ما دیگر به دنبال بازگشت سرمایه نیستیم و این بدان معناست که موضوع محیط زیست از مباحث مهم  فولاد مبارکه است.

این سخنان و ادعاها که از سوی مدیر ارشد خدمات فنی فولاد مبارکه در خرداد ماه سال جاری مطرح شد، در حالی بیان می شود که می دانیم پیش از این و در گذشته نزدیک در چندین مقطع زمانی مثل سال 1393، 1395، 1396 و  1397 مقامات مسئول در حوزه محیط زیست، این مجتمع را در لیست مجموعه های آلاینده محیط زیست معرفی کرده بودند!

از همه این ها گذشته اخیراً نیز صورت های مالی جدیدی از شرکت فولاد مبارکه اصفهان در رسانه ها منتشر شده است که در آن رقم نجومی و قابل ذکری در ارتباط با جرائم زیست محیطی این مجموعه مشاهده می شود.

درج هزینه ۱۴۰ میلیارد ریالی جرائم محیط زیستی فولاد مبارکه اصفهان در صورت های مالی این شرکت که مرتبط به دوره 3 ماهه منتهی به 31 خرداد 1399 است، نکته قابل تأملی است که بر اساس آن می توان همه نگرانی های زیست محیطی گذشته و حالی که در مورد این مجتمع مطرح شده است را واقعیتی غیر قابل انکار قلمداد کرد و از سو همه ادعاهای مطرح شده از سوی مسئولان مجتمع مبنی بر تلاش برای رفع نگرانی های زیست محیطی را شعاری و فاقد ضمانت اجرایی دانست؛ واقعیتی که شاید مستند به آن بتوان گفت در همه این سال ها هیچ اقدام قابل قبول زیست محیطی از سوی مدیران این مجموعه عملیاتی نشده است.

جریمه ای سنگین که از قرار معلوم در برابر رقم های نجومی دیگری مثل ۱۳ میلیون و ۲۱۷ میلیون یورو بدهی ارزی و ١ میلیون و ۴۶۴ هزار و ٢٩١ یورو و ۲۳ میلیون و ۱۵۳ هزار و ٩٢١ روپیه ارز دریافتی دولتی جهت واردات کالا و خدمات هیچ است و از بازدارندگی کافی برخوردار نبوده است.

مسئله مهمی که به نظر می رسد به واسطه بزرگیِ این مجتمع و ارتباط مستقیمی که فعل و انفعالات آن با سلامت صدهاهزار شهروند ساکن در مجاورت این مجتمع دارد، نباید از کنار آن به سادگی عبور کرد و لازم است نهادهای مسئول در این باره موشکافانه تر بررسی های لازم را به عمل آورند.