آغاز آبگیری سدی که حقابه ایران را صرف خشخاش خواهد کرد/ چرا برای وزات خارجه ایران آبگیری سد کمال خان مهم نیست؟

آبگیری آزمایشی سد کمال‌خان واقع در ولایت نیمروز افغانستان دیروز آغاز شد تا برای همیشه تالاب هامون ایران را در معرض خشکی قرار دهد؛ ولایتی که در روزهای سخت و خشکسالی آب چاه‌نیمه‌ها که حق مردم سیستان و بلوچستان بود را با لوله دریافت کرد تا از تشنگی نمیرد، حالا آب را با سدی که با سرمایه‌گذاری ترکیه ساخته شده است، به روی مردم ایران خواهد بست.

«بازتاب»؛ لیلا مرگن– اداره ملی تنظیم آب افغانستان اعلام کرد که آبگیری آزمایشی سد کمال‌خان واقع در استان «نیمروز» و بر روی رودخانه هیرمند هم مرز با جمهوری اسلامی ایران، آغاز شده است؛ سدی که بسیاری از کارشناسان عقیده دارند، آب را صرف کشت خشخاش خواهد کرد و به تهدیدی جدی برای تشدید ریزگردها در جنوب شرق ایران تبدیل خواهد شد.

ویس بصیر معاون اداری ریاست تنظیم آب افغانستان گفته است که آبگیری آزمایشی سد کمال خان برای بررسی موضوعات فنی آغاز شده و کار تکمیلی برای آغاز بهره‌برداری از این سد نیز به سرعت جریان دارد.

براساس اطلاعات اداره تنظیم آب افغانستان، سد کمال‌خان توانایی تولید ۹ مگاوات برق را دارد و ارتفاع ۱۶متری آن می‌تواند ۵۲ میلیون مترمکعب آب را ذخیره کند که به وسیله آن می‌توان ۸۰ هزار هکتار زمین کشاورزی را آبیاری کرد.

به این ترتیب بر اساس گفته‌های مسئولان کشور افغانستان، هدف اصلی ساخت سد کمال‌خان، توسعه کشاورزی است. فعالیتی که در توسعه آن مسایل زیست محیطی و حقابه تالاب هامون در نظر گرفته نشده است و این مسئله می‌تواند جنوب شرق ایران را با مشکل مواجه کند.

بررسی ها نشا می دهد، میزان کشت خشخاش در سال 2016 و 2017 تاکنون در افغانستان با سرمایه‌گذاری آمریکایی‌ها 63 درصد افزایش یافته است و طبق آمار UNODC سطح زیر کشت در این کشور به ۳۲۸ هزار هکتار رسیده است.

با توجه به روند رو به رشد کشت خشخاش در افغانستان به‌عنوان محصولی آب‌بر، پیش‌بینی می‌شود با ساخت سد کمال‌خان، سطح زیر کشت خشخاش در ولایت نیمروز به سرعت افزایش پیدا کند.

گرد و غبار، سوغات ترکیه برای ایران

افغانستان سدهای متعددی عمدتاً در سرشاخه‌هایی که منبع اصلی تغذیه کننده تالاب هامون هستند، می‌سازد. مردم سیستان و بلوچستان می‌گویند که با سیمان یارانه‌ای ایران سدهای افغانستان ساخته می‌شود تا آب به روی آنها بسته شود.

مردم جنوب شرق کشور پر بیراه هم نمی‌گویند زیرا در جریان افتتاح خط آهن خواف هرات که یکی از اهداف آن انتقال محصولات صادراتی بین دو کشور بود، تصاویر منتشر شده نشان می‌داد که یکی از مهمترین کالای صادراتی ایران به افغانستان، سیمان است.

سیمانی که با انرژی یارانه‌ای در ایران تولید می‌شود، صرف ساخت سدها در افغانستان می‌شود تا آب را به روی مردم کشورمان ببندند.

جالب است بدانید، افغانستان به کمک بسیاری از کشورهای اروپایی و آسیایی از جمله هند، کار مطالعه روی رودخانه‌های خود برای سدسازی را به پایان رساند و حالا سد کمال‌خان را هم به کمک یک شرکت ترکیه‌ای به نام پمکتک پس از 25 سال تکمیل کرد.

ترکیه که با اجرای پروژه عظیم گاپ، گرد و غبار را به غرب ایران هدیه کرده است، با فعال کردن شرکت‌هایش برای سدسازی در شرق ایران و کشور افغانستان، گرد و غبار این منطقه را هم تشدید می‌کند و دایره نفوذ خود را توسعه می‌دهد.

بی‌تحرکی وزارت امور خارجه

در حالی که مسئولان کشور افغانستان به وضوح بین‌المللی بودن رودخانه هیرمند را زیر سئوال می‌برند و با سدسازی‌هایشان حیات تالاب مهم و بین‌المللی هامون را به خطر می‌اندازند، وزارت امور خارجه ایران منفعلانه این تحرکات را به نظاره نشسته است.

نمایی از خشکی تالاب هامون

محمداشرف غنی رییس جمهور افغانستان در پنجم مردادماه امسال طی سفری به ولایت نیمروز از جریان کار سد کمال‌خان بازدید کرد. او به مردم این ولایت وعده داد که آذرماه امسال روند آبگیری این سد آغاز خواهد شد. اشرف غنی در جریان این بازدید با تاکید بر اینکه آب افغانستان باید مهار شود، سد کمال‌خان را ابزاری برای افغانستان معرفی کرد.

او گفت: «سد کمال خان بعد از سلما، بعد از کجکی، بعد از بخش آباد و سلسه سدهای ما است، آب ما هدر نخواهد رفت».

گفته‌های او نشان داد که رئیس جمهور افغانستان به مشترک بودن رودخانه‌های این کشور و حقابه ساکنان پایین (دست یعنی ایران) اعتقادی ندارد، اما وزارت امور خارجه ایران با رفتاری منفعلانه نظاره‌گر سدسازی‌های افغانستان است.

به اعتقاد کارشناسان دیپلماسی آب در مذاکرات ایران و افغانستان برای تدوین سند همکاری‌های جامع و استراتژیک دو کشور، باید بحث تامین حقابه هامون و به رسمیت شناخته شدن حقابه ایران از رودخانه‌های افغانستان گنجانده می‌شد و ایران بدون امضای سند مربوط به همکاری‌های آبی، چهار سند دیگر که مربوط به همکاری‌های اقتصادی و نظامی بود را به امضا نمی‎رساند.

با این تفاسیر پرسش بی پاسخ این است که آیا وزارت امور خارجه ایران توانست مسئولان کشور همسایه را وادار به امضای سند آبی و به رسمیت شناختن حقابه هامون کند؟