تاکتیک‌های جدید ایران در مذاکرات احیای برجام
ارزیابی مثبت هیأت‌های دیپلماتیک از روند مذاکرات احیای برجام در وین نشان‌دهنده عزم جدی طرف‌های حاضر در گفت‌وگوهاست.
«رحمان قهرمانپور» پژوهشگر ارشد روابط بین‌الملل معتقد است که اگرچه طرفین مذاکره با اراده مصمم وارد مذاکرات شده‌اند، اما باید دید در عمل مذاکرات در چه مسیری ادامه می‌یابد و تاکتیک‌های دوطرف برای دستیابی به هدف‌های موردنظرشان تا چه حد مؤثر خواهد بود.
روند مذاکرات احیای برجام در وین را چطور ارزیابی می‌کنید؟
به‌نظر من آنچه بیش‌از همه‌چیز اهمیت دارد، این است که مذاکرات کنونی بخشی از ابهام‌ها پیرامون سرنوشت گفت‌وگوهای هسته‌ای ایران و غرب را برطرف کرد. قبل از آغاز مذاکرات در وین برخی از کارشناسان معتقد بودند استراتژی ایران در قبال گفت‌وگوهای هسته‌ای ممکن است دچار تغییرات بنیادین شود و اساسا مذاکرات ایران و غرب شاید درمسیر جدیدی پیگیری شود. این موضوع درحالی‌است که مذاکراتی که در وین درحال پیگیری است، نشان داد استراتژی کلی ایران درباره مذاکرات برجامی تغییر نکرده‌است. البته این موضوع نفی‌کننده تغییرات تاکتیکی به‌وجود آمده نیست.
تغییرات تاکتیکی شامل چه مواردی است؟
براساس گزارش‌های منتشرشده پیرامون مذاکرات علی باقری‌کنی، مذاکره‌کننده ارشد ایران در وین، می‌توان اذعان کرد که تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای تاکتیک‌های جدیدی را در دستورکار قرار داده‌است. بنابراین برآوردها نشان می‌دهد تغییرات تاکتیکی ایران در مذاکرات احیای برجام شامل اعمال شیوه‌ها و روش‌های مذاکراتی جدیدی است که با رویکردهای تیم قبلی تفاوت‌هایی دارد که البته این موضوع هم طبیعی است، چراکه دولت سیزدهم قصد دارد با ایده‌ها و روش‌های موردنظر خود با طرف‌های غربی وارد گفت‌وگو شود و تحقق اهداف موردنظر خود را پیگیری کند.
چه نتیجه‌ای را می‌توان متصور بود؟
با توجه به شرایط کنونی خیلی نمی‌توان پیش‌بینی قاطعی در این باره داشت و باید منتظر ماند تا کارگروه‌های تعیین‌شده درباره لغو تحریم‌ها و موضوع‌های هسته‌ای مذاکرات خود را پیش ببرند. آنگاه است که می‌توان درباره میزان احتمال دستیابی به موفقیت‌های قابل‌توجه صحبت کرد.
اصرار ایران بر لغو مؤثر تحریم‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اصرار بر لغو تحریم‌ها برای ایران بسیار موضوعیت دارد، چراکه تجربه نشان داده‌است ادامه تحریم‌ها تأثیرگذاری قابل‌توجهی بر حوزه‌های مختلف کشور، ازجمله اقتصاد برجا می‌گذارد و تبعات منفی بسیاری دارد. برهمین اساس لغو تحریم‌ها از اصلی‌ترین رویکردهای ایران در مذاکرات وین است. ازسوی دیگر باید درنظر داشت که تحریم‌های ایالات‌متحده هر روز ابعاد هوشمندانه‌تری به‌خود می‌گیرد و دیگر مانند گذشته به‌صورت سنتی اعمال نمی‌شود و محدود نیست. مسئله دیگر این است که نباید تعداد تحریم‌ها بیشتر شود، چراکه کارشناسان معتقدند اکنون تحریم‌ها شکل تصاعدی و انباشتی به‌خود گرفته است. بنابراین لغو تحریم‌ها برای ایران اهمیت راهبردی ویژه‌ای دارد و مذاکره‌کنندگان ایرانی برای تحقق این هدف مصمم هستند.
چقدر می‌توان به تفاهم پیرامون لغو تحریم‌ها در این مذاکرات امیدوار بود؟
موضوع این است که ایران از ابتدا اعلام کرده که به‌دنبال لغو همه تحریم‌ها به‌صورت یکجاست، اما درمقابل طرف آمریکایی بر این نکته تأکید می‌کند که تحریم‌ها را به‌صورت یکجا لغو نخواهند کرد. آنها اعلام کرده‌اند لغو تحریم‌ها فرایند تدریجی دارد و نمی‌توان همه آنها را به‌صورت یکجا لغو کرد. بنابراین وضعیت تحریم‌ها موضوعی است که باید دید دوطرف در روند مذاکرات پیش‌رو تا چه میزان می‌توانند در زمینه لغو آنها به تفاهم برسند.
کارشکنی‌های رژیم صهیونیستی تا چه حد بر روند مذاکرات مؤثر است؟
درباره موضع اسرائیل باید بحث‌ها و اختلاف‌های داخلی آنان را نیز درنظر گرفت. کابینه بنت و لاپید از سوی نتانیاهو و تندروها به کم‌کاری درباره ایران متهم می‌شود. بر این اساس دولت اسرائیل برای اینکه از این قافله عقب نماند، می‌کوشد دوباره خط حمله به ایران را احیا کند. این موضوع درصورتی است که باید درنظر داشت اسرائیلی‌ها همواره خط ثابتی را در دشمنی با ایران درپیش گرفته‌اند و همواره مشغول بزرگ‌نمایی پیرامون فعالیت‌های هسته‌ای ایران هستند. این درحالی‌است که براساس توافق واشنگتن و تل‌آویو دوطرف پذیرفته‌اند که درباره مسئله ایران نظر مشترکی ندارند و اسرائیل مانع ادامه مذاکرات نخواهد شد. بنابراین می‌توان گفت در اسرائیل نظرات مختلفی درباره مذاکرات هسته‌ای با ایران وجود دارد، اما آنچه مهم است، اینکه اگر آمریکایی‌ها در جریان مذاکرات با ایران به تفاهم برسند، بعید است که اسرائیل توان مخالفت جدی با این موضوع را داشته باشد.
درمجموع آینده مذاکرات وین را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
معتقدم با وجود اینکه مذاکرات اخیر نشان داد از یک‌سو عزم ایران جدی است و از سوی دیگر ایالات‌متحده هم خود را متعهد به مذاکره و بازگشت به برجام می‌داند، اما پیاده‌کردن شیوه‌های تاکتیکی دوطرف برای پیشبرد هدف‌های مذاکراتی‌شان نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و می‌تواند در موفقیت مذاکرات تأثیرگذار باشد. به‌عنوان مثال، شما ممکن است عزم مسافرت کنید، اما امکان دارد در مسیر اتفاق‌های غیرمترقبه‌ای به‌وقوع بپیوندد که همه‌چیز را تحت‌الشعاع قرار دهد. بنابراین اراده دوطرف اگرچه مهم است، اما کافی نیست. باید منتظر گذشت زمان و ادامه رایزنی در وین ماند و دید حصول توافق تا چه میزان قابل تحقق است.
روزنامه همشهری
