سفر هیئت ایرانی به قاهره؛ آیا ایران و مصر بر اختلافات دیرینه پیروز می‌شوند؟

منابع مصری اعلام کرده‌اند که هفته گذشته یک هیئت ایرانی به قاهره سفر کرده و با مقام‌های اطلاعاتی و امنیتی این کشور در خصوص موضوعات منطقه و اختلافات دو کشور گفتگو کرده است. پیش‌تر مقام‌های عراقی اعلام کرده بودند که این کشور در پی ایجاد کانال ارتباطی میان ایران با اردن و مصر است. به نظر می‌رسد تلاش‌های بازیگران منطقه‌ای برای مسیرهای ارتباطی را باید در راستای جدی شدن بحث کاهش تعهدات امنیتی آمریکا به خاورمیانه تحلیل کرد.

«بازتاب»؛ آرش صفار- به گزارش «العربی الجدید»، منابع مصری فاش کردند که اخیرا رایزنی‌هایی میان قاهره و تهران، با هدف بهبود روابط بین دو کشور و دستیابی به دیدگاه‌های همگرا در مورد برخی پرونده‌های منطقه‌ای صورت گرفته است.

به گفته این منابع، «در سایه سیاست خارجی جدید مصر در قبال همه قدرت‌های بزرگ و کشورهای منطقه که بر اساس عدم ورود به بحران‌ها به نیابت از طرف‌های دیگر و در نظر گرفتن منافع مصر در وهله اول بنا شده است»، قاهره هفته گذشته میزبان یک هیئت اطلاعاتی از ایران بوده است.

هیئت ایرانی با مقام‌های سرویس اطلاعات عمومی مصر ملاقات کرده و در مورد مجموعه‌ای از پرونده‌های حساس بین دو کشور که موضوع اختلاف طولانی مدت و روابط سرد تهران و قاهره بوده، گفتگو کرده است.

این منابع تأکید کرده‌اند که این رایزنی‌ها به منظور عادی‌سازی کامل روابط دو کشور انجام نشده است، بلکه برقراری روابط متعادل از طریق کانال‌های روشن و دائمی و هماهنگی دوجانبه در مورد موضوعات مختلف مربوط به دو طرف، با هدف جلوگیری از هرگونه درگیری را دنبال می‌کند.

منابع مصری در پاسخ به پرسش العربی الجدید در خصوص احتمال نارضایتی و عصبانیت امارات و عربستان از گفتگوهای ایران و مصر، ابراز داشته‌اند که با توجه به تغییرات اساسی در برنامه‌های سیاست خارجی مصر، قاهره به شکلی مستقل و تنها بر اساس حداکثر منافع برای مصر، روابط خارجی خود را تنظیم می‌کند.

این منابع تأکید کرده‌اند که مصر با هدف کاهش فشارهای احتمالی کشورهای خلیج فارس از طریق توقف کمک‌های مالی و اقتصادی و افزایش قدرت مانور خود، ایجاد نوعی توازن در روابط با کشورهای خلیج فارس را دنبال می‌کند.

این منابع فاش کردند که آخرین تحول در درک مصر از رابطه با ایران با توجه به پیام‌های قبلی طرف ایرانی برای توسعه روابط و اظهارات «ناصر کنعانی»، رئیس دفتر حافظ منافع ایران در قاهره در خصوص اراده سیاسی تهران به گشودن صفحه‌ای جدید در روابط دو کشور صورت گرفته است.

منابع العربی الجدید اشاره کرده‌اند که این رویکرد جدید مصر نتیجه کنار هم قرار گرفتن متغیرهای مختلف است؛ در راس این عوامل، کمیته جدیدی قرار دارد که برنامه‌ریزی روابط خارجی مصر و تعیین مواضع قاهره در مورد مسائل منطقه را بر عهده دارد. «فایزه ابو نجا»، وزیر سابق همکاری بین‌المللی و دستیار کنونی عبدالفتاح السیسی، راهبری این کمیته را بر عهده دارد.

این منابع خاطر نشان کردند که جلسات مقدماتی که بین مقام‌های امنیتی در دو کشور برگزار شد، منجر به ایجاد برخی روندهای جدید شد که مهم‌ترین آن‌ها توقف حملات رسانه‌ای دو کشور به یکدیگر بود.

بر این اساس، سرویس اطلاعات عمومی دستورالعملی را برای رسانه های مصر صادر کرده است تا ضمن کنترل برخی اصطلاحات در توصیف نقش ایران، از نمایش هر گونه محتوای توهین‌آمیز به ایران و نمایندگان آن در منطقه جلوگیری کنند.

به گفته این منابع، یکی از اهداف مصر در روابط با ایران، تلاش برای یافتن نقشی جدید به عنوان میانجی در روابط کشورهای عرب خلیج فارس و تهران است.

موضوع اقدامات ایران در دریای سرخ و یمن و منافع مصر در این حوزه‌ها، از جمله موضوعات دیگر مطرح شده در دیدار اخیر بوده است.

به گفته منابع مصری، طرف ایرانی تأکید کرده است که نگرانی‌های مصر در دریای سرخ، تنگه باب‌المندب و سوریه را در نظر می‌گیرد؛ همچنین موضوع امنیت شرکت‌های مصری فعال در بازسازی عراق از جمله موضوعاتی بوده که در این گفتگوها مطرح شده است.

پیش‌تر، هنگامی که موضوع گفتگوهای مستقیم ایران و عربستان در بغداد مطرح شد، مقام‌های عراقی اعلام کرده بودند که میانجی‌گری عراق تنها محدود به روابط تهران و ریاض نیست و ایجاد کانال‌هایی برای گفتگو ایران با اردن و مصر را نیز در بر می‌گیرد.

به نظر می‌رسد تلاش‌ها برای کاهش تنش‌ها و مدیریت اختلافات میان بازیگران منطقه‌ای باید در سایه جدی شدن موضوع کاهش تعهدات امنیتی ایالات‌متحده در منطقه بررسی شود.

خروج برخی سامانه‌های پدافندی آمریکا از خلیج فارس و خبرها در خصوص کاهش نیروهای این کشور در خلیج فارس، از جمله نشانه‌هایی است که حکایت از عزم جدی دولت بایدن برای تمرکز بر چین و کاهش تعهدات آمریکا به خاورمیانه دارد.

به نظر می‌رسد بازیگران منطقه‌ای با هدف پرهیز از افزایش درگیری‌ها تحت تأثیر خلأ قدرت ناشی از کاهش حضور آمریکا، تلاش دارند تا کانال‌هایی را برای گفتگو و تفاهم در موضوعات امنیتی منطقه ایجاد کنند.