تشکیل وزارتخانه منابع طبیعی؛ خواب آشفته ای که مجلسی ها برای طبیعت ایران دیده اند
پس از چندین بار تلاش ناموفق که در سال های گذشته مجلس شورای اسلامی برای تشکیل وزارتخانه منابع طبیعی داشت، این طرح دوباره در مجلس یازدهم به جریان افتاده است؛ طرحی جدی ولی پر از اشکالات ساختاری که به نظر نمی رسد با اتکا به آن بتوان دردی از دردهای طبیعت کشور را درمان کرد.
«بازتاب»؛ لیلا مرگن– مجلس به دنبال طرحی است که بر اساس آن وزارتخانه منابع طبیعی تشکیل خواهد شد. اما این بار در پیشنهاد مجلس فقط سازمان‌های جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری و محیط زیست با هم ادغام نمی‌شوند بلکه سازمان امور اراضی که وظیفه نظارت بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی را دارد هم در این ساختار با دو سازمان یاد شده ادغام خواهد شد.
ادغامی که از نظر هادی کیادلیری دبیر شورای مراجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی گزینه مطلوبی نیست زیرا باعث می‌شود دو سازمان ناظر و مجری با هم ادغام شوند که خلاف قانون است. به گفته کیادلیری نمایندگان مجلس هدف خود از این ادغام را مقابله با موازی‌کاری اعلام کرده‌اند.
جدیدترین اقدام نمایندگان مجلس در ارتباط با سازمان‌های حافظ طبیعت در ایران پیگیری طرحی است که بر اساس آن سه سازمان با یکدیگر ادغام خواهند شد.
بر اساس طرح نمایندگان مجلس سازمان‌های حفاظت محیط زیست، جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور و امور اراضی که هر کدام وظایف متفاوتی دارند، با یکدیگر ادغام شده و در قالب یک وزارتخانه به فعالیت خود ادامه می‌دهند؛ ادغامی که از نظر هادی کیادلیری دبیر شورای مراجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی، گزینه مطلوبی نیست.
او به «بازتاب» می‌گوید: دلایل توجیهی که نمایندگان برای ادغام این سه سازمان نوشته‌اند، این است که این سازمان‌ها کار موازی می‌کنند.
او ادامه می‌دهد: چطور نمایندگان به این نتیجه رسیده‌اند که کارهای این سازمان‌ها موازی است، جای بحث دارد.
به گفته کیادلیری منابع طبیعی در حال حاضر زیر مجموعه وزارت جهاد کشاورزی است و به شدت از فعالیت‌های کشاورزی آسیب می‌بیند. کشت و زراعت همچنین تامین آب بزرگترین عوامل تخریب جنگل‌های ایران است و شکی در آن نیست که ساختار حال حاضر منابع طبیعی بسیار معیوب است. او اضافه می‌کند: برای راه حل این ساختار معیوب، سناریوهای مختلفی وجود دارد. یکی اینکه محیط زیست زیر مجموعه دولت بماند و سازمان جنگل‌ها هم به تنهایی به سازمانی در زیر مجموعه دولت تبدیل شود. سناریوی دیگر این است که منابع طبیعی و محیط زیست و امور اراضی با هم ادغام شوند و تشکیل یک وزارتخانه بدهند. سومین سناریو که ایده‌آل‌ترین و بهترین شکل است، تشکیل وزارت منابع طبیعی است.
دبیر شورای مراجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی می‌گوید: در حال حاضر نمایندگان مجلس به دنبال ادغام سه سازمان محیط زیست، منابع طبیعی و امور اراضی هستند.
او ادامه می‌دهد: اگرچه نمایندگان دلیل این ادغام را مقابله با موازی کاری می‌دانند اما این نشان می‌دهد که به وظایف این سازمان‌ها آشنا نیستند. سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل‌ها یکی در بخش اجرا فعال است و دیگری ناظر است. طبق قانون هیچ مجری نمی‌تواند ناظر خودش باشد.
کیادلیری اضافه می‌کند: مثل این می‌ماند که من کاری را انجام دهم و خودم به خودم امتیاز بدهم. این یکی از بزرگترین اشتباهات است.
او بیان می‌کند: سازمان حفاظت محیط زیست بخش‌های زیادی دارد که ربطی به منابع طبیعی و جنگل‌ها ندارند. یکی از معاونت‌های آن مربوط به منابع‌طبیعی است که می‌تواند وارد وزارت منابع طبیعی پیشنهادی شود.
دبیر شورای مراجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی یادآور می‌شود: در گذشته امور اراضی بخشی از سازمان جنگل‌ها بود. اگر مدیریت اراضی را به وزارت منابع طبیعی واگذار کنیم، اشکالی ندارد و وزارت منابع طبیعی می‌تواند بر مدیریت اراضی و کاربری آنها نظارت داشته باشد که اقدام بدی نیست. بیشترین مشکل در ادغام محیط زیست و منابع طبیعی با یکدیگر است.
او عنوان می‌کند: در حال حاضر دو ارگان متولی منابع طبیعی در کشور داریم. یکی محیط زیست و دیگری سازمان جنگل‌ها است. اگر سازمان جنگل‌ها زیر فشار نماینده‌ها قرار بگیرد، محیط زیست که زیرمجموعه دولت است، می‌تواند جلوی آن را بگیرد و بالعکس، اگر دولت بخواهد از جیب منابع‌طبیعی خرج کند، سازمان جنگل‌ها می‌تواند از طریق نماینده‌ها و اهرم‌های فشار دیگر، جلوی اقدامات مخرب را بگیرد.
کیادلیری اضافه می‌کند: حالا ما وقتی این دو مجموعه را ادغام کنیم، تبدیل به وزارت منابع طبیعی و محیط زیست شده که مدیریت آن زیر نظر نمایندگان مجلس قرار می‌گیرد. همین نمایندگان مجلس که به انحای مختلف قانون وضع می‌کنند و بلاهای متعددی سر منابع طبیعی می‌آورند، بر چنین ساختاری نظارت خواهند داشت.
او می‌گوید: به این ترتیب منابعی که رایگان نامیده می‌شود را به یکسری افراد سیاسی واگذار کرده‌ایم و نماینده‌ها از جیب این منابع به راحتی می‌توانند خرج کنند.
دبیر شورای مراجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی عنوان می‌کند: منابع طبیعی باید این اعتماد به نفس لازم را داشته باشد که 83 درصد از عرصه‌های این مملکت را مدیریت کند. بحرانی‌ترین مسایل هم مربوط به بخش منابع طبیعی است. سخت‌ترین کار هم مربوط به حفظ سرزمین و منابع طبیعی است.
او تاکید می‌کند: در شرایط کنونی منابع طبیعی باید اعتماد به نفس کامل داشته باشد تا بتواند به تنهایی مدافع منابع طبیعی شود. در چنین شرایطی بهترین گزینه تشکیل وزارت منابع طبیعی است. وزارتخانه‌ای که سازمان جنگل‌ها و بخش‌هایی در وزارت جهاد کشاورزی را شامل شود.
کیادلیری می‌گوید: مثلا بخش شیلات که زیر مجموعه وزارت جهاد کشاورزی است، فقط به تولید ماهی‌ها توجه دارد و به تنوع زیستی آن کاری ندارد. این بخش‌ها می‌تواند از وزارت جهاد کشاورزی جدا شده و وارد وزارت منابع طبیعی شود تا یک وزارتخانه مستقل از این بابت داشته باشیم.
