کاهش وزن، شگردی جدید برای گرانفروشی!
طی ۷ سال گذشته یعنی از ۹۲ تا ۹۹ قیمت برخی کالاها ۴ تا ۵ برابر شده است، ولی این همه داستان نیست، وقتی در وزن این کالاها دقت می‌کنید، می‌بینید که کاهش وزن کالاها در بسته‌بندی‌ها تقریباً بین اکثر تولیدکنندگان رایج شده است.
در شرایطی که تولید و تولیدکننده با دشواری‌هایی دست به گریبان هستند و تولید انواع مواد غذایی حتی آنها که صددرصد مواد اولیه‌شان داخلی است، با مشکلاتی روبه‌رو است اما این دشواری‌‌ها نباید باعث شود کارخانجات تولیدی، کالاهای تولیدی خود را با هر وزن و قیمتی به مصرف‌کنندگان تحمیل کنند.
گزارش تسنیم از بازار کالاهای مصرفی خانوار و مقایسه قیمت آنها با نرخ‌های سال ۱۳۹۲ حاکی از رشد ۴ تا ۵ برابری قیمت کالاهاست، علاوه‌بر اینکه برخی از کالاها و اوزان آنها در بازار وجود ندارد بلکه همان کالا با وزن کمتر و قیمت بالاتری به بازار ارائه شده است و یا تولیدکنندگان با تغییر بسته‌بندی، برخی از اوزان را از خط تولید خود حذف کرده‌اند.
به‌طور معمول در مواقعی که نوسان قیمت کالاها در بازار شدت می‌گیرد و ازآن‌سو تقاضا برای اجناس بالا می‌رود، تولیدکنندگان برای پاسخ به نیاز بازار، حفظ سهم خود از بازار و تلاش برای جبران نوسان قیمت‌ها دست به اقدامات متفاوتی می‌زنند. برخی از آنها به‌دلیل پرفروش بودن جنسشان بدون دغدغه‌ای قیمت آن را بالا می‌برند به‌طوری که ممکن است این اقدام در هر سال، دو تا سه نوبت انجام شود که پنیر ۵۱۵گرمی روزانه ازجمله این کالاها است. برخی دیگر از کارخانجات اقدام به تغییر دادن اوزان بسته‌بندی محصولات خود می‌کنند که تولیدکنندگان فرآورده‌های لبنی، اسنک و تنقلات از این جمله‌اند و از آنجا که مصرف‌کنندگان با کالای آنها در بازار آشنا هستند بنابراین از اعتماد مشتری سوءاستفاده و تولیدات خود را در بسته‌بندی با وزن کمتر اما با همان شکل و شمایل گذشته در بازار عرضه می‌کنند که نمونه‌هایی از آنها در جداول زیر آمده است.
* چگونه رب گوجه یک‌کیلویی ۸۰۰ گرم شد؟
بررسی تغییرات اوزان بسته‌بندی اجناس مختلف در سال‌های اخیر گویای آن است که برخی از وزن‌های ابداعی در دوره زمانی کوتاهی رایج شده است و این نشان می‌دهد که چنین کمّیت‌هایی با استانداردهای بسته‌بندی سازگاری ندارد و تولیدکننده از روش‌های مقطعی برای رضایت صوری مشتری و کسب درآمد خویش از این ترفند استفاده کرده است، به‌عنوان نمونه وزن هر قوطی رب گوجه‌فرنگی باید یک‌هزار گرم یک کیلوگرم) باشد، فرقی هم نمی‌کند نوع بسته‌بندی فلزی باشد یا شیشه‌ای اما در این سال‌ها تولیدکنندگان به‌مرور از وزن محصول کم کرده‌اند بدون اینکه اندازه قوطی را تغییر دهند و جالب‌تر آنکه از مشتریان و خریداران پول یک کیلوگرم را می‌گیرند. این کاهش وزن از یک‌هزار گرم به ۹۸۰ و سپس ۹۵۰، ۹۲۰، ۸۸۰ و ۸۲۰ گرم و درنهایت به ۸۰۰ گرم کنونی رسیده است.
از سوی دیگر بسته‌بندی‌های ماست، ۵۰۰ گرم و یک کیلوگرم است. چنانچه به انواع ظروف نگاه کنید این موضوع قابل مشاهده است اما برخی تولیدکنندگان با استفاده از اعتماد خریداران به محصولات آنها، وزن‌های متفاوتی را به‌کار می‌برند که درست نیست، درباره شیرهای پاستوریزه هم چنین است، تمام ظروف شیر باید با وزن ۱۰۰۰ سی‌سی، یک لیتر یا یک کیلوگرم عرضه شوند اما می‌بینید که هیچ‌یک از بسته‌بندی‌ها به این وزن نمی‌رسند و همگی کمتر از آن وزن دارند، از سوی دیگر اوزان این سال‌های بسته‌های پنیر (سفید پاستوریزه) است که از ۵۰۰ گرم به کمتر از ۳۵۰ گرم رسیده است. شاید تحلیل تولیدکنندگان این باشد که چنین بسته‌بندی برای حفظ سلیقه و قدرت خرید مشتری است اما باید دانست که این تحلیل جز عوام‌فریبی نیست، جالب است بدانید که به‌جز یک یا دو برند، باقی تولیدکنندگان بسته پنیر نیم‌کیلویی ندارند در حالی که وزن طبیعی و استاندارد همه بسته‌های پنیر باید ۵۰۰ گرم باشد. متأسفانه تولیدکننده، پنیر ۴۰۰گرمی را در ظرف ۵۰۰گرمی عرضه می‌کند.
* کنسرو ۱۲۰گرمی و چیپس ۲۰گرمی
ظروف روغن مایع باید در اوزان یک‌هزار گرم به مشتریان عرضه شود، چنانچه خاطرتان باشد حلب‌های روغن در گذشته به ۵ کیلوگرم معروف بود که درنهایت به ۴.۵ کیلو رسید. در روغن مایع هم چنین اجحافی از سوی تولیدکنندگان صورت می‌گیرد طوری که روغن در ظرف یک‌کیلویی اما با اوزان متفاوت ۸۱۰، ۹۰۰ و… گرم به مشتری عرضه می‌شود، این‌چنین وزن‌هایی از سوی کدام مرجع صنعتی، بازرگانی و یا استاندارد تدوین و اعلام شده است؟
وزن هر قوطی کنسرو تن ماهی نیز باید ۲۰۰ گرم باشد اما همان‌طور که در جدول مربوطه می‌بینید این وزن‌ها در انواع ۱۹۰، ۱۸۰، ۱۷۰، ۱۵۰ و ۱۲۰ گرم وجود دارد. تولیدکنندگان چنین کاهشی را از ۲۰۰ گرم آغاز کرده و سپس کنسروها را به اوزان ۱۸۰، ۱۶۰، ۱۲۵ و به ۱۲۰ گرم رسانده‌اند.
اگر بتوانید برای تنوع اوزان مواد غذایی توضیحی پیدا کنید، تنوع اوزان در بسته‌بندی‌های اسنک ازجمله پفک، چیپس و دیگر تنقلات شما را به‌قدری گیج می‌کند که باور نمی‌کنید بسته‌هایی که تاکنون خریده‌اید، وزنی حدود ۲۰ یا ۳۰ گرم داشته‌اند، این تنوع بر چه‌اساسی انجام می‌شود؟ اوزان استاندارد این بسته‌ها چند گرم است؟ به‌راستی قیمت‌گذاری این محصولات بر چه‌مبنایی از وزن انجام می‌شود که در حق مصرف‌کننده اجحاف نشود؟ بررسی برخی از انواع این فرآورده‌ها در بازار نشان می‌دهد که دارای اوزان متفاوتی از ۱۰، ۲۰، ۲۵، ۲۷، ۲۸، ۳۰، ۳۵، ۳۸، ۴۰، ۴۵، ۵۰، ۶۰، ۶۲، ۶۵، ۷۰، ۷۵، ۸۰ و ۹۰ گرم تا ۱۱۰، ۱۴۰، ۱۵۰، ۱۷۵ و ۲۳۰ گرم هستند.
در این شرایط ضروری است دستگاه‌های نظارتی ازجمله سازمان ملی استاندارد و ادارات تابعه، تعزیرات حکومتی، سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و… با افزایش نظارت دقیق خود بر این موضوع مانع از تضییع حقوق مصرف‌کنندگان و ترویج فرهنگ کم‌فروشی میان تولیدکنندگان شوند.
