مبارزه با فساد سیستمی و جلوگیری از رانت خواری ره آورد دولت الکترونیک

کاهش مراجعه حضوری مردم به دستگاه های اجرایی و جلوگیری از ارتباط مستقیم گیرنده خدمات با ارایه دهنده آن که امکان فساد را بالا می برد و ایجاد شفافیت درکارها مهمترین دستاورد الکترونیکی کردن خدمات دستگاه های اجرایی است که دولت یازدهم در تلاش برای برقراری آن است. دولت الکترونیک به معنای اطلاع رسانی و ارایه خدمت بموقع، دقیق و کارا در همه ساعت های شبانه روز از طریق وسایل ارتباطی شامل تلفن، اینترنت و شبکه های اجتماعی است که بکارگیری آن در بخش های مختلف دولت برای افزایش بهره وری و ارتقای سطح خدمات رسانی بوده و مهم ترین نتیجه آن، افزایش رضایت مردم و پیشگیری از بروز فساد است.
بکارگیری دولت الکترونیک و سامانه های هوشمند در دستگاه های اداری به واسطه از بین بردن ارتباط مستقیم گیرنده خدمت با ارایه کننده آن زمینه بسیاری از فسادهایی را که می تواند در مواجه افراد با یکدیگر بروز کند از بین می برد.
دولت الکترونیک این امکان را دراختیار کاربران قرار می دهد تا تنها با یک فشار دکمه خدمتی را که از هر دستگاه ارایه کننده خدمت دریافت کرده و بدون نیاز به خروج از منزل و معطل ماندن در ترافیک شهرها امور خود را سامان دهند.
شانزدهمین روز بهارسال 1395 بود که حسن روحانی رییس جمهور در محل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات حاضرشد تا ضمن دیداربا پرسنل این مجموعه از نزدیک درجریان امورآی.سی.تی قرارگیرد.
رییس جمهوری پس از دیداراز همه بخش های این مجموعه درسخنانی آی.سی.تی را از پایه‌های توسعه کشوربرشمرده و تاکید کرد : امروز برای تسریع در روند پیشرفت و توسعه کشور، نیازمند این فناوری هستیم.
رییس‌ شورای عالی فضای مجازی در ادامه به ضرورت تلاش برای اجرای کامل دولت الکترونیک در کشوراشاره می کندو می گوید: دولت الکترونیک یکی از راه‌های مبارزه با فساد در کشور است.
روحانی افزود: هر چه ارتباط مردم با کارگزاران و ادارات کمتر شود، به نفع ما خواهد بود و استفاده از دولت الکترونیک یکی از راه‌های تسهیل امور مردم، تجارت و سرمایه ‌گذاری آسان و حذف مقررات زائد است.
این تاکید رییس جمهور سبب شد محمود واعظی به عنوان وزیرارتباطات و فناوری اطلاعات تلاش های خود را برای تحقق خواسته رییس جمهورآغاز کرده وبرخی زیرساخت های لازم برای تحقق دولت الکترونیک را فراهم آورد.
ساختار معیوب و قدیمی نظام اداری یکی از زمینه های بروز فساد در این سیستم است که کارآمدی و کارآیی این نظام را نیز با چالش های جدی روبرو می کند.
بر این اساس با هدف ایجاد تغییر بنیادین در ساختار قدیمی نظام اداری کشور، سازمان فناوری اطلاعات طرح ملی دولت الکترونیک را که از سال ها پیش متوقف مانده بود احیا و اقدام های لازم برای الکترونیکی سازی را آغاز کرد.
معاون دولت الکترونیک سازمان فناوری اطلاعات ایران چندی پیش در این باره به ایرنا گفت: استفاده از فناوری های تازه ارتباطی و اطلاعاتی در دولت الکترونیک بویژه اینترنت برای ارایه خدمت به شهروندان با کمترین هزینه و بیشترین رضایت پیش بینی شده است.
«رضا باقری اصل» موضوع دولت الکترونیک را ایجاد تحول، بازآفرینی، بازمهندسی، بهبود کارآیی و اثر بخشی نظام اداری ایران بیان کرد و ادامه داد: دولت الکترونیک در واقع راهکار میانبری برای ایجاد تحول در نظام اداری کشور است که در اصل 44 قانون اساسی بر آن تاکید شده است.
باقری اصل یادآوری کرد: نظام اداری ایران بر اساس 2 شاخص بودجه و نیروی انسانی تغییر نکرده است و افزایش سالیانه هزینه های دولت و افزایش بدنه و نیروی انسانی نشان می دهد تاکنون برای تحول نظام اداری و کارآمدی آن اقدام موثری انجام نشده است.
رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران نیز چندی پیش در همایش چارچوب معماری سازمانی ایران، استقرار دولت الکترونیک را راهی برای اصلاح ساختار قدیمی و ازکار افتاده نظام اداری ایران عنوان کرد و گفت: توسعه ایران با نظام اداری کنونی که مبتنی بر ساختاری قدیمی و از کار افتاده است، پیچیدگی بسیاری دارد.
نصرالله جهانگرد اضافه کرد: استفاده از خدمات دولت الکترونیک می تواند افزون بر بازآفرینی این ساختار فرسوده، نظامی چابک، شفاف، سلامت و با کارآیی بسیار بالا را برای کشور به همراه داشته باشد.
رئیس سازمان فناوری اطلاعات، دولت الکترونیک را راهکار مناسبی برای رهایی از این ساختار قدیمی دانست که تسهیلگر ارایه خدمت نیز به شمار می رود.
این مسوول چابک سازی، ایجاد شفافیت، سلامت شدن نظام اداری و کارآمد شدن را از ویژگی های اصلی دولت الکترونیک برشمرد.
به گفته وی، اکنون در اجرای طرح ملی دولت الکترونیک با یک عقب ماندگی هشت ساله روبروییم و چارچوب معماری سازمانی با یک تعلل همراه است.
جهانگرد انتقال و تغییر را ویژگی بارز دولت الکترونیک در ایران دانست که هم باید انتقال از وضع موجود را عملی سازد و هم تغییر نوینی در فرآیندها ایجاد کند تا بتواند در خدمت اهداف رییس دولت قرارگیرد.
به گفته وی، درک صحیح مدیران کسب و کار دستگاه های اجرایی از دولت الکترونیک تحقق آن را ممکن و موفقیت این طرح را تضمین می کند.
استاد دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران نیز در این ارتباط به خبرنگار ایرنا گفت: سازمان هایی که با منابع مالی ارتباط دارند بیشتر در معرض فساد قرار می گیرند و بهترین راهکار برای پیشگیری از بروز فساد در این سازمان ها الکترونیک کردن کارهای آنان است.
حسین بوبرشاد ادامه داد: سازمان برنامه و بودجه به عنوان دستگاه عالی توزیع منابع اگرمجهز به سیستم های پیشرفته هوشمند سازی شود که هرریالی که در اختیار سازمان های دیگر قرار می دهد را پیگیری و بداند آن مبلغ در چه طرحی و چه بازه زمانی مصرف شده و نتیجه حاصل چه بوده است به راحتی می تواند از بروز فساد در دیگر سازمان های پیشگیری کرده و محل مصرف هر ریال را به دقت مشخص کند.
این استاد آی.تی دانشگاه علوم و فنون جدید دانشگاه تهران یکی از عمده ترین معایب سیستم های اجرایی را استفاده از روش های سنتی در محاسبات عنوان کردو خاطرنشان ساخت: سیستم های هوشمند یا دولت الکترونیک هم تسهیل امور را برعهده دارد و هم سرعت در اجرای کارها است و مهمتر آنکه از بروز هرنوع فساد جلوگیری خواهد کرد.
«ایراندخت نیرومند» کارشناس آی.تی و اشتغال، نیز در این زمینه گفت: دولت الکترونیک شفافیت مالی، افزایش نظارت متقابل دولت و مردم و در نهایت حکمرانی خوب و اثربخشی دولت را به همراه دارد.
چندی پیش رییس سازمان فناوری اطلاعات ایران گفت: مرحله نخست پروژه ملی دولت الکترونیک* به عنوان یکی از مهمترین برنامه ها برای رشد بهره وری و افزایش خدمات رسانی آماده بهره برداری است.
نصرالله جهانگرد  افزود: اکنون همه زیرساخت های لازم در این پروژه آماده شده است و با بهره برداری از آن مردم خواهند توانست بسیاری از خدمات مورد نیاز خود از دستگاه های دولتی را بر بستر اینترنت دریافت کنند.
*تاکید بر شفاف سازی امور در دولت الکترونیک توسط رییس جمهور در مناظره های انتخاباتی
حسن روحانی رییس جمهور دولت یازدهم و نامزد دوازدهمین دوره ریاست جمهوری، در مناظره انتخاباتی به اهمیت شفاف شدن همه امور اشاره کرد و افزود: دولت الکترونیک و شبکه ملی اطلاعات یکی از ابزارهای ایجاد شفافیت است.
روحانی با تاکید بر اینکه دولت یازدهم قدم های بسیار خوبی در زمینه شبکه ملی اطلاعات برداشته است؛ ادامه داد: تا کنون 2 مرحله از این شبکه افتتاح و شروع به کار کرده است.
وی تصریح کرد: زیرساخت ها در حال تکمیل شدن است و وزارتخانه ها ، دستگاه ها ، بخش خصوصی و همه، می توانند از این زیرساخت ها استفاده کنند .
دکتر روحانی تصریح کرد : شفافیت در این حوزه مهمترین مسئله است و لایحه ای نیز برای ایجاد شفافیت در حال تهیه است که همه دستگاه ها ، تمام مخارج و درآمد های خود را در اختیار مردم قرار دهند تا به صورت شفاف مردم بتوانند از واقعیت های دولت مطلع شوند.
* ( Electronic Government)
*کلام آخر
تلاش دولت یازدهم برای ایجاد شفافیت در امور تلاش بی نظیری است که می تواند ضمن ایجاد رضایت در مردم و افزایش سرعت در رسیدگی به کارهای آنان، جلوی بسیاری از مفاسدی که از طریق رودرو قرارگرفتن خدمت دهنده و خدمت گیرنده بوجود می آید جلوگیری کند.
رواج پدیده مذموم کار راه انداز در برخی دستگاه ها همواره یکی از مهمترین علل نارضایتی مردم از دستگاه های ارایه دهنده خدمت است که با بکارگیری دولت الکترونیک می توان امید به ریشه کن شدن این پدیده در کشور داشت.
اکنون که دولت یازدهم تلاش دارد این پروژه مهم ملی را راه اندازی کند جا دارد سایر قوا نیز به کمک قوه مجریه آمده تا هرچه زودتر مشکل های احتمالی برطرف و کشورمان جزو کشورهای دارنده سیستم های نوین ارایه خدمات قرارگیرد.