فشار خون؛ بی‌نشان مرگبار
بیماری فشار خون امروزه به عنوان یکی از رایج ترین امراض روبه رشد در جامعه است که به اعتقاد بسیاری از متخصصان علوم پزشکی به دلیل فقدان علائمی مشخص از آن با عنوان قاتل خاموش نامبرده می‌شود.
در حال حاضر نزدیک به ۸۷۰ میلیون نفر در سراسر جهان از بیماری فشار خون رنج می برند و بیش از ۳ میلیارد از جمعیت جهان نیز در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند؛ آسیبی که در سال های اخیر در جامعه ایران نیز با رشد قابل توجهی همراه بوده است.
به گفته “رضا ملک زاده” معاون وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در ۲۵ سال گذشته میزان مرگ و میر ناشی از فشار خون نزدیک به ۴۰ درصد افزایش یافته است.
بر اساس گفته های وی، ۳۳ هزار ایرانی زیر ۵۵ سال به دلیل سکته های قلبی و مغزی (ناشی از فشار خون) جان خود را از دست می دهند؛ همچنین سال‌های معدوم عمر جامعه ایران (ناشی از فشار خون) نیز در ۲۵ سال اخیر بیش از ۶۰ درصد افزایش داشته است.
به گفته بسیاری از متخصصان علوم پزشکی و تغذیه سن، جنسیت، وراثت، فقدان تحرک، اضافه وزن، مصرف سیگار و مشروبات الکلی، مواد دخانی، آسیب های اجتماعی و روحی – روانی، اضطراب و تنش، برخی از بیماری ها نظیر دیابت و گاه بارداری از عوامل اصلی بروز فشار خون است.
گفته می شود ۲۹ میلیون نفر از چاقی و اضافه وزن و نزدیک به ۸۰ درصد از کشور از فقر حرکتی رنج می برند.
بر اساس برخی از منابع معتبر، نژاد هم در بروز این بیماری موثر است و سفیدپوستان بیش از سایرین مبتلا به فشار خون می‌شوند.
استفاده بیش از اندازه از نمک نیز که بر اساس تحقیقات در جامعه ایران ۲ برابر بیش از میزان استاندارد جهانی است؛ از مهم ترین دلایل بروز این بیماری به شمار می‌رود. مطابق با آمار مصرف مجاز این ماده خوراکی روزانه برابر با ۵ گرم است که در ایران این میزان روزانه ۱۲ گرم نیز برآورد شده است.
بسیاری از بیماران مبتلا به فشار خون از ابتلا به این بیماری ناآگاه و به هنگام بروز برخی از عوارض آن همچون سردرد و سرگیجه، تنگی نفس و تاری دید متوجه بروز آسیب می شوند.
“سعید نمکی” وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این رابطه معتقد است: ۱۵ میلیون بیمار مبتلا به فشار خون هستند که نزدیک به ۴۰ درصد از آن‌ها از وجود بیماری بی اطلاع اند.
به گفته برخی از مقامات مسئول ۵۰ درصد از جمعیت کشور با آغاز سن ۵۵ سالگی مبتلا به فشار خون می شوند و بنابر این باید از سن ۳۵ سالگی فشار خون به صورت ماهانه اندازه گیری شود.
طرح «بسیج ملی کنترل فشار خون بالا» که به همت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از ۲۷ اردیبهشت ماه سال ۹۸ آغاز شد نیز با هدف شناخت بیماران مبتلا به فشار خون انجام گرفت.
فشار خون عارضه ای است که به اعتقاد پزشکان با رعایت یک رژیم غذایی صحیح، ورزش، تناسب اندام، پرهیز از اضطراب و همچنین بهره‌گیری از دارو (به هنگام ضرورت) قابل کنترل و درمان است.
“دیبا طباطبایی” یک کارشناس ارشد تغذیه در این باره گفت: بیماری فشار خون در حقیقت به افزایش میزان متعارف فشار خون (۱۲۰ سیستول بر ۸۰ دیاستول) اشاره می کند.
وی افزود: در زمان حاضر یکی از مهم ترین دلایل افزایش فشار خون در جامعه ایران فقدان تحرک کافی است که بنابر برخی از تحقیقات در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور روبه رشد و زمینه‌ساز بسیاری از بیماری های قلبی و عروقی نیز است.
طباطبایی تصریح کرد: اضافه وزن و چاقی نیز نقش مهمی در بروز بیماری فشار خون ایفا می کند؛ اضافه وزن با افزایش فشار بر دیواره های شریانی و همچنین خون رسانی سبب بروز این آسیب می شود.
به عقیده وی مصرف بیش از اندازه مشروبات الکلی، سن، نژاد، سابقه خانوادگی و اضطراب و تنش نیز در بسیاری از مواقع سبب بروز این بیماری می شود که تغییر سبک زندگی و سلامت الگوی تغذیه از مهمترین عوامل پیشگیری و درمان به شمار می روند.
این کارشناس تغذیه عنوان کرد: کاهش میزان سدیم در بدن از طریق تقلیل مصرف نمک، فرآورده ها، غذاهای کنسروی و فست فودها (سوسیس، کالباس، همبرگر و…) در کنترل فشار خون موثر است؛ همچنین میزان متعادل پتاسیم از طریق استفاده از میوه‌جات و سبزیجات، حبوبات و غلات نیز به منظور پیشگیری و درمان فشار خون حیاتی است.
به گفته وی گوجه فرنگی، زردآلو، هندوانه، موز و آب پرتقال و گریپ فروت سرشار از پتاسیم است.
طباطبایی تاکید کرد: دریافت مقادیر متعارفی از منیزیم به دلیل توسعه عروق نیز به کمک برخی از سبزیجات با برگ تیره نظیر اسفناج، کاهو، چغندر و جعفری و همچنین مغزدانه‌ها (فندوق و بادام و…) نقشی اساسی در کنترل و معالجه فشار خون ایفا می کند.
روغن‌های گیاهی جایگزین روغن‌های حیوانی شود
وی افزود: بیماران مبتلا به فشار خون همچنین باید به طور حتم از فرآورده‌های لبنی کم‌چرب استفاده کنند؛ روغن های گیاهی (نظیر زیتون و هسته انگور) را جایگزین روغن های حیوانی و با توجه به سن، بیولوژیک بدن و… یک رژیم غذایی متناسب و غنی از هر یک از مواد غذایی را رعایت کنند.
طباطبایی خاطرنشان کرد: این بیماران باید از فقر حرکتی دوری و روزانه به طور متوسط ۳۰ دقیقه پیاده روی کنند؛ چراکه فقر حرکتی در درازمدت سبب چاقی و اضافه وزن می شود و این امر خطر ابتلا به بیماری فشار خون را افزایش می دهد.
