گفت وگوهای ایران با اروپا به چه نوع توافقی می تواند ختم شود؟
سید داوود آقایی، کارشناس مسائل بین‌الملل و استاد مطالعات منطقه‌ای دانشگاه تهران، در ارتباط با اظهارات حسن روحانی رئیس‌جمهور کشورمان پیرامون برداشتن گام سوم تعلیق تعهدات برجامی پس از نشست دیروز میان سران سه قوه، تاکید کرد: «کاهش تعدات برجامی ایران از 18 اردیبهشت ماه یعنی، پس از گذشت یک سال صبر استراتژیک ایران در برابر اروپایی‌ها، بعد از خروج آمریکا از برجام آغاز شد. علی‌رغم اعلام مخالفت اروپایی‌ها با خروج ترامپ از برجام، آن‌ها تاکید کردند تلاش می‌کنند کاستی حضور واشنگتن را جبران کنند اما هیچ اقدام موثری انجام ندادند. در نتیجه امر ایران تصمیم گرفت هر دو ماه یک‌بار تعهدات برجامی خود را کاهش دهد و اکنون نیز در آستانه برداشتن سومین گام از کاهش تعهدات هستیم.»
ویدر گفت و گو با انتخاب، افزود: «رفت‌وآمدهای میان ایران با فرانسه و در طرف دیگر، مذاکرات میان پاریس با واشنگتن، در چند هفته اخیر این فرضیه را تقویت کرد که احتمالا در آینده نزدیک توافقاتی میان طرفین اتفاق خواهد افتاد. اگر چنین روندی اتفاق بیافتد، به طور حتم ایران امکان بازگشت به تعهدات اولیه را لحاظ کرده و به شرایط 4 ماه گذشته بر خواهد گشت. گفتگوهای میانجی‌گرایانه فرانسه میان ایران و آمریکا، آن‌چنان که تصور می‌شد نتوانست سریعا به نتیجه برسد و تا حدودی برداشتن گام سوم تعلیق تعهدات حتمی به نظر می‌رسید که اتفاقا چنین نیز شد و در جلسه سران سه قوا این نصمیم مورد اجماع قرار گرفت.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل، در بخشی دیگر از گفته‌های خود تاکید کرد: «علی‌رغم وعده‌های «سران گروه 7» به ایران تصور این بود که اتفاق‌نظری ملموس میان ترامپ و مکرون وجود دارد اما در عمل شاهد بودیم که اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا که رسما هر گونه معافیت را رد و دادن ماموریت به مکرون برای میانجی‌گری را مورد انکار قرار داد. این رویکرد ترامپ، نشان داد همانند همیشه نمی‌توان هیچ اعتمادی به مواضع او داشت و بر روی وعده‌های او حساب باز کرد. همچنین، تیر خلاص به امکان توافق و مذاکره را می‌توان مخالفت کاخ سفید با اعطای 15 میلیارد یورو تسهیلات مالی به تهران ارزیابی کرد.»
این استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران، در ادامه تصریح کرد: «مواضع دولت آمریکا را می‌توان غیر قابل قبول و حداکثری ارزیابی کرد. هر چند در محافل اعلامی بیشتر دولت‌ها سعی دارند دست بالا را داشته باشند و امتیازات کمتری بدهند و امتیازات بیشتری کسب کنند. واقعیت این است که رویکرد دولت‌مردان آمریکایی ناامید کننده بوده و حتی تصور نمی‌شود که آن‌ها معافیت‌ها یا عقب‌نشینی از مواضع سخت خود داشته باشند. با این وجود، نمی‌توان کاملا ناامید هم بود؛ زیرا ترامپ نیز به شدت به مذاکره با تهران نیازمند بوده تا قبل از انتخابات 2020 برگ برنده‌ای را در حوزه سیاست خارجی در دست داشته باشد.»
سید داوود آقایی در بخش پایانی از اظهارات خود راهبرد مناسب برای کشورمان را تداوم رویکرد فعلی ارزیابی کرد. او بر این بارو است که از زمان آغاز کاهش تعهدات برجامی، تکاپوی اروپایی‌ها و حتی آمریکا برای مذاکره مجدد با ایران بیش از هر زمان دیگری شده است. تا کنون جای ایرادی نسبت به تعهد ایران به برجام وجود ندارد و جامعه جهانی نیز این مساله را مورد تاکید قرار داده است. موضع کنونی ایران خروج از برجان نیست، بلکه می‌توان می‌توان آن را در قالب عدم پذیرش تعهدات عریض و طویل، در حالت بی‌تعهدی دیگر طرف‌ها، مورد ارزیابی قرار داد. بنایراین رویکرد کنونی کشورمان را می‌توان مدبرانه و منطقی مورد ارزیابی قرار داد. سیاست گام‌به‌گام کاهش تعهدات، همزمان با تداوم گفتگوها برای حصول توافق بهترین راهبرد ممکن است. هر چند فرآیند توافق را می‌توان دو مرحله‌ای ارزیابی کرد؛ بدین معنی که در ابتدا ایران باید مذاکرات با اروپا را ادامه دهد و سپس مساله اصلی بحث صدور مجوز آمریکا، برای اخذ معافیت‌ها و تبادلات مالی مطرح می‌شود. در چنین شرایطی می‌بایست همچنان امیدوار بود که شاید روزی زمینه برای امضای توافق مهیا شود.
