عاملی که بیماران سرطانی را به زندگی بازمی‌گرداند
نتایج یک پژوهش انجام‌شده روی بیماران مبتلا به سرطان نشان می‌دهد که برای کمک به ادامه زندگی روزمره این افراد، می‌توان تکنیک‌های روان‌شناختی «ذهن آگاهی» را به کار برد.
امروزه با تغییرات اجتماعی و صنعتی، الگوی ابتلاء به بیماری‌ها تغییر کرده است و درنتیجه بیماری‌های مزمن، به‌عنوان مهم‌ترین مشکلات سلامتی و روان‌شناختی جوامع محسوب شده و خود جزو منابع عمده استرس، تلقی می‌شوند و هزینه‌های اقتصادی زیادی را بر جامعه تحمیل می‌کنند. این بیماری‌ها انواع متعددی دارند، ولی یکی از مهم‌ترین آن‌ها سرطان است و در این میان، سرطان پستان امروزه یکی از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده سلامت زنان به شمار می‌رود. سرطان یک بیماری با یک علت خاص نیست بلکه گروهی از بیماری‌ها با علل، تظاهرات، درمان و پیش‌آگهی‌های مختلف است.
بنا بر نظر پژوهشگران، سرطان پستان شایع‌ترین و کشنده‌ترین سرطان در میان زنان ۴۰ تا ۵۵ سال در جهان است. بر اساس مطالعات و گزارش‌های موجود از ایران، سن بروز سرطان پستان در زنان ایرانی حداقل یک سال جوان‌تر از زنان کشورهای توسعه‌یافته است. ماهیت این بیماری به‌گونه‌ای است که شخصیت و هویت زنان مبتلابه سرطان را به خطر انداخته و آنان را با مسائلی همچون استرس و اضطراب، افسردگی، ناامیدی، احساس انزوای اجتماعی، وحشت از واکنش همسر در صورت تأهل، نگرانی در مورد ازدواج در صورت تجرد، ترس از مرگ و دلهره عقیم شدن روبرو می‌سازد. بر همین اساس یافتن روش‌هایی برای کمک به چنین بیمارانی بالأخص از جنبه روحی روانی دارای اهمیت زیادی است.
در همین راستا، دانشگاه علوم پزشکی آجای تهران و دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله (عج)، مطالعه‌ای را طرح‌ریزی و اجرا کرده‌اند که در آن، به بررسی تأثیر روشی موسوم به «شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی» بر افزایش کیفیت زندگی زنان مبتلابه سرطان پستان پرداخته شده است.
شرکت‌کنندگان در این مطالعه، بر اساس یافته‌های بالینی و مطالعات سیتولوژی و تشخیص پزشک، مبتلابه مرحله ۱، ۲، ۳ سرطان پستان بوده، از طول مدت تشخیص سرطان پستان بیشتر از یک ماه گذشته بوده و در سنین ۳۰ تا ۵۵ سال قرار داشتند.
نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که انجام «شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی» بر کیفیت زندگی در شرکت‌کنندگان پژوهش فوق تأثیر گذاشته و میزان کیفیت زندگی را افزایش داده است.
درواقع تحلیل‌های این تحقیق نشان می‌دهد که باآنکه کیفیت زندگی بیماران فوق در بعد روانی نسبت به سایر ابعاد پایین بوده است، زنان شرکت‌کننده در شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی به‌صورت معناداری نمرات بالاتری در ارزیابی‌های مراحل پس‌آزمون و پیگیری داشتند.
در این خصوص، پرویز دباغی، محقق گروه روانشناسی بالینی دانشگاه علوم پزشکی آجای تهران و همکارانش می‌گویند: «رسالت و هدف اصلی حمایت از چنین بیمارانی آن است که بتوانند با سرطان زندگی کنند و یا خانواده‌هایشان بتوانند از خودشان و آنان مراقبت کنند، به‌گونه‌ای که ساختار خانواده و کیفیت زندگی در سطح مناسبی حفظ شود».
آن‌ها ادامه می‌دهند: «به‌بیان‌دیگر، بیماران در ایفای نقش‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی خود با مشکلات عمده روبه‌رو نباشند و بتوانند بر اساس توانمندی خود، زندگی بسازند و اعضای خانواده نیز به‌منزله مهم‌ترین و نزدیک‌ترین منبع حمایتی بتوانند به بیماران و نیل به این هدف یاری رسانند».
نتایج این پژوهش که در فصل‌نامه «پرستار و پزشک در رزم» متعلق به اداره بهداشت و درمان نزاجا منتشر شده‌اند، نشان از آن دارند که روان‌درمانی و به‌طور ویژه، شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی می‌تواند بر زندگی بیماران سرطانی تأثیرگذار باشد. این موضوع به‌منزله آن است که می‌توان در ابعاد گسترده‌تر و برای بیماری‌هایی که درمان مشخصی ندارند نیز آن را انجام داد تا افراد بتوانند باوجود بیماری که دارند به زندگی عادی خود ادامه دهند.
