کاهش برخی تعهدات ایران در برجام حرکت مثبتی است؛ می‌تواند ما را از انفعال درآورد
یک مقام ایرانی اخیرا نزدیک به هیئت نظارت بر برجام اخیرا خبر داده که احتمالا رئیس جمهور روز چهارشنبه هفته جاری در گفتگوی زنده رادیو و تلویزیونی، برنامه‌های مرحله‌ای ایران برای انجام اقدامات متقابل در برابر خروج امریکا از برجام را اعلام خواهد کرد. به گفته او، کاهش جزئی و کلی برخی تعهدات ایران و آغاز بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای که انجام آن در چارچوب برجام متوقف شده بود، اولین گام ایران در واکنش به خروج آمریکا از برجام و همچنین بدعهدی کشورهای اروپایی در اجرای تعهداتشان است. رحمان قهرمان پور، تحلیلگر مسائل بین الملل درباره این تصمیم می گوید: از این نظر که می تواند ما را از این وضع انفعال در بیاورد، حرکت مثبتی است.
رحمان قهرمان پور در گفت و گو با انتخاب درباره این خبر که ممکن است حسن روحانی روز چهارشنبه کاهش جزئی و کلی برخی تعهدات ایران و آغاز بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای که پس از برجام متوقف شده بود، را اعلام کند، گفت: این اقدام از این نظر که می تواند ما را از این وضع انفعال در بیاورد، حرکت مثبتی است. به هر حال تمام دنیا و افکار عمومی شاهد این هستند که ترامپ نه تنها از برجام خارج شده، بلکه خلاف بین المللی و خلاف منشور سازمان ملل، یک نیروی نظامی رسمی کشور را بر در گروه تروریستی قرار داده؛ معنای ان مشخص است و تبعات حقوقی زیادی دارد.
قهرمان پور ادامه داد: مسئله دیگر این که قرار بود در چهارچوب برجام ایران بتواند نفت خود را بفروشد و از امتیازات اقتصاد جهانی بهره بگیرد. اما ترامپ رسما اعلام کرده که نمیخواهد اجازه دهد که ایران نفت خود را بفروشد و سیاست صفر کردن صادرات نفت ایران را در پیش گرفته. از آن سو هم خیلی از بانک های بزرگ جهانی بخاطر امریکا حاضر به همکاری با بانک های ایرانی نیستند. هم این امریکایی ها از برحام خارج شده اند هم اروپایی ها اینستکس را اجرا نمی کنند. بنابراین در چنین شرایطی هم از نظر حقوقی هم از نظر سیاسی ایران به نوعی حق دارد که اقدام متقابل انجام دهد. این بحثی بود که آقای ظریف در چارچوب مذاکرات برجام هم مقاومت زیادی روی آن داشتند.
ممکن است ایران گام های دیگری هم بردارد
او در ادامه افزود: به نظرم این گام اولی است که ایران بر می دارد و اگر در ادامه اروپایی ها، رفتارشان مورد بازبینی قرار ندهند یا امریکایی ها به این رفتار ادامه دهند، به احتمال زیاد ایران گام های دیگری هم بر خواهد داشت که بتواند شرایط را تغییر دهد و از ادامه وضع موجود جلوگیری بکند.
ترامپ دو خط قرمز ایران را رد کرده؛ تروریستی اعلام کردن سپاه و سیاست صفر کردن صادرات نفت ایران
این تحلیلگر مسائل بین الملل درباره احتمال مذاکره میان ایران و آمریکا و اینکه آیا اقدام متقابل ایران برای موازنه و برابر شدن قدرت ها و زمینه سازی برای مذاکره است، هم گفت: بحث برابری ریالی نداریم که بگوییم حتما ایران و سایرین قدرتشان برابر می شود و بعد مذاکره می کنند. آن چیزی که وجود دارد این است که فشاری که امریکا و اروپا به ایران آورده اند و ایران هم یک نوع صبر استراتژیک در پیش گرفته، باعث شده که طرف مقابل احساس کند که ایران به رفتار خود ادامه خواهد داد و بنابر این فشار ها را به نوعی بیشتر کرده. یعنی ترامپ بدون توجه به رفتار های ایران این دو خط قرمز ایران را پشت سر گذاشته یعنی هم سپاه را در فهرست تروریستی قرار داده و هم سیاست صفر کردن صادرات نفت ایران را در پیش گرفته. هر دو اتفاق چندان ناشی از اقدامات ما نبود که امریکایی ها بخواهند ان را مستمسک قرار بدهند.
ایران می خواهد قدرت چانه زنی پیدا کند
قهرمان پور ادامه داد: منطق و فلسفه حرکت ایران این است که طرف مقابل احساس نکند که می تواند به فشار های موجود ادامه دهد و ایران در مقابل هیچ واکنشی نداشته باشد. به همین خاطر معتقدم که این گام، گام نهایی ایران نیست و احتمالا گام ابتدایی خواهد بود. هدف این نیست که برابری ایحاد شود، هدف این است که در مرحله اول فشارهای موجود متوقف شود و در مرحله دوم اگر امکان بازگشت به نقطه شروع از برجام وجود نداشته باشد حداقل ایران بتواند یک حرکت مقاوم سازی انجام دهد. این حرکت موازنه کننده به معنای برابری نیست؛ بلکه به معنای این است که ایران هم به کارایی لازم برای چانه زنی خود دست پیدا کند.
خروج از برجام؟ چرا باید از چیزی که خودمان درست کردیم بترسیم؟ / چرا باید دست خودمان را ببندیم؟
قهرمان پور درباره احتمال خروج ایران از برجام هم گفت: برجام را خود ایران درست کرده؛ قرار نیست که ما از چیزی که خودمان درست کردیم، بترسیم. به هرحال در حال حاضر آمریکا برجام را نقص کرده و از آن خارج شده. در طول مذاکرات همه بحث ها حول این بود که چطور از خروج ایران از برجام جلوگیری کنند؛ هیچکس بحث نکرد که اگر روزی امریکا خارج شد، چه باید کرد. واقعیت این است که از نظر سیاسی و حقوقی وضعیت برجام یک وضعیت صفت و سخت نیست. فرض کنید الان بگویند ایران به تعهدات خود عمل نکرده. آژانس تایید کرده که ایران به تعهدات خود عمل کرده اما از طرف دیگر امریکا می گوید من قبول ندارم. وقتی خود امریکایی ها قبول ندارند ما چرا دست خودمان را ببندیم.
او ادامه داد: برجام خیلی جاها سکوت کرده و یا ابهام دارد و شفاف نیست. در مرحله اول باید از این ها شروع کنیم. مثل همین داستان آب سنگین؛ در برجام گفته شده که اب سنگینی که ایران تولید می کند، بایستی در عمان ذخیره کند و بعد بفروشد. آمریکایی ها می گویند شما نمی توانید در عمان ذخیره کنید. پیشنهاد آنهاست ایران که باید تولید کند. در زمینه غنی سازی هم همین است. ایران اصل غنی سازی را پذیرفته است وقتی انها به تعهداتشان عمل نمی کنند. یعنی مشکل انها هستند.
قهرمان پور افزود: کسانی استدلال می کردند که ایران حرکتی نکند که مثلا آمریکا همین را می خواهد؛ اما این برای زمانی بود که آمریکا خط قرمز های ایران را رعایت می کرد. اروپایی ها برای برجام امروز و فردا می کنند و هیچ اتفاق عملی هم نیفتاده. بزرگترین اتفاق فقط ثبت شدن آن در یک شرکت و روی کاغذ است. قرار بود که ما از برجام چه چیزی به دست اوریم؟ قرار بود نفت را راحت بفروشیم، پول نفت را بتوانیم به کشور برگردانیم، نیاز های خود را بخریم و از مزایای بانک های جهانی استفاده کنیم. از ان طرف هم تعهداتی مانند غنی سازی اب سنگین تعداد سانتیوفیوژها و … دادیم. وقتی ما در عمل چیزی دریافت نکردیم ضرورتی ندارد که به روال سابق عمل کنیم. چراکه ما در عمل حسن نیت را تابت کردیم.
