دلار در سال ۹۸ ارزان می‌شود یا گران؟
یحیی آل اسحاق: بانک مرکزی قصد ثبات و ریزش نرخ دلار را برای سال ۹۸ قطعی کرده و قرار است تا با تشکیل بازار متشکل ارزی دست بسیاری از سودجویان را از بازار آزاد قطع کند.
به گزارش بازتاب، تلاطم بازار ارز ایران در سال گذشته موضوعی بود که بسیاری از رسانه‌های داخلی و حتی خارجی بررسی علل و عوامل موثر بر آن را در صدر اخبار خود قرار می‌دادند.
موضوعاتی از قبیل افزایش نقدینگی، نرخ سودهای بانکی، تحریم واردات اسکناس دلار به ایران و همچنین سوءاستفاده بسیاری از دلالان و سودجویانی که از هر طریقی به دنبال کسب سود یک شبه بودند، از موضوعاتی بود که بر افزایش نرخ ارز تاثیر گذاشت.
هفته پایانی سال ۹۷ جمله طلایی و کوتاه رییس کل بانک مرکزی سر و گوش اهالی اقتصاد را جنبانده و آنها را برای تحقق این جمله به تحلیل راهکارها دعوت کرده است. عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی در گفتگوی ویژه خبری گفت: قیمت دلار از کانال ۱۳ هزار تومان برمی‌گردد.
جمله‌ای که خود به تنهایی منجر به کاهش چشمگیر قیمت دلار در فردای این خبر شد حال چه برسد سال آینده‌ای که همتی نوید کاهش بیش از حد حباب ارز می‌دهد. همین موضوع منجر شد تا به نمایندگان مجلس شورای اسلامی رجوع کرده و از آنها نظرات کارشناسی خود را برای سال ۹۸ جویا شویم.
سیاست‌های ارزی بانک مرکزی منجر به کاهش نرخ ارز و رسیدن آن به شرایط فعلی است، هرچند معتقدیم قیمت واقعی ارز در حال حاضر رقمی پایین تر از ۷ تا ۸ هزار تومان است.
قیمت واقعی دلار چقدر است؟
سیدحسن حسینی شاهرودی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی تشریح کرد: صادرات یکی از مسیرهای اصلی ارزآوری است که نیازمند به‌روزرسانی بخشنامه‌ها در این بُعد هستیم، راهکارهای متنوعی که بتواند میزان ورود ارز به کشور را افزایش دهد، این موضوع به اشکال مختلفی نظیر پیمان‌های دو جانبه پولی محقق می‌شود.
حسینی شاهرودی تصریح کرد: به نظر می‌رسد برای افزایش ارزش پول ملی باید رو به سوی پیمان‌های دو جانبه پولی بیاوریم. این امر اسکناس ملی ما را بیشتر در چرخه اقتصادی جهان به کار برده و ارزش آن را بالاتر می‌برد، همچنین این موضوع برای کاهش تاثیر دلار در کشور بسیار روش خوبی است.
وی اضافه کرد: سیاست‌های ارزی بانک مرکزی از ارکان اصلی تغییر رتبه مالی ایران در منطقه و حتی در جهان است، این تصمیمات منجر به کاهش نرخ ارز و رسیدن آن به شرایط فعلی است، هرچند معتقدیم قیمت واقعی ارز در حال حاضر رقمی پایین تر از ۷ تا ۸ هزار تومان است.
علی قربانی، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی گفت: اگر ارز صادراتی وارد بازار شود، قیمت دلار به کمتر ۱۰ هزار تومان می‌رسد. در شرایط فعلی قیمت دلار با احتساب مابه‌التفاوت میزان تورم کشور مبدا و مقصد، حداکثر باید ۸ هزار تومان باشد، نرخ بیشتر از ۸ هزار تومان غیر واقعی است.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در چهار سال گذشته نرخ دلار باید تنها دو برابر می‌شد، بیان کرد: در حال حاضر قیمت دلار بر اثر جو روانی و مسائل سیاسی از جمله تهدیدات کشورهای متخاصم به حدود ۱۲ هزار تومان رسیده است که باید به کمتر از ۱۰ هزار تومان بیاید تا رقم آن واقعی‌تر شود.
نماینده مردم بجنورد، مانه، سملقان، جاجرم و گرمه در مجلس دهم شورای اسلامی در این باره که آیا قیمت دلار به کمتر از ۱۰ هزار تومان می‌آید یا خیر، بیان کرد: ادامه روند کاهشی نرخ دلار بستگی به رابطه عرضه و تقاضا دارد. با وجود اینکه باید ۴۰ میلیارد دلار ارز صادراتی به کشور وارد می‌شد، اما تا کنون تنها ۱۱ میلیارد دلار وارد شده است و همچنان سرنوشت باقی این دلارها مشخص نیست، این در حالی است که اگر این میزان ارز وارد کشور شود حتما دلار به ۸ هزار تومان هم می‌رسد.
وی تاکید کرد: از آنجایی که دولت صادرکنندگان را مجبور کرده است که ارز خود را به نرخ نیمایی به فروش برسانند و اختلاف بین ارز نیما و بازار رقم قابل توجهی است صادرکنندگان رغبتی به فروش ارز خود به نرخ ۸ هزار تومان در بازار ثانویه را ندارند و دولت باید برای این مساله راه حلی پیدا کند که به نظر ما راه حل مشخص آن، رساندن نرخ ارز بازار به ارز نیمایی است تا صادرکننده بدون رغبت به بازار آزاد ارز خود را وارد سامانه نیما کند.
قربانی با انتقاد از سیاست ارزی دولت اظهار کرد: در ابتدا که ارز را چهار هزار و ۲۰۰ تومان نرخ‌گذاری کردند، شاهد بودیم که بازار تا رقم ۱۴ هزار تومان پیش رفت و این اختلاف قیمت باعث ایجاد رانت برای عده‌ای شد، این در حالی است که در شرایط تحریمی افزایش صادرات به نفع کشور است و باید شرایط صادرات تسهیل شود.
برخی از صادرکنندگان ارزشان را وارد کشور کرده‌اند، اما در بازار نیما به فروش نرساندند و برخی دیگر سرمایه‌های ارزی‌شان را در خارج از کشور نگه داشته‌اند. اطلاع دقیقی از اعداد و ارقام نداریم، اما آنچه مسلم است این است که ارزهای صادراتی وارد چرخه اقتصادی نشده است و همین امر نرخ بازار آزاد را دچار نوسانات کرده است.
چرا ارز صادراتی وارد بازار نمی‌شود؟
وی گفت: برخی از صادرکنندگان ارزشان را وارد کشور کرده‌اند، اما در بازار نیما به فروش نرساندند و برخی دیگر سرمایه‌های ارزی‌شان را در خارج از کشور نگه داشته‌اند. اطلاع دقیقی از اعداد و ارقام نداریم، اما آنچه مسلم است این است که ارزهای صادراتی وارد چرخه اقتصادی نشده است و همین امر نرخ بازار آزاد را دچار نوسانات کرده است.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه از وزیر اقتصاد موضوع ارزهای صارداتی پیگیری شده است، اظهار کرد: دولت باید شرایط تشویقی برای صادرکنندگان در نظر بگیرد و نرخ ارز را آزاد کند تا تعادل عرضه و تقاضا نرخ واقعی را تعیین کند و قطعا قیمت دلار کمتر می‌شود.
حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی منجر به کاهش نرخ دلار در بازار می‌شود؟
بهزاد خسروی، کارشناس اقتصادی نیز درباره پیامد حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی در بودجه دولت گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد که سال ۹۸ حذف نرخ ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی منابع قابل توجهی را در اختیار دولت و سیاست‌گذاران قرار می‌دهد، اگر رقم این ارز را مطابق با لایحه بودجه ۱۴ میلیارد دلار در نظر بگیریم، براساس نرخ ارز بازار آزاد و نرخ نیمایی، می‌توان دو سناریو برای این منابع در نظر گرفت.
وی افزود: اگر با نرخ سامانه نیما در نظر گرفته شود، حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان منابع حاصل می‌شود، همچنین اگر این نرخ با نرخ آزاد ارز ۱۳۵۰۰ تومان توزیع شود، در نتیجه ۱۲۰ هزار میلیارد تومان منابع در اختیار سیاست‌گذار قرار می‌دهد. در نتیجه سیاست‌گذار می‌تواند از این منابع برای حمایت از ۴ یا ۵ دهک کم‌درآمد استفاده کند. این حمایت می‌تواند به شکل هدفمند صورت گیرد و موجب کاهش رانت توزیع ارز ارزان قیمت شود.
خسروی ابراز کرد: سوالی که دولت باید به آن پاسخ دهد این است که میلیاردها دلار در سال ۹۷ با نرخ ۴۲۰۰ تومان صرف واردات کالاهای اساسی شد، ولی عملا همان کالاها با نرخ نیمایی و حتی بالاتر به مصرف کنندگان عرضه شد. دولت پاسخ دهد رانت بیش از یکصد هزار میلیارد تومان که معادل یک چهارم بودجه کل کشور بوده است به جیب چه کسانی رفته است؟ چرا ارز باید با سه نرخ در اختیار مصرف کنندگان قرار گیرد.
همچنین یحیی آل اسحاق، عضو سابق اتاق بازرگانی گفت: تغییرات سال گذشته نرخ دلار به دلایل مختلفی از جمله جو روانی تحمیل شده از خارج و داخل کشور مریوط می‌شود که اگر به عمق این نوسانات و دلایل آن ورود کنیم می‌بینیم که دلیل اصلی این تغییرات منطق‌های اقتصادی نبوده است.
وی افزود: نرخ واقعی دلار به نظارت بانک مرکزی بر بازارها بستگی دارد، اما اگر از من می خواهید که بگویم نرخ دلار در بازار آزاد باید چقدر باشد، معتقدم که دلار در ایران حدود ۷ تا ۹ هزار تومان ارزش واقعی دارد و باقی نرخ های تعریفی در بازار آزاد کاملا غیر واقعی است.
این عضو سابق اتاق بازرگانی در ادامه به آینده نرخ دلار در ایران اشاره کرده و گفت: عوامل زیادی در داخل و مسائل بین‌المللی باعث تغییرات قیمت دلار خواهد شد که بیشتر به اظهارنظرها و جو روانی بر می‌گردد.
آل اسحاق به نزدیک شدن نرخ دلار به نرخ مورد نظر بانک مرکزی و دولت‌مردان اشاره کرده و گفت: دولت باید سیاست‌های اقتصادی، مالی و پولی و عرضه و تقاضا را در بازار ارز کنترل کند، خوشبختانه بانک مرکزی به مقابله با ارز فروشان در فضای مجازی برخورد جدی کرده است و بیانیه‌ای مبنی بر اینکه فروش ارز در فضای مجازی ممنوع است را اعلام کرد. این امر به شرط نظارت و پیگیری‌های مستمر قطعا منجر به کاهش نرخ دلار خواهد شد.
در نهایت باید گفت بسیاری از معاندان نظام از دلار به عنوان ابزاری برای ضربه زدن به اقتصاد کشور استفاده می‌کنند و تنها با دستکاری جو روانی فشارهای زیادی را به ایران تحمیل می‌کنند، اما طبق آمارها و اخبار دریافتی، بانک مرکزی قصد ثبات و ریزش نرخ دلار را برای سال ۹۸ قطعی کرده و قرار است تا با تشکیل بازار متشکل ارزی دست بسیاری از سودجویان را از بازار آزاد قطع کند.
