هجوم سوداگران به اراضی شیب دار مازندران

مازندران با توجه به موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی، مستعد کشت انواع گیاهان دارویی به ویژه در مناطق بالادست و اراضی شیب‌دار است اما سوداگران اراضی در برخی مواقع با تصرف این اراضی آن را مورد هجمه خود قرار می‌دهند، این در حالی است که کشت گیاهان دارویی در این اراضی برای کشاورزان می‌تواند بسیار درآمدزا و مهم باشد.

بابک مومنی، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مازندران در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه این استان به ویژه در مناطق بالادستی می تواند زمینه مناسب برای پرورش گیاهان دارویی باشد، اظهار کرد: کشت و کار در صنعت، سنتی است و فضای کار تنها در بخش تولید غذا در کشاورزی مازندران اشباع شده است.

وی با اشاره به اینکه توجه به گیاهان دارویی در ایران از قدمت 3000 ساله برخوردار است، خاطرنشان کرد: یافته‌های باستان‌شناسان نشان می دهد که در تاریخ علم اسلام از سالیان دور به گیاهان دارویی در طب پرداخته شده و زمانی که اروپا هیچ بهره‌ای از آن نداشت، مباحث گیاهان دارویی توسط دانشمندانی همچون زکریای رازی و ابوریحان بیرونی کمک شایانی به علم طب در ایران کرده بود.

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مازندران با بیان اینکه توجه به کاشت گیاهان دارویی در عرصه کشاورزی افق جدیدی را در این بخش ایجاد کرده است، تصریح کرد: در کشورهای توسعه یافته، دارو و درمان مبتنی بر گیاهان دارویی از اهمیت فراوانی برخوردار است و پس از آن به داروهای شیمیایی روی می آورند.

داروهای گیاهی عوارض جانبی کمتری دارند

مومنی با اشاره به اینکه مردم تمایل بیشتری به استفاده از داروهای گیاهی پیدا کرده‌اند، خاطرنشان کرد: افزایش اطلاعات مردم در مورد خاصیت درمانی گیاهان دارویی و اثرات جانبی آن موجب شده در سال های اخیر توجه به این نوع گیاهان بیشتر شود.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه یکی از مولفه های اقتصاد مقاومتی می تواند مباحث مربوطه به تولید و صادارات گیاهان دارویی باشد، در حال حاضر کشت گیاهان دارویی در مازندران به صورت صنعتی که صادرات انبوه را ایجاد کند راه‌اندازی نشده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مازندران با اشاره به اینکه با توجه به شرایط این استان، می‌توان بر روی کشت گیاهان دارویی در اراضی شیب‌دار توجه بیشتری کرد، اظهار کرد: گیاهان دارویی به دلیل داشتن پایه‌های مقاوم در اراضی شیبدار می‌توانند مورد کشت قرار بگیرند که علاوه بر آن در حفظ خاک و منابع آبی نیز تاثیرگذار هستند.

مومنی با تاکید بر اینکه کشاورزی در اراضی شیبدار یکی از عوامل توسعه است، گفت: سوداگران اراضی در برخی مواقع با تصرف اراضی شیب‌دار آن را مورد هجمه خود قرار می‌دهند این در حالی است که کشت گیاهان دارویی در این اراضی برای کشاورزان می‌تواند بسیار درآمدزا و مهم باشد.

مومنی با اشاره به اینکه در لاریجان، رینه و شرق مازندران در هزارجریب کشت و کار گیاهان دارویی به صورت بومی انجام می‌شود، افزود: کشت انبوه گیاهان دارویی نیازمند بررسی الگوی کشت است اما آنچه که در حال حاضر در مازندران صورت می‌گیرد بیشتر به صورت هیجانی است به طوری که موج کشت کلزا، شبدر و باغات در بین کشاورزان رواج پیدا کرد.

وجود مشکل بازارسازی برای محصولات تولیدی در مازندران

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مازندران با بیان اینکه مشکل بازارسازی در مازندران در این زمینه وجود دارد، تصریح کرد: اگر حجم قابل توجهی از این محصولات از سوی کشاورزان تولید شود دولت نمی تواند آن را کنترل کند.

مومنی افزود: در حالیکه کشت این نوع گیاهان انجام می شود، هنوز فرآوری مطلوبی از آن صورت می گیرد، به عنوان مثال، کشت گل گاوزبان می‌تواند بومی‌ شود اما باید به صنایع مرتبط با آن نیز توجه کرد و اینکه تنها کشاورزان را به کاشت این نوع گیاه سوق دهیم کافی نیست.

ضعف صنایع بسته بندی در مازندران

مومنی در ادامه به ضعف صنایع بسته بندی در مازندران اشاره و اظهار کرد: در بسته بندی محصولات گیاهان دارویی صرفا به یک کیسه پلاستیکی و برچسب قانع می‌شویم در حالیکه در کشوری مانند چین، بسته بندی گشاهان دارویی موجب ترغیب مصرف کننده می‌شود.

بازاریابی و بسته بندی مناسب یکی از راه‌های توسعه گیاهان دارویی

این استاد دانشگاه گفت: مازندران با موقعیت اقلیمی و ظرفیت بسیار بالایی که در کشت گیاهان دارویی دارد می تواند اشتغال را در این استان رونق دهد و در این راستا لازم است که منابع مورد نیاز به این مسیر هدایت شده و بازاریابی و بسته بندی برای صادرات در نظر گرفته شود.

محمدتقی شکوهی، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران نیز در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه این استان، خاستگاه گیاهان دارویی است می توان به بحث اشتغالزایی در این زمینه توجه داشت، اظهار کرد: گیاهان دارویی به عنوان ذخایر و گنجینه های ژنتیکی می تواند بزرگ ترین ثروت ملی برای استان باشد.

وی با اشاره به اینکه سطح کشت گیاهان دارویی در مازندران ۱۵۰ هکتار با تولید ۱۴۰۰ تن در سال است، تصریح کرد: گیاهان دارویی از ارزش خاصی در علوم زیستی، پزشکی و دامپزشکی به لحاظ پیشگیری و درمان بیماری برخوردار است.در سال های اخیر استفاده از گیاهان دارویی به دلیل اثبات اثرات مفید آن، ارزان بودن، کم بودن اثرات جانبی و همچنین سازگار بودن با محیط زیست روزبه روز در حال افزایش است.

شناسایی ۱۳۰ گونه بومی گیاهان دارویی در مازندران

شکوهی با بیان اینکه حدود ۱۳۰ گونه بومی گیاه دارویی در مازندران شناسایی شده است، گفت: به عنوان مثال گیاه گل گاوزبان ۷۰۰ هکتار از اراضی را در مازندران زیر کشت برده است، از نگاهی دیگر، در هر هکتار از این اراضی یک نفر می تواند مشغول به کار شود و برای 20 نفر نیز به صورت کارگران فصلی شغل ایجاد می کند.

وی همچنین در بحث کشت و کار گیاهان داروی خاطرنشان کرد: ۲۵ گونه از مهم‌ترین گونه‌های دارویی مورد نیاز شرکت های داروسازی هستند و تاکنون بسیاری از این گونه ها در مناطق مختلف مازندران به زیر کشت رفته‌اند.

وی با بیان اینکه گونه هایی از گیاهان دارویی مانند به‌لیمو، آویشن، اسطوخودوس و گل محمدی در خارج از استان مازندران می رویند، تصریح کرد: این گونه‌های شاخص در سطح استان مازندران زیر کشت برده شد و در حال حاضر در قالب جشنواره های مختلفی که در این استان برگزار می شود محصولات تولید شده به فروش می رسد و اگر به مرحله صادرات برسد می تواند برای مازندران درآمد پایداری ایجاد کند.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران گفت: مازندران خاستگاه گیاهان دارویی است و با شناسایی دقیق این گیاهان، به زیر کشت بردن آنها، تولید انبوه و صادرات به سود دهی نزدیک می شوند و اشتغالزایی برای جوانان در استان رونق می گیرد، همچنین در این راستا ساری و رامسر به عنوان دو شهر پایلوت در کشت گل محمدی در زمینی به ترتیب به ابعاد 100 و 6 هکتار به زیر کشت رفته‌اند.

شکوهی افزود: کشت گیاهان دارویی و تولید فراورده های آن می تواند به عنوان یک ضرورت ملی و در چارچوب یک برنامه مشخص، خودکفایی دارویی، اشتغال و توسعه بخش کشاورزی را به دنبال داشته باشد و به عنوان عامل مهمی در ارز آوری برای استان مازندران اثرگذار شود.

وی با بیان اینکه خاک حاصلخیز بخش کجور مستعد پرورش گیاهان دارویی زیادی است، اظهار کرد: گیاهانی چون گل محمدی برای گلاب گیری، گل گاوزبان، آویشن و غیره نیز از جمله گیاهانی است که مورد کشت قرار گرفته است.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران با اشاره به اینکه در اراضی شیبدار آماده سازی زمین برای کشت ضرورتی ندارد و گیاهان دارویی نیز کم آب بر هستند، گفت: در زمانی که کم‌آبی کشور و مازندران را تهدید می‌کنند، کشت گیاهان دارویی کم‌آب‌بر در این استان می تواند صرفه اقتصادی به همراه داشته باشد.

رقابت گلاب مازندران با کاشان

شکوهی در ادامه خاطرنشان کرد: برای ترویج کشت گیاهان دارویی ۳۲ کارگاه آموزشی در مازندران برگزار شده است و ۲۸ واحد صنایع تبدیلی فرآوری نیز در این استان فعالیت می کنند. همچنین کارگاه های سنتی عرق گیری نیز در این استان در حال فعالیت هستند که ماده موثر آن با گلاب کاشان برابری می کند.

معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران در پایان گفت: شهرهای گلوگاه، بهشهر، ساری، بابل، آمل، سوادکوه، نوشهر، تنکابن و رامسر از شهرهایی هستند که گایاهان دارویی در آنجا کشت می شوند اما هنوز در بخش صادرات اقدامات جدی انجام نشده است.