رژيم صهيونيستي از بحران قطر چگونه سود مي برد؟

در روابط سه جانبه تل آويو – رياض – واشنگتن، کدام طرف بيشتر به اين رابطه نياز دارد؟
اليزابت مارتو، در گزارشي در نشريه لوپوئن (فرانسه) نوشت:
اگرچه روابط بين دولت يهود و برخي کشورهاي خليج [فارس] بهتر شده است، اما هنوز با عادي سازي روابط اسرائيل و اعراب فاصله دارد.
در حالي که بحران قطر از اواخر ماه مي ٢٠١٧ باعث اختلاف بين سلطان نشين هاي نفتي شده است و احتمال دارد شوراي همکاري خليج [فارس] را به شدت تضعيف کند، اسرائيل تحقير قطر را همچون فرصتي تاريخي براي روابط حسنه با رياض و ابوظبي در نظر مي گيرد و بدين ترتيب محور ضد ايران و ضد اخوان المسلمين را تحت حمايت رئيس جمهور آمريکا متحد مي کند.
در ده سال اخير روابط بين اسرائيل و برخي کشورهاي خليج [فارس] رشد بي سابقه اي داشته است تا حدي که بنيامين نتانياهو در نخستين سفر رسمي خود به واشنگتن در فوريه گذشته گفت: «کشورهاي عرب منطقه ديگر اسرائيل را دشمن نمي دانند بلکه بيش از پيش آن را همچون يک متحد به شمار مي آورند.» هدف وي در وراي اين اظهارات عادي سازي روابط اسرائيل و اعراب است که با وجود اين هنوز تا تحقق آن راهي طولاني در پيش است. اين عادي سازي مستلزم هوشمندي و حتي يکسان سازي دور از ذهن منافع اسرائيل، کشورهاي خليج [فارس] و آمريکا است.
بحراني که در درجه اول براي اسرائيل سودمند است
اويگدور ليبرمن، وزير دفاع اسرائيل، از قطع روابط ديپلماتيک بين قطر و عربستان سعودي، امارات متحده عربي، بحرين و مصر در پنجم ژوئن استقبال کرد و گفت که اين مسئله «امکان همکاري را در مبارزه با تروريسم فراهم مي کند.» تل آويو با دغدغه هاي ضد اخوان المسلمين ابوظبي (و قاهره) و ضد ايراني رياض (و منامه) در سياست سرکوب دوحه به طور آشکار و علني هم عقيده است.
اظهارات رئيس جمهور آمريکا هنگام ديدار از رياض و بيت المقدس در ماه مي نيز تأييد کرد که هدف سياست خاورميانه اي وي به طور انحصاري تکيه کردن بر متحدين سني و اسرائيل است تا با بي ثباتي که ايران ايجاد مي کند، اسلام سياسي و جهادگرايي مبارزه کند. بنا بر اين بسياري خواستند اين بحران شوراي همکاري خليج [فارس] را فرصتي براي «اتحاد منطقه اي» جديد بدانند، در حالي که ديگران از قرار گرفتن سعودي در کنار واشنگتن و به احتمال تل آويو ابراز خشم نمودند.
با وجود اين اشتباه خواهد بود اگر تصور کنيم اسرائيلي ها علت اين تنش ها هستند، چون آن ها فقط اختلافات قديمي را براي دامن زدن به آن ها، دوباره مطرح مي کنند. با وجود اظهارات تحريک آميز دونالد ترامپ درباره به ايران و کشورهاي خليج [فارس] براي بيرون راندن تروريست ها از کشورشان، واشنگتن مسبب اين بحران نيست. به نظر مي رسد که سعودي ها و اماراتي ها به همراه يکديگر از تغيير موضع ديپلماسي آمريکا پس از اوباما استفاده کرده اند تا در درون شوراي همکاري خليج [فارس] به شدت تسويه حساب کند.
نزديکي روابط…
چون برداشت ها نقش مهمي را در خاورميانه ايفاء مي کند، تل آويو روي بحراني سرمايه گذاري مي کند که پس از چند سال در روابط حسنه اسرائيل و کشورهاي خليج [فارس] نقش دارد. دو طرف کم و بيش با احتياط رفتار مي کنند تا نشان دهند که اين روابط در سطح اقتصادي و ژئو استراتژيک است. اين امر به شرکت هاي اسرائيلي با فن آوري پيشرفته و امنيت سايبري، مبادله تحليل ها و اطلاعات (به ويژه درباره ايران اما در حال حاضر به طور گسترده تر درباره منطقه) يا ملاقات هاي سري در محافل ديپلماسي غيررسمي، همان گونه که ايميل هاي حک شده سفير امارات در واشنگتن حاکي از آن است، مربوط است.
در سال ٢٠١٥ امارات متحده عربي از طريق آژانس بين المللي انرژي تجديد پذير به اسرائيل اجازه داد تا در ابوظبي دفتر نمايندگي باز کند و در تمرين هاي نظامي مشترک همچون رزمايش يونان در مارس گذشته شرکت کرد. سعودي ها نيز براي سنجيدن افکار عمومي به چند اقدام آزمايشي در زمينه نزديک ساختن روابط خود با اسرائيل مبادرت کردند: تبادل گفتگو بين دوري گلد (مديرکل وزارت امور خارجه اسرائيل و طرفدار روابط حسنه اسرائيل و کشورهاي خليج [فارس]) و انور عشقي (مدير مرکز مطالعات در جده) در ژوئن ٢٠١٥ در شوراي روابط خارجي در واشنگتن در ديداري در بيت المقدس در ژوئيه ٢٠١٦ که رسانه اي شد؛ گفتگوهاي بين شاهزاده ترکي الفيصل (رئيس سابق سازمان هاي اطلاعاتي سعودي) و ياکف آميدور (ژنرال ارشد و مشاور سابق امنيت ملي بنيامين نتانياهو) در موسسه واشنگتن در ماه مي ٢٠١٦.
اما بدون عادي سازي روابط
برخي از رهبران اسرائيل که روياي پيوستن به محور راهبردي از قاهره تا رياض با عبور از تل آويو، عمان و ابوظبي را در سر دارند، روياي عادي سازي روابط خود را با کشورهايي که «کشورهاي سني ميانه رو » ناميده مي شوند، دارند. در واقع تنها شرکاي تاريخي اما ضعيف (اردن و مصر) و امارات متحده عربي که با تغيير موضع سعودي درباره اين موضوع اطلاع دارند، از اين «اتحاد دور از ذهن» حمايت مي کنند.
در عوض اسرائيل توانست رئيس جمهور آمريکا را بهترين سخنگوي خود قرار دهد. آنچه که باراک اوباما از انجام آن خودداري کرده بود، دونالد ترامپ در حال فراهم ساختن آن براي آنهاست: مقابله با تهديد ايران از طريق مذاکره با شوراي همکاري خليج [فارس] و حمايت آمريکا از تشکيل «ناتوي عربي» در ازاي روابط حسنه مهم با تل آويو (که بخشي از اين ائتلاف است). مگر اين که اين پيشنهاد فريبنده بسيار پيچيده تر از آنچه که به نظر مي رسد، باشد.
در روابط سه جانبه تل آويو – رياض – واشنگتن، کدام طرف بيشتر به اين رابطه نياز دارد؟ چه کشوري نمايش مي دهد؟ بدون شک پاسخ آن اسرائيل است که نخست وزير آن از سال ها پيش تا کنون هدف ديگري جز عادي سازي روابط با کشورهاي عرب سني نداشته و با يک تير دو نشان مي زند، ضمن ممانعت از راه حل مسئله فلسطين، با ايران مقابله مي کند. چه چيزي موثرتر از صلح اسرائيل و اعراب بدون صلح اسرائيل و فلسطين است؟
و فلسطيني ها چطور؟
در اين جا است که موضوع فلسطين با تبديل شدن به برگ برنده براي رياض دوباره ظاهر مي شود. همان گونه که افشاي ماهرانه منظم در وال استريت ژورنال نشان داد، رياض و ابوظبي خواستار اقداماتي درباره محدود شدن شهرک سازي و محاصره غزه از اسرائيل شدند. اين درخواست ها بيشتر در زمينه استقلال کشور فلسطين است، همان گونه که هدف ابتکار صلح عربي در سال ٢٠٠٢ بود. اما تا زماني که بنيامين نتانياهو و گروه راست افراطي بر سر قدرت هستند، گامي به پيش برندارند، ابوظبي و رياض با افشاي طرحي که تحقق آن غيرممکن است، هيچ چيز را به خطر نمي اندازند. آنها آن را مي دانند. بدين ترتيب به طور قطع همکاري منافع بين اسرائيل و برخي کشورهاي خليج [فارس] گسترش خواهد يافت، اما راه به سوي عادي سازي روابط همچنان طولاني است.
در واقع عربستان سعودي هيچ علاقه اي به رسمي کردن اين رابطه ندارد چون وصعيت کنوني داراي مزايايي است بدون اين که مشکلي به همراه داشته باشد (انتقاد افکار عمومي، خيانت به آرمان فلسطين و خدشه دار کردن وجهه آن به عنوان رهبر جهان سني). اما تقويت حمايت نظامي آمريکا را مي خواهد. بدين ترتيب، رياض به رئيس جمهور آمريکا وعده مي دهد که به سوي اسرائيل دست دراز خواهد کرد و شوراي همکاري خليج [فارس] را تحت کنترل خود درخواهد آورد. سياست رياض با خطراتي (به ويژه براي حماس، غزه و در نتيجه براي اسرائيل) همراه است. با وجود اين، عربستان مي گويد اين رياض است که شرايط خود را به واشنگتن و تل آويو ديکته مي کند و نه برعکس.

منبع:خبرگزاری آریا