عزم توتال برای ریسک یک‌میلیارد دلاری
دیروز درحالی که تفاهمنامه همکاری میان شرکت ملی نفت ایران و انی ایتالیا در تهران امضا شد، پاتریک پویانه، مدیرعامل شرکت فرانسوی توتال اظهار کرد: ظرف چند هفته آینده قرارداد این شرکت با ایران برای توسعه فاز 11 بزرگ‌ترین میدان گازی جهان نهایی می‌شود، گفت که این قرارداد به ریسک یک‌میلیارد دلاری‌اش می‌ارزد.
به گزارش بازتاب به نقل از تعادل ، تمام مخازن گاز با سپری شدن زمانی در حدود 10 سال با افت فشار مواجه می‌شوند. افتی که بر سطح تولید میدان گازی اثر می‌گذارد. فاز 11 به واسطه طولانی شدن سال‌های توسعه، اکنون زمانی که دیگر فازها طی آن تولید داشته‌اند را طی کرده و 2 الی 3 سال دیگر با افت فشار مواجه می‌شود. عملا در حال حاضر 17 سال از نخستین مذاکرات پیرامون توسعه این فاز که آن زمان نیز با شرکت فرانسوی توتال انجام می‌شد، می‌گذرد و طی این سال‌ها نیز با وجود اینکه نام‌هایی همچون پتروناس مالزی، سی ان پی سی چین و پتروپارس ایران هر از چندگاهی به عنوان شرکت توسعه‌گر این فاز مطرح شدند اما هرگز نتیجه‌یی مطلوب از دل این نام و نشان‌ها بیرون نیامد.
اکنون در وضعیت فعلی فاز 11 پارس جنوبی به دلیل قرار گرفتن در آستانه افت شدید فشار به سکوهای «فشارافزایی» احتیاج دارد. سکوهایی که پیش از این محمد مشکین‌فام مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس گفته است که وزن آنها 10برابر وزن سکوهایی است که تاکنون به صورت معمول در ایران ساخته شده است. «ساخت سکوهای تقویت فشار» در واقع مهم‌ترین نکته‌یی است که ایران و توتال را در توسعه فاز 11 به یکدیگر نزدیک کرده است. مسوولان ایران اعتقاد دارند، ساخت سکوهایی که بیش از 2 میلیارد دلار ارزش دارند جای ریسک نیست. از سوی دیگر نیز پاتریک پویانه معتقد است؛ سرمایه یک‌میلیارد دلاری که این شرکت قرار است در فاز نخست وارد این پروژه کند، به ریسک آن می‌ارزد. این جملات همگی از ارزشمند بودن پروژه توسعه فاز 11 و درآمدزایی آن برای طرفین حکایت دارد. درآمدی که ایران را مجاب می‌کند برای دستیابی به آن، سود شرکتی با ابعادی چون توتال را تقبل کند و توتال نیز با اطمینان نسبت به تضمین سود خود، حاضر به ریسک و عادت کردن به «ابهام پیرامون تحریم‌های ایران» می‌شود.
برای درک بیشتر این مقوله نگاهی به آمار و ارقام در مورد مخزن فاز 11 پارس‌جنوبی ثمربخش خواهد بود. طبق آخرین اخبار و اطلاعات که از سوی شرکت نفت و گاز پارس منتشر شده است، میزان گاز درجای برآورد شده برای این میدان معادل 21 تریلیون فوت مکعب است. از سویی هم شرکت توتال و هم مدیران شرکت نفت و گاز پارس پیش از این اعلام کرده‌اند که پس از به تولید رسیدن این میدان طی 20 سال به‌طور متوسط روزانه 1.8میلیارد فوت مکعب گاز از فاز 11 تولید خواهد شد. این تولید معادل تولید 2 فاز استاندارد پارس جنوبی است.
پیش از این درگاه شرکت ملی نفت ایران در برآوردی اعلام کرده بود که با تولید روزانه 25میلیون مترمکعب گاز (معادل یک فاز استاندارد در پارس جنوبی) سالانه 2میلیارد دلار درآمد نصیب ایران خواهد شد. به این ترتیب با تولید روزانه 58میلیون مترمکعبی از فاز 11، سالانه 4میلیارد دلار درآمد از تولید گاز طبیعی این فاز برای ایران رقم خواهد خورد. این رقم تنها در مورد گاز تولید شده از این فاز صدق می‌کند و میعانات گازی نیز درآمد قابل توجه دیگری را به همراه خواهد داشت. پیش از این شرکت ملی نفت در گزارشی دیگر عنوان کرده بود که با تولید ۵۰۰ هزار تن گاز مایع از هر فاز پارس جنوبی در سال (با احتساب هر تن ۷۰۰ دلار) ۳۵۰میلیون دلار و با تولید سالانه ۵۰۰هزار تن اتان از هر فاز پارس جنوبی (با احتساب هر تن ۳۵۰دلار)، ۱۷۵میلیون دلار درآمد عاید ایران می‌شود. با این تفاسیر نیز باید سالانه 700میلیون دلار درآمد حاصل از تولید گاز مایع و 350میلیون دلار حاصل از تولید اتان از فاز 11 که معادل 2 فاز استاندارد است را نیز به درآمد سالانه 4میلیارد دلاری حاصل از تولید گاز افزود. با این تفاسیر می‌توان گفت طبق آخرین آمار فاز 11 از زمان رسیدن به تولید سالانه بیش از 5 میلیارد دلار برای ایران عایدی خواهد داشت.
این رقم 5 میلیارد دلاری نشان می‌دهد تنها یک‌سال زمان لازم است تا رقم 4.8میلیارد دلاری برای توسعه فاز 11 که در بخش نخست نیز فقط 2 میلیارد دلار آن صرف می‌شود، کاملا به طرفین سرمایه‌گذار عودت داده شود. البته به‌طور قطع، عودت سرمایه و سود آن طی سال‌های پیش‌رو و نه فقط در یک‌سال انجام خواهد شد اما این اعداد کمک می‌کنند تا ارزشمند بودن پروژه‌یی که مدیرعامل توتال می‌گوید حاضر هستند برایش ریسک کنند، بیشتر مشخص شود.
مولفه دیگری که بر ارزشمند بودن توسعه فاز 11 برای توتال اثر می‌گذارد و در صحبت‌های روز گذشته پاتریک پویانه نیز مورد تاکید قرار گرفته است، بعد «زمان» است. توتال در این قرارداد فرصتی 20 ساله برای حضور در توسعه فاز 11 را خواهد داشت. زمانی که در نهایت با در نظر گرفتن سالانه 5 میلیارد دلار درآمد از این فاز معادل رقم 100میلیارد دلار خواهد بود. سهم توتال از این درآمد مشخص نیست و اکنون فقط این نکته مشخص شده است که این شرکت فرانسوی نه پول «نقد» بلکه میعانات گازی را به عنوان سهم دریافت خواهد کرد اما به‌طور قطع با توجه به اینکه ارزش کلی این قرارداد طی 20سال چنین رقمی است، سهم شرکتی که بیش از 50 درصد سرمایه اولیه را تامین کرده و رهبری کنسرسیوم توسعه را به عهده دارد، قابل توجه خواهد بود.
پاتریک پویانه دیروز گفته است که این شرکت فرانسوی طرح توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی را جلو خواهد برد و در تابستان سال جاری پس از اینکه دولت امریکا در چارچوب توافق هسته‌یی سال ۲۰۱۵، تعلیق تحریم‌ها را تمدید کند، سرمایه‌گذاری اولیه یک میلیارد دلاری در این میدان انجام خواهد داد.
رویترز که دیروز این خبر را منتشر کرد در ادامه توضیح داد که این اظهارات پویان در حالی انجام می‌شود که واشنگتن پیش‌تر هشدار داده بود اگر به این نتیجه برسد که ایران برنامه‌های اتمی خود را محدود نکند و به تعهدات خود در برجام پایبند نباشد، تعلیق تحریم‌ها علیه این کشور را کنار خواهد گذاشت.
البته تا بدین‌جا و براساس گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی، ایران به تمام تعهدات خود در برجام پایبند بوده و این مساله حتی توسط مقامات دولت امریکا نیز تایید شده است. از این‌رو تاکنون بهانه‌یی به دست کاخ سفید نیفتاده تا از زیر تعهدات خود در برجام شانه خالی کند.
دولت امریکا هر 90روز، میزان پایبندی ایران را به تعهدات برجام مورد بررسی قرار می‌دهد تا بر مبنای آن تصمیم به لغو یا تمدید تعلیق تحریم‌های ایران در چارچوب توافق با 6قدرت جهانی بگیرند. دولت باراک اوباما در ژانویه سال 2017، تعلیق تحریم‌های هسته‌یی ایران را تمدید کرده بود. دولت ترامپ نیز برای نخستین‌بار و در آخرین روزهای اردیبهشت این دستور را برای مدت 120 روز تمدید کرد.
اما بخش دیگری از تحریم‌ها وجود دارند که دوره تعلیق آنها برای مدت 180روز است. مدیرعامل توتال در صحبت‌های دیروز خود به این تحریم‌ها اشاره کرد و گفت: «امریکا تعلیق تحریم‌ها را تجدید کرده و تعلیق تحریم‌ها، هر 6 ماه یا ۸ ماه تجدید خواهد شد. ما مجبوریم با قدری عدم قطعیت کنار بیاییم.»
مدیرعامل توتال در ادامه صحبت‌هایش گفته است: «سرمایه‌گذاری در فاز ۱۱ پارس‌جنوبی ارزش ریسک کردن بر سر یک‌میلیارد دلار را دارد، چراکه بازار عظیمی را به روی توتال باز می‌کند. ما کاملا به وجود «برخی ریسک‌ها» آگاهی داریم و «اسنپ‌بک» یا مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها را درنظر گرفته‌ایم. البته ما باید تغییر مقررات را درنظر بگیریم.»
نگاه توتال به قراردادهای جدید نفتی
پویان اعلام می‌کند که توتال در تمام پروژه‌های خود به‌دنبال حداقل 15درصد عایدی سرمایه است و پارس‌جنوبی نیز از این قاعده مستثنا نیست. طی مذاکراتی که توتال با دولت ایران داشته، به این نتیجه رسیده که بندهای قراردادهای جدید به‌صورت قابل‌توجهی نسبت به قراردادهای بیع متقابل پیشین جذاب‌تر شده است. توتال پیش از این سابقه همکاری با ایران در فازهای 2 و 3 پارس‌جنوبی را در چارچوب نسل پیشین قراردادهای بیع متقابل داشته است. سرمایه‌گذاران در آن زمان شکایت‌های زیادی نسبت به این قراردادها داشتند و معتقد بودند که از سودآوری کافی برخوردار نیستند. اما اکنون مدیرعامل توتال اعلام می‌کند که شرایط قراردادهای نفت و گاز ایران در دوران جدید، نسبت به دوران پیش از تحریم‌ها، یعنی قراردادهای بیع متقابل، بهبود قابل‌توجهی یافته است.
پویان ادامه می‌دهد: «در قراردادهای جدید پرداخت براساس تولید صورت می‌گیرد، درحالی که در قراردادهای سابق، پرداخت براساس درصدی از هزینه‌های صورت گرفته در توسعه میدان، انجام می‌شد. همچنین قراردادهای جدید ۷ یا ۸ ساله نیستند بلکه ۲۰ ساله‌اند. قراردادهای IPC یک پیشرفت واقعی، محسوب می‌شوند.»
توتال تامین مالی پروژه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی را با واحد پولی یورو و از محل منابع خود این شرکت انجام خواهد داد، چراکه این شرکت طبق قوانین امریکا نمی‌تواند با دلار امریکا با ایران معامله کند. همچنین به گفته پویان، بازپرداخت به توتال به صورت نقد نخواهد بود، بلکه در قالب فروش میعانات گازی توسط ایران به این شرکت خواهد بود.
مدیرعامل توتال همچنین گفته است که این شرکت قصد دارد در یک پروژه پتروشیمی هم در ایران سرمایه‌گذاری کند که تامین مالی آن از خارج از این شرکت و توسط بانک‌های آسیایی صورت خواهد گرفت. پویان در توضیحات بیشتر گفته است که مذاکرات سرمایه‌گذاری در این پروژه پتروشیمی، در «مرحله کمترپیشرفته» (نسبت به مذاکرات برای توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی) است؛ این بدان معناست که مذاکرات توتال برای حضور در صنعت پتروشیمی ایران هنوز به مراحل نهایی نزدیک نشده است.
