FATF برای چهارمین‌بار روی خوش نشان داد
برای چهارمین بار، کارگروه ویژه اقدام مالی (FATF)، چهار ماه به ایران مهلت داد تا به اجرای تعهداتش عمل کند. هرچند در بیانیه این کارگروه، دلسردی از اقدامات ایران عنوان شده، اما در عین حال، این تمدید این پیام را منتقل میکند که سیگنال‌های مثبتی از سوی ایران همچون تصویب CFT (مقابله با تأمین مالی تروریسم) در مجلس شورای اسلامی، به چشم آمده و اثر مثبتی در ایجاد فرصت دوباره به ایران گذاشته است.
به گزارش بازتاب به نقل از شرق، حالا تا برقراری مجمع عمومی این کارگروه مالی در فوریه 2019، درست چهار ماه دیگر، ایران بنا به الزامات مورد اشاره در بیانیه، باید سرعت عمل بیشتری برای برقراری شرایط پیوستن به FATF به خرج دهد و اصلاحات را تکمیل و نظام مالی خود را با استانداردهای جهانی هماهنگ کند. برخی کارشناسان بر این باورند که اعضای اروپایی عضو این کارگروه با وجود کارشکنی‌های آمریکا و دو عضو ناظر، عربستان و اسرائیل (بدون حق رأی) تلاش کرده‌اند تا از ایران حمایت کنند تا برای ماندن در برجام تشویق شود.
جو مثبت FATF به نفع ایران
غلامرضا نظربلند، اقتصاددان در این زمینه می‌گوید: تمدید چهارماهه مهلت ایران برای تکمیل تعهداتش در کارگروه ویژه اقدام مالی مابه‌ازای پیام مثبتی است که آنها از ایران دریافت کرده‌اند. وگرنه این تمدید صورت نمی‌گرفت، زیرا این عملا چهارمین‌باری است که به ایران مهلت داده شده تا اقداماتش را تکمیل کند.
به گفته او، از سال 2016 هرچند همچنان در لیست سیاه نگه داشته شدیم، اتخاذ «تدابیر مقابله‌ای» علیه کشورمان به حالت تعلیق درآمده است.
این اقتصاددان با اشاره به اینکه حضور هر کشوری در لیست سیاه می‌تواند به دو حالت خود را نشان دهد، می‌گوید: حالت شدید آن که علیه آن کشور اقدامات تنبیهی نیز وضع می‌شود، یعنی FATF به کشورهای دیگر توصیه میکند که علاوه بر قراردادن کشور موضوع لیست سیاه در فهرست کشورهای پرریسک (مالی)، در زمینه‌های موضوع مأموریت ذاتی این سازمان بین‌الدولی (مبارزه با پول‌شویی، مقابله با تأمین مالی تروریسم و مقابله با اشاعه سلاح‌های کشتار جمعی) هم با آن (کشور) همکاری نکنند و اصطلاحا «تدابیر مقابله‌ای
counter measures» اتخاذ کنند. اما وقتی اتخاذ چنین وضعیتی به تعلیق درمی‌آید، کارگروه ویژه اقدام مالی فقط توصیه میکند که کشورها در معاملات خود با کشور مورد نظر به‌طور همه‌جانبه و گسترده دقت کنند، ولی آنها را از همکاری منع نمی‌کند که این حالت دوم است. بنابراین وضعیت تعلیق ایران در نشست عمومی FATF چهار ماه دیگر تمدید شده تا در نشست فوریه 2019، اعضای FATF بتوانند وضعیت ایران را تعیین تکلیف کنند.
وقتی از او می‌پرسم در آن زمان ایران در چه وضعیتی قرار خواهد گرفت، پاسخ میدهد: در نشست عمومی چهار ماه بعد سه وضعیت متصور است. 1. ایران کلا از لیست سیاه خارج می‌شود. 2. در لیست سیاه همچنان باقی می‌ماند، اما دوره تعلیق مجددا تمدید می‌شود. 3. در لیست سیاه می‌ماند و اقدام مقابله‌ای هم علیه آن توصیه می‌شود (بدترین حالت).
او با تأکید بر اینکه احتمال قرارگرفتن ایران در دو وضعیت 2 و 3، بیشتر است، ادامه میدهد: این کارگروه با وجودی که چندان از اقدامات ایران راضی نبوده تا آن را از لیست سیاه خارج کند، اما قطعا اینکه حالت تعلیق ایران تمدید شده، ناشی از دریافت پیام مثبت از ایران و تأیید اصالت این پیام از سوی آن سازمان بوده است. در واقع تصویب لایحه CFT (مقابله با تأمین مالی تروریسم) از سوی مجلس با وجودی که هنوز فرجام نهایی نیافته و به قانون تبدیل نشده است، خود به تنهایی توانسته نظر مثبت FATF را به خود جلب کند. با این حال، این کارشناس مانعی را برای حل مشکل تا چهار ماه آینده برای ایران برمی‌شمرد: اقداماتی که ایران باید در این چهار ماه انجام دهد، ممکن است به سبب ادامه مشکلات موجود از نظر قانونی، فنی و اجرائی مقدور نباشد، بنابراین نمی‌توان گفت که احتمال اینکه ایران از لیست سیاه خارج شود، زیاد است، اما در عین حال، FATF پیامی مبنی بر اینکه ایران اراده مثبتی برای رفع مشکلاتش با این کارگروه را دارد، دریافت کرده و آنها دریافته‌اند که مقدمات فراهم‌کردن شرایط از سوی ایران مهیا شده است.
آمریکا در FATF حق وتو ندارد
او در پاسخ به اینکه چقدر فضای FATF متأثر از فضای سیاسی است، تصریح میکند: ممکن است فضای فکری 35 کشور عضو از مسئله خروج آمریکا از برجام و تقابل اروپا و آمریکا متأثر باشد، اما به‌صورت مستقیم تأثیری ندارد، زیرا FATF، ضوابط فنی خاص خود را دارد. آمریکایی‌ها در همه سازمان‌های بین‌المللی ایران را تعقیب می‌کنند و استثنایی برای آن وجود ندارد. در این بین، عربستان و اسرائیل به‌عنوان دو عضو از سه عضو ناظر هم می‌‌توانند موجب هم‌افزایی مواضع علیه ایران در این کارگروه شوند، اما در کل این‌جور نیست که FATF در اختیار آمریکا باشد و حق وتویی برای این کشور قائل شود. این کارگروه 35 کشور را در عضویت رسمی خود دارد که شامل بسیاری از کشورهایی است که از اقتصادهای برتر جهان هستند و مایل نیستند که آمریکا فاعل مایشاء در این کارگروه باشد.
نظربلند در پایان چنین افزود: هرچند نفوذ و قدرت لابی‌گری سه عضو رسمی و ناظر یادشده، به‌ویژه آمریکا را نمی‌توان دست‌کم گرفت، ولی باید به این هم توجه کرد که FATF از آنجا که از حرفه‌ای‌ترین نهادهای سیاست‌گذار در نوع خود به شمار می‌رود و ضوابط و معیارها و سنجه‌ها و سرمشق (پارادایم)های آن، «خودتنظیم» است، بنابراین به‌اندازه‌ای از استقلال عمل برخوردار است که اوامر و نواهی قدرتی همچون آمریکا را نصب‌العین قرار ندهد.
تمدید سیاسی
کامران ندری، کارشناس ارشد بانکی، نیز با سیاسی‌خواندن پیام مهلت دوباره FATF به ایران می‌گوید: تمدید تعلیق ایران در کارگروه ویژه اقدام مالی را می‌توان از این زاویه دید که اروپا سعی دارد با وجود فشارهای تحریم علیه ایران از سوی آمریکا، ایران را همراهی کند. در بیانی دیگر، این فرصت دوباره، به نوعی همراهی بیشتر کشورهای اروپایی با ایران به شمار می‌رود.
به گفته او، بدون همکاری اروپایی‌ها امکان برقراری ارتباط با ایران در آن مسیری که FATF مطالبه کرده است، سخت خواهد بود.
او در ادامه می‌گوید: به نظر می‌رسد که اروپایی‌ها قصد داشتند که همه راه‌ها علیه ایران را نبندند و فرصتی را در اختیار ایران قرار دهند که ایران بتواند به همکاری‌های بین‌المللی بپیوندد. با این حال، باید دید که آیا این قرار تمدید، با اجماع هر 35 کشور عضو بوده یا خیر. به نظر می‌رسد که آمریکا بدون شک در سدکردن راه برای ایران نقش داشته است.
ندری ادامه میدهد: در FATF به‌کل حق وتو وجود ندارد، مگر اینکه چند کشور مخالفت مؤثر کنند، اما این‌گونه که پیداست، نظر این گروه بیشتر همراهی با ایران است تا مهلتی چهارماهه به کشور داده شود.
این کارشناس با بیان اینکه به نظر این تمدید مهلت برای ایران، اقدامی سیاسی است تا اقتصادی، می‌افزاید: به نوعی این رأی، حفاظت از ایران در مقابل آمریکا تعبیر می‌شود. آن‌گونه که پیداست، اروپا در نظر دارد که حجت را بر ایران تمام کند تا ناامید نشده و برای ماندن در برجام، تشویق شود. البته در کنار آن، قطعا لابی‌های ایران مؤثر خواهد بود.
