تاثیر مشاوره‌های پیش از «ازدواج» در میزان موفقیت آن

یک روانشناس با اشاره به تاثیر مشاوره‌های پیش از ازدواج در میزان موفقیت آن گفت: پژوهش‌های بسیاری زیادی در این زمینه انجام شده که نشان می‌دهد اختلالات روانی، عدم تفاهم زوجین، مهارت‌های زندگی بسیار پایین، انتخاب نادرست اولیه و انتظارات غیر واقع‌بینانه از عوامل مهم طلاق‌های رسمی و عاطفی به شمار می‌رود که می‌توان با مراجعه به متخصصان و مشاوران در قبل از ازدواج از بحران طلاق جلوگیری کرد.

گوهریسنا انزانی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه آمارهای نگران کننده “طلاق” حاکی از آن است که بیش از نیمی از ازدواج‌ها در پنج سال نخست به جدایی رسمی می‌رسند، افزود: آمار تکان دهنده طلاق‌های عاطفی زوجینی که با اجبار کنار یکدیگر زندگی می‌کنند شاید تلنگری باشد تا ببینیم چه عاملی می‌تواند در پیشگیری از بحران طلاق کمک کند؟.

به گفته وی، طبق پژوهش‌های بسیار زیاد آمادگی و مشاوره‌های پیش از ازدواج کاربرد اساسی در کاهش نرخ طلاق و آرامش و امنیت افراد جامعه وارد می‌کند چراکه بحران “طلاق” استرس‌زاترین رخداد زندگی هر فردی است که پیامدهای جبران ناپذیر آن تا نسل‌های بعد ادامه دارد.

این روانشناس با بیان اینکه رابطه پایدار و صمیمی همراه با عشق و محبت نیاز درونی همه انسان‌هاست که در گرو ازدواج ایمن تامین می‌شود گفت: امروزه در بیشتر کشورها آموزش‌ها و مشاوره‌های پیش از ازدواج اولویت اساسی در پیشگیری از نابهنجاری‌های فردی و خانوادگی که باعث کاهش میزان طلاق و افزایش رضایتمندی زناشویی می‌شود وجود دارد که هدف نهایی آن کمک به استحکام و ثبات ازدواج، کاهش نرخ طلاق و ارتقای کیفیت ازدواج است.

انزانی یکی از مهم‌ترین راه‌های انتخاب آگاهانه را “مشاوره‌ پیش از ازدواج” دانست و بیان کرد: باتوجه به اینکه همیشه پیشگیری مقدم بر درمان بوده است به همین دلیل این مشاوره‌ها از آسیب‌های شدید فردی و اجتماعی جلوگیری می‌کند این درحالیست که در کشور ما مراجعه به مشاوره نسبت به سایر کشورهای پیشرفته بسیار پایین‌تر از حد نرمال است.

وی ادامه داد: باورهای ناکارآمد مانند اینکه “فقط دیوانه‌ها به مشاور مراجعه می‌کنند”، “افرادی که اختلال دارند باید به مشاور مراجعه کنند”، “من خودم مشاورم و بهتر از هر کسی می‌توانم تشخیص دهم که چه انتخابی برای من بهتر است” و… باعث شده که افراد برای مهمترین مسئله زندگی خود (ازدواج) علاقه‌ای برای مراجعه به مشاور نداشته باشند و حتی اگر به مشاور هم مراجعه کنند آن را با هیچکس در میان نگذارند.

این روانشناس افزود: دنیای امروز دنیای تخصص‌هاست اما چرا مسئله‌ای تا این حد اساسی و تخصصی که با روح و روان هر فرد ارتباط دارد به نظر نیازی به متخصص و مشاوره ندارد. مشاوره و روان‌شناسی با الحاق وجود انسانها در ارتباط است و تعداد قابل توجهی از افراد حتی در مورد تفریحات ساده، ویژگی‌ها و توانمندی‌های درونی، دلایل زیر بنایی احساس خشم و ترس، اهداف و برنامه های آینده زندگی خود که تنها مربوط به خودشان است اطلاعاتی ندارند و برای آن به مشاور و روانشناس مراجعه می‌کنند پس این افراد چطور می‌توانند همسر آینده خود را که جنسیت متفاوتی نسبت به آنها دارد را بدون متخصص ارزیابی کنند؟.

به گفته انزانی چهره‌ای که زوجین در قبل از ازدواج از خود بروز می‌دهند بسیار متفاوت‌تر از چهره‌ای است که بعد از ازدواج دیده می‌شود و شاید جمله‌هایی مانند “تا قبل از عقد”، “تا قبل از ازدواج” را بارها شنیده باشیم، یعنی تا قبل از ازدواج فرد دیگری در نظرم مجسم می‌شده و بعد از مدتی وجه دیگری از شخصیت او را دیده‌ام.

این روانشناس ادامه داد: لازم به ذکر است که این فرآیند از عدم شناخت خصوصیات درونی فرد مقابل نشان دارد؛ حال فرض کنید کسی دچار اختلالات روانی هم باشد و این مشکل از دید خانواده و خود فرد کاملا طبیعی پذیرفته شده و برخلاف باورهای افراد جامعه که افراد دچار اختلال در بیمارستان‌های روانپزشکی بستری هستند، برخی از افراد درگیر اختلال‌های روانی بسیار جذاب و دوست داشتنی هستند که با دقت لباس می‌پوشند و به خوبی صحبت می‌کنند اما بعد از ازدواج چهره اصلی اختلال آنها که در ابتدا به نظر فرد مقابل جذاب بوده هویدا می‌شود. به طور مثال در اختلال شخصیت بدبین یا پارانوئید شکاکیت فرد به نظر فرد مقابل نماد تعصب و دوست داشتن تلقی می‌شود این درحالیست که بعد از ازدواج مشکلات شدت می‌گیرد و زمانی که همسر مایل به بودن کنار خانواده خودش است با چهره متفاوتی مواجه می‌شود و فرد مقابل این امکان را به او نمی‌دهد، به همین دلیل است که بسیاری از متخصصان تاکید دارند که جز بررسی تخصصی راهی برای تشخیص این اختلالات وجود ندارد.

این روانشناس در ادامه درباره علت دوری افراد از مراجعه به روانشناس توضیح داد و گفت: از دید بسیاری از خانواده‌ها هزینه‌های مشاوره اضافی است و اولویتی در زندگی عروس و داماد ندارد در حالی که هزینه مشاوره در مقایسه با هزینه عاطفی، اقتصادی، اجتماعی و طلاق اصلا به چشم نمی‌آید.

انزانی ضمن انتقاد از تفکرات اشتباه جوانان نسبت به مسئله ازدواج تصریح کرد: هم اکنون در دوره‌ای قرار گرفته‌ایم که برای خرید جهیزیه، مراسم عقد و عروسی، فیلمبردار، تزیین ماشین و… روزها و ساعت‌ها وقت و مبالغ زیادی هزینه می‌کنیم اما برای شناخت خود و انتخاب آگاهانه درباره آینده زندگیمان حاضر نیستیم هزینه مالی و زمانی پرداخت کنیم.

وی در ادامه درباره نوع عملکرد مشاوران در تحلیل شخصیت زوجین توضیح داد و گفت: در مشاوره پیش از ازدواج ارزیابی‌های دقیق فردی صورت می‌گیرد؛ بطوریکه با برگزاری جلسات فردی توسط متخصصان شناخت کاملی از خانواده، تحصیلات، شرایط مالی، شرایط شخصیتی به دست می‌آید و بعد از آن آزمون‌های روانشناسی در سه بخش اساسی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

به گفته انزانی آزمونهای اختلال شخصیتی یکی از این بخشهاست؛ اختلالات شخصیت آزمونی است که بدون آن امکان سنجش دقیق با آزمون‌های اختلالات قابل تشخیص نمی‌باشد و در آن شخصیت بدبین، اختلال شخصیت افسرده، اختلال شخصیت ضد اجتماعی و… افراد مورد ارزیابی قرار می‌گیرد ، در بخش دیگر بررسی مهارت‌های اجتماعی مورد نیاز زندگی زناشویی مانند میزان کنترل خشم، کنترل استرس، اعتماد به نفس فرد و مهارت مدیریت مالی و برنامه‌ریزی و… مورد ارزیابی قرار می‌گیرد که در آن، نوع رفتارهای هر کدام از طرفین بررسی می‌شود. در بخش سوم این آزمون‌ها میزان تفاهم زناشویی زوجین بررسی می‌شود که طبق آن زوجین نمودارهای عینی میزان تفاهم خود را مشاهده می‌کنند.

این روانشناس افزود: در مراحل بعد نیز تحلیل شخصیت هر فرد مورد بررسی قرار می‌گیرد و در مورد واکنش‌های رفتاری و ویژگی‌های خاص شخصیتی اطلاعاتی به زوجین داده می‌شود. آموزش گفتگوهای پیش از ازدواج بخش بسیار مهم این مشاوره‌ها محسوب می‌شود که طی آن آموزش ارتباط موثر به افراد کمک می‌کند تا با شناخت عمیق‌تری در مورد موضوعات مهم زندگی مطرح با هم صحبت کنند ( مثل تفریحات ، سنت‌های خاص خانواده، مراسم، جهیزیه، عروسی و…)بعد از اتمام این آزمونها و آموزش ها لازم است بیماریهای خاص هر دو طرف بررسی شده و آزمایشهای لازم انجام شود.

وی بخش مهم مشاوره‌های پیش از ازدواج را بحث “حقوقی” دانست بیان کرد: در این مرحله مشاوران حقوقی در مورد حق‌های خاص شرایط مندرج در عقدنامه اطلاعات لازم را در اختیار زوج مراجعه کننده قرار می‌دهند ( مانند حق طلاق حق حضانت و.. ) در نهایت پیامدهای مثبت و منفی ازدواج در جلسات سه نفره توسط مشاور یا روانشناس به صورت تحلیلی بررسی می‌شود.

به گفته انزانی، مشاوران و روانشناسان در مورد انجام ازدواج یا ازدواج نکردن به افراد مشاوره نمی‌دهند بلکه فقط از پیامدهای احتمالی آنها را آگاه می‌کنند چراکه مراجع، مسئول تصمیم‌گیری نهایی هستند و چنانچه مراجعه نیاز به یادگیری مهارتهای خاص مانند کنترل استرس، کنترل خشم و … داشته باشد نیز در مشاوره پیش از ازدواج فقط این مسائل مطرح می‌شود.

این روانشناس معتقد است که مشاوره‌های پیش از ازدواج بحثی تخصصی است که باید توسط مشاوران متاهل انجام شود و مراجعه‌کنندگان نیز باید بدانند این فرآیند نیازمند زمان و جلساتی است که وابسته به شرایط زوجین توسط مشاوران تعیین می‌شود.

انزانی در پایان ضمن تاکید بر لزوم استفاده جوانان از مشاوران پیش از ازدواج گفت: طلاق یکی از مهم‌ترین پدیده‌های حیات انسان است که افراد را از نظر روحی، جسمی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی درگیر می‌کند و این معضل بزرگ اجتماعی در هیچ زمانی مانند عصر حاضر خطر انحلال کانون خانواده و آثار سوء ناشی از آن را به دنبال نداشته است و اگر جامعه‌ای به سمت افزایش طلاق پیش برود تمام افراد آن جامعه در آستانه بحران‌های روحی و جسمی شدید قرار می‌گیرند، پس شناخت عوامل موثر بر طلاق از اولویت‌های بهداشت روانی به شمار می آید و بهداشت روانی نسل‌های جامعه به تامین بهداشت روانی خانواده به عنوان یک کانون مملو از آرامش بستگی دارد.