میانبر مالیاتی برای کسبه خرد
سازمان امور مالیاتی کشور در دستورالعملی یک راه میانبر و ساده‌تر برای اخذ مالیات از صاحبان مشاغل خرد ابلاغ کرد. طبق این دستورالعمل، مشاغل خرد به جای نگهداری اسناد و مدارک و ارائه اظهارنامه مالیاتی، می‌توانند از یک راه کم‌هزینه‌تر استفاده کنند.
بر این اساس، مالیات عملکرد آنها در سال 95، 8 درصد بیشتر از مالیات عملکرد آنها در سال 94 خواهد بود. این رویکرد به نوعی تشویق مالیاتی به حساب می‌آید؛ چرا که با توجه به نرخ رسمی تورم، این افزایش نرخ در سال 95 به نفع فعالان اقتصادی خواهد بود. این نوع نگاه به مشاغل خرد، روشی مرسوم در دنیا است زیرا استفاده از سیستم‌های حسابداری پیشرفته در اصناف و مشاغل خرد، چندان معقول و اقتصادی نخواهد بود. می‌توان اینطور برداشت کرد که این امر هم به نفع فعالان اقتصادی خرد و هم به نفع سازمان مجری خواهد بود چرا که سازمان مالیاتی نیز از هزینه‌های نیروی انسانی که باید به صاحبان مشاغل خرد برای بررسی اسناد و مدارک مراجعه می‌کردند، پرهیز می‌کند. زیر پوسته این دستورالعمل، تقویت اعتماد عمومی بین نهاد حاکمیتی و اشخاص حقیقی را نیز در پی دارد، چرا که صرفا بر اساس خوداظهاری فرد، مالیات سال 95 از آنها اخذ خواهد شد. به گزارش دنیای اقتصاد، چنانچه اگر شخصی نیز معتقد باشد که مالیات او در سال 95 کمتر از این مقدار خواهد بود، می‌تواند اظهارنامه خود را ارائه دهد و سازمان مالیاتی نیز بر اساس اسناد و مدارک، مالیات شخص را تعیین تکلیف کند.
مشمولان دستورالعمل جدید
روز گذشته معاون مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی کشور از ابلاغ یک دستورالعمل جدید برای مشاغلی که درآمد محدود دارند، خبر داد. نادر جنتی نحوه تعیین مالیات مقطوع عملکرد سال 1395 برخی از صاحبان مشاغل را در این دستورالعمل توضیح داد. مشاغل مشمول را باید در فصل چهارم قانون مالیات‌های مستقیم جست‌وجو کرد. در این فصل جزئیات درآمد بر مشاغل اشخاص حقیقی ارائه شده است.
تمامی مشاغل به جز دارندگان کارت بازرگانی(واردکنندگان و صادرکنندگان)، صاحبان کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی، صاحبان هتل‌های سه ستاره به بالا، صاحب بیمارستان‌ها، صاحبان مشاغل صرافی و فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‌توانند تحت پوشش دستورالعمل جدید قرار گیرند. همچنین درآمدهایی که در فصل چهارم قانون مالیات‌های مستقیم قرار ندارد نیز از دستورالعمل اخیر مستثنی است. درآمدهای حاصل از واگذاری املاک، فعالیت‌های کشاورزی و دریافت حقوق از جمله این درآمدها هستند. همچنین درآمدی که بلاعوض یا از طریق معاملات محاباتی یا به‌عنوان جایزه یا هر عنوان دیگر از این قبیل به‌دست آید نیز مشمول دستورالعمل جدید نیست. در ماده 95 فصل چهارم قانون مالیات‌های مستقیم تاکید شده است: «صاحبان مشاغل موضوع این فصل موظفند دفاتر یا اسناد و مدارک حسب مورد را که با رعایت اصول و ضوابط مربوط از جمله اصول و ضوابط مربوط به تنظیم دفاتر تجاری موضوع قانون تجارت درخصوص تجار تنظیم می‌شود، برای تشخیص درآمد مشمول مالیات، نگهداری و اظهارنامه مالیاتی خود را بر اساس آنها تنظیم کنند.» در واقع تمامی افرادی که از طریق فروش کالا و خدمات در کشور کسب درآمد می‌کنند، موظفند سیستم حسابداری حرفه‌ای را رعایت کنند و از اسناد و مدارک خود نیز ولو به روش مکانیزه نگهداری کنند، اما دستورالعمل جدید درصدد آن است که هزینه‌های حسابداری پیشرفته را برای مشاغل خرد از بین ببرد. کسانی مشمول این دستورالعمل می‌شوند که درآمد آنها از یک حد نصاب پایین‌تر باشد. طبق گفته جنتی، این حد نصاب 10 برابر معافیت موضوع ماده 84 قانون مالیات‌های مستقیم است. ماده 84، میزان معافیت مالیات بردرآمد سالانه مشمول مالیات حقوق از یک یا چند منبع را توضیح می‌دهد که باتوجه به بودجه سنواتی هر سال تعیین می‌شود. در سال 95 میزان معافیت مالیاتی 15 میلیون و 600 هزار تومان تعیین شده بود.
بند قانونی که این اختیار به سازمان امور مالیاتی کشور می‌دهد تا کسبه خرد را از بند حسابداری پیشرفته و نگهداری اسناد رها کند، تبصره ماده100 قانون مالیات‌های مستقیم است. طبق این تبصره، سازمان امور مالیاتی کشور می‌تواند برخی از مشاغل را که میزان فروش کالا و خدمات سالانه آنها حداکثر 10 برابر معافیت موضوع ماده 84 باشد، از انجام تکالیفی از قبیل نگهداری اسناد و مدارک و ارائه اظهارنامه مالیاتی معاف کند. طبق این ماده سازمان امور مالیاتی می‌تواند مالیات مودیان مذکور را به‌صورت مقطوع تعیین و وصول کند.
مزایای دو طرفه
در دستورالعمل ابلاغی سازمان مالیاتی، مشاغل و اصناف خرد نیاز به نگهداری اسناد و مدارک خود و همچنین به‌کارگیری سیستم‌های حسابداری پیچیده ندارند. استفاده سازمان امور مالیاتی از اختیار خود برای آسانتر کردن فرآیند اخذ مالیات، روندی مرسوم در دنیا نیز است، چرا که در اصناف و مشاغل خرد چندان امکان به‌کارگیری سیستم‌های پیشرفته حسابداری و نگهداری مکانیزه اسناد و مدارک وجود ندارد و اصولا این امر چندان مقرون به صرفه نخواهد بود. صاحبان مشاغل مشمول این دستورالعمل، تکلیفی برای تسلیم اظهارنامه مالیاتی و اسناد و مدارک موضوع آیین‌نامه موضوع ماده 95 قانون مالیات‌های مستقیم برای عملکرد سال 1395 نخواهند داشت. این رویکرد به نفع سازمان مجری نیز تمام خواهد شد، چرا که با این رویکرد، سازمان مالیاتی از هزینه‌های ناشی از شناسایی مشاغل کوچک و استخدام نیروی انسانی برای بررسی اسناد و مدارک، پرهیز می‌کند. در واقع یک نفع اقتصادی برای هر دو طرف وجود خواهد داشت. کارشناسان معتقدند نرخ 8 درصدی که مازاد بر مالیات عملکرد سال 94، برای سال 95 تعیین شد نیز تشویقی برای فعالان خرد اقتصادی محسوب می‌شود چرا که اگر این نرخ را با نرخ تورم رسمی اعلام شده از سوی بانک مرکزی برای سال 95 مقایسه کنیم، نرخ کمتری به حساب می‌آید. تورم میانگین سال 95 که از سوی بانک مرکزی اعلام شده، 9 درصد است. وجه دیگر این دستورالعمل نیز در جهت تقویت اعتماد اجتماعی مودیان به نهاد حاکمیتی است. مبنای دستورالعمل جدید صرفا بر اساس خوداظهاری اشخاص حقیقی شکل می‌گیرد. در واقع اخذ مالیات بر اساس خوداظهاری افراد است چرا که فارغ از اینکه اظهارنامه رسمی آنها رویت شود، مالیات عملکرد سال 95 اشخاص اخذ خواهد شد.
شرایط پرداخت مالیات
طبق دستورالعمل اعلامی از سوی جنتی، مودیان باید مالیات مذکور را حداکثر تا پایان خردادماه سال 1396 پرداخت کنند. یک امکان ویژه نیز برای اشخاصی در نظر گرفته شده که نمی‌توانند به‌صورت یکجا مالیات مقطوع را در خرداد ماه بپردازند. مالیات این افراد حداکثر تا چهار قسط مساوی می‌تواند تقسیط شود. عدم پرداخت به‌موقع مالیات یا اقساط مشمول جرائم موضوع ماده 190 قانون مالیات‌های مستقیم خواهد بود که جریمه‌ای معادل 5/ 2درصد مالیات به ازای هر ماه تاخیر در نظر گرفته می‌شود. همچنین مودیانی که در عملکرد سال 1394 معاف از مالیات بوده‌اند، صرفا باید مراتب قبول این دستورالعمل را بدون پرداخت مالیات از طریق سیستم الکترونیکی (طبق فرم مربوط) به سازمان امور مالیاتی کشور اعلام کنند. پر کردن فرم الکترونیکی مربوطه برای تمامی مشمولان این دستورالعمل الزامی است.در دستورالعمل ابلاغی به مودیانی که در خوداظهاری صادق نباشند، هشدار داده شده است. طبق گفته جنتی، هرگاه اسناد و مدارک ثابت شده‌ای به‌دست آید که مشخص شود مجموع فروش کالا و خدمات یا سایر درآمدهای مودی در سال 1395 بیش از مبلغ این دستور العمل است، پرونده مودی وفق مقررات رسیدگی شده و مالیات مابه‌التفاوت و جرائم متعلقه نیز مطالبه خواهد شد. اگر مالیات عملکرد سال 94 مشمولان این دستورالعمل به هر دلیلی تعیین تکلیف نشده و پرداخت نشده است، ابتدا باید نسبت به محاسبه آن اقدام کنند و سپس میزان رشد مالیات در سال 95 تعیین شود. همچنین اشخاصی که معتقدند مالیات عملکرد آنها در سال 95 کمتر از مقدار تعیین شده است، می‌توانند از راه‌های دیگری اقدام کنند. در صورتی که اشخاص اظهارنامه مالیاتی عملکرد سال 1395 خود را در موعد مقرر قانونی تسلیم کنند یا در مهلت مقرر در این دستورالعمل، فرم مربوط به این دستورالعمل را به سازمان امور مالیاتی کشور تسلیم نکنند، از ذیل این دستورالعمل به شکل اتوماتیک خارج خواهند شد.
