آیا روسیه برنده بزرگ میدان سوریه است ؟

روسها نقش محوری خود در سوریه را مدیون حضور ایران و همپیمانان آن در سوریه هستند. نبود ایران می تواند این نقش را با چالش مواجه کند.
دولت روسیه با ایجاد مناسبات پیچیده با تمام کنشگران اصلی دخیل در سوریه همانند دولت ایران، ترکیه و اسرائیل و همچنین حفظ روابط منظم خود با کشورهای عربی خلیج فارس توانسته به نفوذ گسترده ای دست پیدا کند.
به گزارش نامه نیوز، به عقیده تحلیلگران سیاسی که تحولات سوریه را از زمان دخالت نظامی پوتین در بحران این کشور دنبال می کنند، مسکو پیروز است، چرا که موفق شد نظام اسد را از سقوط حتمی نجات دهد و مهمتر آنکه از نقش خود در این بحران، برای تشکیل توازنی در سطح منطقه استفاده کرد؛ توازنی بین اسرائیل، ترکیه و ایران، که در نوع خود یک توازن حساس و دقیق بوده است.

تا اینجای کار، مشکلی در این روند نبوده است. زیرا که بلوک آستانه با محوریت روسیه، ایران و ترکیه توانستند با در نظر گرفتن منافع خود به موفقیتهایی دست پیدا کنند و دولت سوریه نیز در صحنه میدانی توانست مناطق بسیاری را از دست معارضان و داعش خارج کند.
همین نکته آغاز روند تنشها می تواند باشد. اگر روسیه بتواند مدیریت ادامه دار و مستمری بر جریانات بعدی تحولات داشته باشد می تواند روند موفقیت آمیزی را پیش ببرد.
یکی از عوامل قاطعی که از زمان اوباما در رفتار ایالات متحده نسبت به سوریه نمایان می شود، نبود یک دیدگاه واضح در مورد این کشور است که تا به حال نیز ادامه داشته است.
نیاز واشنگتن به قطعیت و قدرت برای ترسیم راهی واضح در مورد سوریه، به مسکو اجازه می دهد تا برای پر کردن خلأ ناشی از نبود آمریکا اقدام کند، همانطور که روسیه اسرائیل را به هماهنگی بیشتر با کرملین فراخواند تا بدین شکل منافع امنیتی اسرائیل در ضمن چارچوب اشراف روسیه بر امور ریز و جزئی در سوریه قرار گیرد.
در حال حاضر شرایط پساداعش بر صحنه سوریه حکمفرماست و بازیگران برتر و در کنار هم که تلاش کردند محور آستانه را پیش ببرند، به فکر بالا بردن دست برتر در این صحنه هستند تا حداکثر منافع خود را کسب کنند.
از طرفی ترکیه موضوع امنیت داخلی خود را پیش می کشد و به فکر ایجاد پایگاه در شمال سوریه و جنوب ترکیه است. اسرائیل تلاش می کند با رفتن به سمت روسها و مذاکره با آنها، به نوعی پای ایران را از سوریه قطع کند و امنیت مرزهای خود را تضمین کند. روسها تلاش می کنند با کشیدن بحث خروج نیروهای خارجی از سوریه به تنها قدرت دارنده نقش برتر در سوریه تبدیل شوند و نفوذ خود را در مناطق دیگر تثبیت کنند.
اما مسکو نیاز مبرمی به دوری از برخورد بین تهران و تل آویو و مهار برخوردها بین این دو دارد و این در مقابله های نظامی اخیر بین دو دولت امری واضح و ثابت بوده است. آیا مسکو می تواند این روند را ایجاد کند؟

نبود امریکا و تثبیت روسیه

ایالات متحده در شرایطی که فرصت موفقیت معارضان سوریه وجود داشت، از ارائه کمک و حمایت خود سر باز زد و حال داشتن انتظار در مورد حمایت جدی تر آمریکا از معارضان، بیهوده و بی فایده است. با اینکه واشنگتن می تواند پیروزی روسیه را با مشکل مواجه کرده و سوریه را به سمت نزاع و کشتارهای بیشتری پیش ببرد، اما بهای این اقدامات، ریخته شدن خون بیشتر و پیچیده شدن فضای آن است.
اما روسها نیز قصد ندارند با قطع کامل پای امریکایی ها از سوریه، فضای آن را شکننده رها کنند. آنها می دانند واشنگتن قدرت بزرگی است و از این رو آنان را از کم و کیف تحولات و نقشه های خود باخبر می کنند.

روسها و ایران در سوریه

مسئله این است که روسیه نمی تواند ایران را مجبور به خروج از جنوب سوریه ‏کند و تنها می تواند از طریق مذاکرات با تهران و مشارکت داوطلبانه ایران با مشوق های روشن از سوی ‏روسیه زمینه خروج این کشور را از سوریه فراهم کند. پوتین درصدد است تا با طرح این مسئله که ایران و شبه نظامیان تحت حمایت این کشور در تهاجم ارتش سوریه به درعا مشارکت نمی کنند رضایت ترامپ را کسب کند.
با وجود پیچیدگی های فعلی، هیچ نقطه امیدی برای ‏حل و فصل وضعیت جنوب سوریه وجود ندارد. یکی از چالش های بزرگ این مسئله حضور طولانی مدت ‏ایران در سوریه است. بنابراین هیچ راهی برای روسیه یا هر قدرت خارجی دیگر برای تضمین سوریه عاری ‏از ایران وجود ندارد.
ایران نمی تواند موقعیت استراتژیک خود و محور مقاومت در سوریه را به سادگی رها کند و در مقابل امتیازهایی هرچند غیر قابل اجتناب سوریه را ترک کند. از این رو باید مسیری میانه در نظر گرفته شود. ایران تمایل خود به سوریه صلح آمیز و حل و فصل مسائل از طریق میز مذاکره را اعلام کرده است و طرح های خود را به شکل شفاف بیان کرده است. از این رو ایران در سوریه به دنبال ایجاد پایگاه دائمی و تنش با اسرائیل نیست.
از این رو روسها باید این مسئله را برای اسرائیل به شکل روشن بیان کنند و در عوض عدم حضور جنگنده های آن و حملات گاه و بی گاه آنها برای متشنج کردن منطقه را خواستار باشند.
روسها اگر بخواهند همچنان در سوریه محور و داری نفوذ باشند باید بتوانند در این مسئله موفق عمل کنند. در نظر نگرفتن منافع ایران و همپیمانان آن در سوریه اشتباهی است که می تواند باعث شود روسیه را از نقش محوری خود دور کند. روسها نقش محوری خود در سوریه را مدیون حضور ایران و همپیمانان آن در سوریه هستند. نبود ایران می تواند این نقش را با چالش مواجه کند.