مقتدی صدر چگونه به «مرد اول» عراق تبدیل شد؟

نتایج بدست آمده از انتخابات عراق نشان می دهد فضای جدیدی در سپهر سیاسی این کشور در حال رخ دادن است.
به گزارش نامه نیوز: انتخابات عراق در حالی برگزار شد که دیگر پرچم سیاه داعش در نقطه ای از عراق در اهتزاز نیست و سیاست و حکومت در عراق دوران جدیدی را طی می کنند. عراق را از این لحاظ باید عراق جدیدی متصور بود. رویکرد جریانهای اصلی انتخابات عراق و تمایل آنها به دوری از قومیت گرایی و تاکید بر ملی گرایی این مسئله را بیشتر آشکار می کند. همچنین تغییرات امنیتی پس از شکست همه پرسی استقلال کردستان عراق توسط بارزانی باعث شده است این دوره از انتخابات با اهمیت وافری همراه باشد.

موضوع دیگری که این انتخابات را پر اهمیت تر می کند، این است که عراق در دوره جدید نیازمند تعامل با دیگر بازیگران منطقه ای و بین المللی برای بازسازی و ساختن عراق پس از خرابی های بسیار زیاد در عراق بعد از سقوط داعش است. این مسئله وقتی مورد توجه قرار می گیرد که به این نکته توجه کنیم که آسیب شناسی ظهور داعش در عراق رابطه مستقیمی با سیاست و حکومت در عراق و در نظر گرفتن منافع و رویکرد همه گروهها و قومیت ها در عراق است.

قبضه قدرت در دست یک گروه و ایجاد دیکتاتوری و تبعیض مانند آنچه در دوره صدام شکل گرفته بود نه تنها روند مناسبی برای دولت – ملت‌سازی در عراق شکل نمی دهد بلکه فرایند بازسازی و توسعه در عراق را با کندی و اشکالات بسیار مواجه می کند.

در انتخابات اخیر، برخلاف انتخابات قبلى، گروه‌هاى مختلف شیعه و سنى و کرد انشعاب‌هاى متفاوت و گسترده‌ای داشتند و خط کشی‌ها بین سنى و شیعه و کرد و عرب در فهرست‌ها مانند انتخابات گذشته نبود. در هر فهرست می‌شد نامزدهایی از گروه‌های مختلف قومی و مذهبی دید.

چند ائتلاف اصلی انتخابات به شکل سروسامان گرفته بودند؛

حیدر عبادی؛ نخست‌وزیر کنونی، رئیس ائتلاف النصر است که از ترکیب چند جریان سیاسی کوچک‌تر تشکیل شده است. او با پیروزی بر داعش به موفقیت چشمگیری دست یافته اما در مقابل مردم از وضعیت اقتصادی عراق گله‌مند هستند.

مقتدی صدر؛ ائتلاف سائرون تحت حمایت روحانی پرنفوذ شیعه است. او طرفدار سیاست خارجی مستقل است. مقتدی صدر کمپین شدیدی را علیه “فساد” و دولت هدایت کرده است.

هادی عامری؛ رئیس سپاه بدر در صدر ائتلاف فتح‌المبین است. گروه‌های وابسته به حشد شعبی و در رأس آن عصائب اهل حق در این ائتلاف هستند.

نوری مالکی؛ نخست‌وزیر سابق عراق در رأس ائتلاف دولت قانون است. او از رقیبان جدی حیدر عبادی محسوب می‌شود.

عمار حکیم؛ او رئیس حزب جریان حکمت ملی و از متحدان پیشین نوری مالکی است.

در حال حاضر شمارش آرای صندوقها حاکی از پیشی گرفتن جریان صدر در انتخابات دارد. گمانه زنی های بسیاری در مورد اینکه چه کسی صندلی نخست وزیری را تصاحب خواهد کرد وجود دارد. هر چند به نظر می رسد العبادی، نخست وزیر فعلی عراق از شانس زیادی برای این پست برخوردار است ولی همه چیز بستگی به مذاکرات و ائتلاف گروههای اصلی دارد. همانگونه که نتیجه انتخابات نشان از فضای جدیدی در عراق دارد، باید منتظر ادامه تحولات غیر منتظره ماند.

هر کدام از لیست‌های بزرگ مثل سائرون، الفتح و النصر برای تشکیل حکومت باید یک ائتلاف پارلمانی متشکل از حداقل 165 نماینده از 329 نماینده را ایجاد کنند. بنابراين بايد دست به ائتلاف بزرگى زده ليكن بنظر می رسد رهبرى آن در اختيار مقتداى صدر قرار خواهد گرفت.
مقتدی صدر،‌ رهبر جریان صدر در حالی که ائتلاف مورد حمایتش یعنی “سائرون” پیشتاز انتخابات پارلمانی است و تمام معادلات سیاسی در این کشور را به هم زده و ائتلاف‌های آینده را در هاله‌ای از ابهام قرار داده در توئیتی نوشته است: عراق در برابر تشکیل دولت تکنوکرات قرار دارد.

در مورد تشکیل حکومت آینده عراق دو احتمال وجود دارد:

نخست- بدون تشکیل یک ائتلاف پارلمانی؛ به این معنا که گروه‌ها و احزاب سیاسی بزرگ درباره نخست‌وزیری یک نفر و پست‌های کلیدی توافق کنند و این شخص کابینه خود را تشکیل داده و به مجلس معرفی و رای اعتماد بگیرد. اين اقدام بعید نیست که از سوى مقتدى صدر صورت گيرد ومردم عراق هم دست به حمايت از وى زده وعراق را به اميد خدمت رسانى به پيش ببرند. بنابراين با تظاهرات خيابانى پيروان صدر ، مى تواند اين پديده در خيابانهاى عراق به تصويب برسد و عملى گردد. این راهکار البته نیازمند حمایت قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای به ویژه ایران و آمریکا است.

روش دوم – تشکیل ائتلاف پارلمانی مثل دوره‌های پیش است که می توان برای آن چند سناریو متصور بود.

الف: ائتلاف پنج لیست شیعی (سائرون، الفتح، النصر، دولت قانون و حکمت) با داشتن حدود 180 نماینده، اگر این لیست‌ها بتوانند بر سر نخست‌وزیری توافق کنند، به راحتی قادر به تشکیل حکومت خواهند بود. چنین احتمالی با توجه به اختلافات درونی به ویژه میان جریان صدر و بقیه گروهها کمی بعید به نظر می رسد.

ب: ائتلاف پارلمانی الفتح، النصر، دولت قانون، حکمت و کردها به ویژه اتحادیه میهنی و لیست‌های کوچک‌تری از اهل سنت و نمایندگان مستقل. احتمال دارد با توجه به تفکرات و رویکرد مقتدی صدر چنین روشی در پیش گرفته شود. گزینه‌های نخست وزیری این ائتلاف ، هادی العامری و سپس حیدر العبادی خواهد بود. البته گزینه های دیگری نیز می تواند مطرح شود که باید منتشر روند شکل گیری ائتلافها بود.
از نظر ایران، به قدرت رسیدن عامری می تواند فضای دو کشور را بیشتر به نفع جریان مقاومت در منطقه سوق دهد و روابط دو کشور را تسهیل کند. اما رسیدن العبادی به قدرت می تواند این فضا را تغییر دهد و بها دادن او به امریکا، حضور آن را در این کشور تثبیت کند.