وام مسکن؛ زندگی زیر سایه قرض

بانک ها و موسسات مالی کشورهای توسعه یافته در حوزه حمایت مالی از خریداران مسکن، در قالب وام خرید خانه، سه هدف اقتصادی را همزمان در بازار مسکن، بازار پول و بدنه اقتصادی دنبال می کنند.

شادی شفیعی: بانک ها و موسسات مالی کشورهای توسعه یافته در حوزه حمایت مالی از خریداران مسکن، در قالب وام خرید خانه، سه هدف اقتصادی را همزمان در بازار مسکن، بازار پول و بدنه اقتصادی دنبال می کنند.

افزایش شاخص قیمت جهانی مسکن برای چهارمین سال متوالی ارزش بازاری املاک کشورها را به سطح قیمت های حبابی سال های 2008-2007 نزدیک کرده، اما نوع مدیریت بلندمدت بخش مسکن در 20 کشور دنیا فعلا جلوی افزایش قیمت را گرفته و دست کم از خطر بحران تشکیل حباب قیمت در بازار مسکن جلوگیری کرده اند. تسهیلات خرید مسکن در این کشورها به نسبت نمره اعتباری متقاضیان با نرخ سود متفاوت و شناور پرداخت می شود.

نرخ وام مسکن

در اخبار و رسانه ها، بارها در مورد بحران های ایجاد شده در بازار مسکن یا وام های مسکن شنیده اید. در بسیاری از کشورهای صنعتی، وام های مسکن با بهره پایین و برای دوره های طولانی است ولی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه نرخ بالای وام مسکن باعث شده است تا خرید خانه به یک رؤیای بزرگ تبدیل شود.

گزارش «اکونومیست» نشان می دهد در میان تمامی کشورهای دنیا، بلاروس بالاترین نرخ بهره وام مسکن را دارد. در سال جاری نرخ بهره وام مسکن در بلاروس 31.5 درصد بود و در آرژانتین به 26.53 درصد رسید. در غنا نرخ بهره وام مسکن برابر با 23.83 درصد و در اوکراین به 23.06 درصد رسید.

در میان کشورهای دنیا می توان به قزاقستان اشاره کرد که نرخ بهره وام مسکن در این کشور برابر با 15.6 درصد و در ارمنستان برابر با 13.87 درصد است. در روسیه نرخ بهره وام مسکن برابر با 13.47 درصد است که این نرخ ها با احتساب هزینه های جانبی دریافت وام اعلام شده. در سال جاری نرخ بهره وام مسکن در ترکیه برابر با 12.59 درصد و در برزیل برابر با 12.23 درصد اعلام شد. نرخ بهره وام مسکن در مکزیک معادل 11.22 درصد و در کشور همسایه یعنی عراق معادل 10.86 درصد است.

هزینه بالای وام در ایران

بر اساس این گزارش، هزینه دریافت وام مسکن در ایران بالاست و با احتساب تمامی هزینه ها، نرخ واقعی دریافت وام مسکن در حدود 20 درصد است. ایران از نظر نرخ بهره وام مسکن در دنیا در جایگاه هفتم قرار گرفته است که سطح بسیار بالایی است.

کمترین نرخ بهره وام های مسکن به ژاپن و سوئیس تعلق دارند که نرخ بهره بانک مرکزی در این دو کشور منفی است. هم اکنون نرخ بهره وام مسکن در ژاپن برابر با 1.48 درصد و در سوئیس 1.65 درصد است و در آلمان که اخیرا خبر از رساندن نرخ بهره بانک مرکزی به مرز صفر درصد داده است، نرخ بهره دریافت وام مسکن بالغ بر 2.29 درصد اعلام شد.

بدون شک ارتباط تنگاتنگی بین نرخ بهره بانک مرکزی و نرخ بهره وام های رهنی مسکن وجود دارد و در حالت کلی می توان این طور گفت که تمامی نرخ های بهره چهره ای از وضعیت اقتصادی کشور ارائه می دهند و می توانند اثرگذاری سیاست های پولی، مالی و سیاست های اقتصادی را نشان دهند. بازار پول یکی از مهم ترین بازارهای اقتصادی کشور است و تصمیم گیری در مورد ابزارهای مورد استفاده در این بازار هم می تواند تعیین کننده کارایی آن باشد.

بحران مسکن در انگلستان

به نقل از «تلگراف»، «یوکی فاینانس» که یک انجمن تجاری در بریتانیا و اعضای آن شامل انجمن بانکداران و شورای بانک های اعطا کننده وام مسکن در بریتانیا هستند، اعلام کرد میزان درخواست وام مسکن در بریتانیا در ماه گذشته میلادی یعنی سپتامبر به بیشترین سطح خود از سال 2008 میلادی به بعد رسیده است. همچنین یکی از دلایل افزایش تقاضا برای وام مسکن در بریتانیا به نرخ فعلی پایین بهره و گمانه زنی برای افزایش آن در پاییز بر می گردد.

در همین حال «یوکی فاینانس» در تازه ترین گزارش خود اعلام کرد میزان تقاضای وام مسکن در ماه سپتامبر به 24 میلیارد و 200 میلیون پوند افزایش پیدا کرد که در مقایسه با ماه قبل از آن یک میلیارد و 300 میلیون پوند، سیر صعودی به خود گرفته و بیشترین رقم در 9 سال اخیر محسوب می شود.

همچنین در ماه گذشته میلادی، تعداد 41 هزار و 807 فقره خرید مسکن در بریتانیا ثبت شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن 11 درصد افزایش نشان می دهد. بر اساس این گزارش، پیش از این در آوریل سال 2008 میلادی یعنی زمان شروع بحران مالی در جهان، رقم 25 میلیارد و 300 میلیون پوند به عنوان بیشترین تقاضای بریتانیایی ها برای وام مسکن اعلام شده است.

اعتبارسنجی در آمریکا

در آمریکا همه اطلاعات از سه بانک تهیه می شود و میزان درآمد، جزء اطلاعات لازم برای تعیین میزان اعتبار در نظر گرفته نمی شود. در این کشور با توجه به نوع نیاز برای اعتبارسنجی، روش های متعددی برای محاسبه سنجش اعتبار وجود دارد. یکی از معمول ترین این روش ها که برای وام مسکن استفاده می شود از طریق بانک اطلاعاتی (FICO) محاسبه می شود.

در این نوع اعتبارسنجی، 35 درصد از اعتبار توسط سابقه پرداخت به موقع قسط های قبلی فرد، 30 درصد با توجه به میزان بدهی ها، تعداد حساب ها، مبلغ موجود در آنها و میزان قسطی که فرد برای هر وام می پردازد تعیین می شود. 15 درصد با توجه به طول مدتی که فرد وارد پرونده سوابق اعتبارسنجی ها شده است که به میانگین سنی حساب بانکی بستگی دارد، محاسبه می شود. 10 درصد به نوع حساب بستگی دارد و هر چه تنوع نوع حساب بیشتر باشد، امتیاز بالاتری محسوب می شود.

10 درصد نیز به میزان استفاده از اعتبار برای وام های گرفته شده در 12 ماه اخیر و صدور کارت های اعتباری بستگی دارد. عاملی که میزان اعتبار فرد را در این کشور بسیار پایین می آورد، بدهکار تشخیص داده شدن فرد با توجه به رأی دادگاه در مواردی مانند پس ندادن ودیعه رهن توسط موجر به مستأجر است.

اعتبار بیشتر، نرخ سود کمتر

سنجش و گزارش میزان اعتبار افراد غیر از این که مجاز بودن آنها برای دریافت وام و میزان وام را مشخص می کند، نرخ سود وام آنها را نیز تعیین می کند. یعنی هر قدر اعتبار فرد بالاتر باشد، نرخ سود کمتری به وامش تعلق می گیرد، در نتیجه قسط کمتری را هر ماه پرداخت می کند. در واقع هر چه میزان اعتبار فرد موقع گرفتن وام بیشتر باشد، به این معناست که وی توانسته است پول بیشتری را برای خودش حفظ کند.

در آمریکا با نمره اعتباری 620 به بالا می توانند وام مسکن بگیرند که اگر این اعتبار از 740 بیشتر باشد، کمترین نرخ سود به آنها تعلق می گیرد. تفاوت بین کمترین نرخ و بیشترین نرخ 1.5 درصد است. اما با یک مقایسه عددی می توان فهمید که یک درصد تاثیر بسیار زیادی در میزان اقساط وام دارد.

اگر شخصی 200 هزار دلار وام 30 ساله بگیرد به طور معمول 5 درصد سود باید پرداخت کند یعنی ماهی 1080 دلار، اما اگر اعتبار بالایی داشته باشد 4 درصد سود یعنی ماهی 954 دلار باید پرداخت کند. در واقع می توان گفت اعتبار بالا ماهانه 126 دلار برای وام گیرنده ذخیره می کند. به همین دلیل به کسانی که به وام مسکن احتیاج دارند پیشنهاد می شود قبل از اقدام به گرفتن وام، با توجه به موارد تاثیرگذار در تعیین اعتبار، نمره اعتباری خود را بالا ببرند.