12 کشور رسما دلار را کنار گذاشتند؛ آیا پایان پادشاهی اسکناس آمریکایی نزدیک است؟
بازتاب– روند دلاری‌زدایی با سرعت بیشتری در حال پیشروی است و ۱۲ کشور به‌طور رسمی استفاده از دلار آمریکا در مبادلات تجاری را کنار گذاشته‌اند. این کشورها تصمیم گرفته‌اند برای انجام معاملات مرزی از ارزهای محلی خود استفاده کنند تا وابستگی به دلار آمریکا را کاهش دهند. این اقدام نشان‌دهنده تمایل اقتصادهای نوظهور برای تقویت ارزهای داخلی و افزایش جایگاه آن‌ها در بازارهای بین‌المللی است. به نظر می‌رسد هژمونی جهانی دلار آمریکا در حال کاهش است و کشورهای در حال توسعه تلاش می‌کنند این خلأ را پر کنند.
این روند پس از اعمال تحریم‌های آمریکا علیه روسیه در فوریه ۲۰۲۲ به‌طور رسمی آغاز شد. روسیه و چین با تشویق دیگر کشورها به کنار گذاشتن دلار آمریکا، به‌نوعی به رهبری این جریان پرداختند. این ایده که جایگزینی ارزهای محلی می‌تواند موقعیت آن‌ها را در بازارها تقویت کند، برای بسیاری از کشورها جذاب به نظر رسید.
اتحادیه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) که شامل ۱۲ کشور است، رسماً استفاده از دلار آمریکا در مبادلات تجاری را کنار گذاشته است. در سال ۲۰۲۴، این کشورها ۸۵ درصد از معاملات مرزی خود را با ارزهای محلی انجام داده‌اند و تنها ۱۵ درصد از پرداخت‌ها با دلار آمریکا صورت گرفته است. این آمار نشان‌دهنده گسترش دلاری‌زدایی و کاهش اعتماد به دلار در میان این کشورها است.
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در اجلاس کشورهای مستقل مشترک‌المنافع اعلام کرد: «استفاده از ارزهای ملی در پرداخت‌های متقابل در حال گسترش است. سهم این ارزها در عملیات تجاری بین اعضای CIS اکنون بالای ۸۵ درصد است.» وی افزود: «روند جایگزینی واردات با سرعت پیش می‌رود و این موضوع به تقویت استقلال فناوری کشور ما کمک می‌کند.»
دلار آمریکا به‌عنوان ارز اصلی ذخیره جهانی و ابزار اصلی مبادلات بین‌المللی نقش کلیدی در کنترل جریان مالی جهان دارد. کاهش استفاده از دلار به معنای کاهش نفوذ آمریکا در اقتصاد جهانی خواهد بود و قدرت این کشور برای اعمال تحریم‌های مالی نیز کاهش می‌یابد.
تأثیر دلاری‌زدایی بر سلطه دلار در بازار جهانی
اگر روند دلاری‌زدایی گسترش یابد، دلار آمریکا ممکن است جایگاه خود را در چرخه عرضه و تقاضای جهانی از دست بدهد. همچنین، با متنوع‌سازی ذخایر ارزی به سمت طلا و سایر دارایی‌ها توسط اقتصادهای نوظهور، ارزش دلار احتمالاً کاهش خواهد یافت. به نظر می‌رسد دهه‌های آینده به نقطه عطفی برای برنامه‌های دلاری‌زدایی تبدیل شوند که تأثیرات چشمگیری بر جایگاه جهانی دلار خواهند داشت.که به دلارزدایی روی آورده‌اند، ارزهای محلی و منطقه‌ای خود را تقویت می‌کنند. این اقدام می‌تواند به تثبیت اقتصاد داخلی آن‌ها و کاهش وابستگی به نرخ‌های بهره و سیاست‌های مالی آمریکا کمک کند.
بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف ممکن است ذخایر ارزی خود را به سمت طلا، یوان چین، یورو و سایر ارزهای پایدار سوق دهند. این تغییر می‌تواند تقاضای جهانی برای دلار را کاهش داده و ارزش آن را در بازارهای جهانی تحت فشار قرار دهد.
با کاهش تقاضا برای دلار، بازارهای مالی آمریکا، به‌ویژه بازار اوراق قرضه خزانه‌داری، با چالش‌هایی روبه‌رو خواهند شد. کاهش تقاضا برای اوراق قرضه می‌تواند هزینه‌های استقراض دولت آمریکا را افزایش دهد.
در صورت گسترش موفقیت‌آمیز دلارزدایی، جهان به سمت یک نظام چندقطبی حرکت خواهد کرد که در آن چندین ارز به‌طور همزمان در مبادلات بین‌المللی نقش خواهند داشت. این تغییر می‌تواند وابستگی کشورهای در حال توسعه به اقتصادهای بزرگ را کاهش دهد.
کاهش تقاضا برای دلار ممکن است به تورم وارداتی و کاهش ارزش دلار منجر شود. همچنین، اگر کشورها به سمت تنوع‌بخشی به ذخایر خود حرکت کنند، اقتصاد آمریکا ممکن است در بلندمدت آسیب‌پذیرتر شود.
ادامه روند دلارزدایی به تغییرات اساسی در ساختار اقتصادی و مالی جهان منجر خواهد شد. هرچند این فرایند زمان‌بر است، اما می‌تواند نظم جدیدی ایجاد کند که در آن اقتصادهای نوظهور و ارزهای محلی نقش پررنگ‌تری در تجارت جهانی ایفا کنند.
