کشف سیستم مخفی پاکسازی مغز؛ امیدی تازه برای بهبود حافظه و مقابله با آلزایمر
بازتاب– مغز انسان، همچون یک شهر شلوغ، نیازمند سیستمی کارآمد برای دفع زباله‌های خود است. اما با افزایش سن، این سیستم دچار اختلال شده و تجمع ضایعات در مغز، زمینه‌ساز بیماری‌هایی مانند آلزایمر و پارکینسون می‌شود. اکنون، محققان دانشگاه واشنگتن در سنت‌لوئیس با کشفی شگفت‌انگیز، نشان داده‌اند که بهبود عملکرد رگ‌های تخلیه‌کننده ضایعات مغزی می‌تواند به تقویت حافظه در سنین بالا کمک کند.
🔹 پاکسازی مغز از مسیر جدیدی آغاز می‌شود
چالش اصلی در درمان بیماری‌های عصبی، عبور از سد خونی-مغزی است که همچون یک دیوار مستحکم، ورود بسیاری از داروها را به مغز دشوار می‌کند. اما دانشمندان رویکردی هوشمندانه در پیش گرفته‌اند: به‌جای هدف قرار دادن مستقیم مغز، بر روی رگ‌های لنفاوی اطراف آن تمرکز کرده‌اند. این رگ‌ها مسئول تخلیه مایعات و مواد زائد مغزی به گره‌های لنفاوی بدن هستند؛ جایی که سیستم ایمنی، تهدیدات را شناسایی و کنترل می‌کند.
🔹 افزایش عملکرد لنفاوی، تقویت حافظه
دکتر جاناتان کیپنیس، متخصص برجسته در حوزه نوروایمونولوژی، چند سال پیش شبکه‌ای از رگ‌های لنفاوی را در اطراف مغز کشف کرد که نقشی کلیدی در سلامت آن ایفا می‌کنند. در مطالعه جدید، تیم او توانست عملکرد این رگ‌ها را در موش‌های پیر تقویت کند و شاهد بهبود چشمگیر حافظه آن‌ها باشد.
🔹 آزمایش شگفت‌انگیز بر روی موش‌های پیر
برای بررسی تأثیر این روش، دانشمندان آزمایشی ساده اما مهم طراحی کردند. دو میله‌ی سیاه مشابه در قفس موش‌ها قرار داده شد تا آن‌ها را بررسی کنند. روز بعد، یکی از میله‌ها با شیئی جدید جایگزین شد. موش‌هایی که حافظه قوی داشتند، وقت بیشتری را صرف کشف شیء جدید می‌کردند. اما موش‌های پیر که دچار افت شناختی شده بودند، تفاوتی میان اشیا قائل نشدند.
با این حال، پس از دریافت درمان تقویت‌کننده رگ‌های لنفاوی، موش‌های پیر نیز توانستند عملکردی مشابه با موش‌های جوان نشان دهند و به شیء جدید توجه بیشتری داشته باشند. این یافته، نشانه‌ای واضح از بهبود حافظه بود.
🔹 تخلیه ضایعات، کلید مقابله با زوال عقل
وقتی سیستم لنفاوی مغز به درستی عمل نکند، وظیفه پاکسازی ضایعات بر عهده سلول‌های ایمنی مغز، موسوم به میکروگلیا، می‌افتد. اما این سلول‌ها با افزایش بار کاری، دچار خستگی شده و پیام‌های التهابی مضری تولید می‌کنند که به زوال شناختی منجر می‌شود. یکی از این پیام‌ها، پروتئینی به نام اینترلوکین-۶ (IL-6) است که باعث ایجاد اختلال در عملکرد نورون‌ها می‌شود.
🔹 امیدی تازه برای مقابله با بیماری‌های مغزی
نتایج این تحقیق نشان داد که بهبود عملکرد رگ‌های لنفاوی، نه‌تنها حافظه را تقویت می‌کند، بلکه سطح IL-6 را کاهش داده و ارتباطات عصبی را به تعادل بازمی‌گرداند. این دستاورد می‌تواند راهی جدید برای پیشگیری از زوال عقل و بیماری‌های مرتبط با افزایش سن باشد.
دکتر کیپنیس می‌گوید:
ده سال پس از کشف سیستم لنفاوی مغز، این یافته‌ها نشان می‌دهند که تقویت این سیستم می‌تواند به بهبود سلامت شناختی کمک کند. شاید نتوانیم نورون‌های از دست‌رفته را بازگردانیم، اما می‌توانیم عملکرد آن‌ها را تا حد ممکن بهینه کنیم.
این پژوهش، که نتایج آن در ژورنال معتبر Cell منتشر شده، افق‌های تازه‌ای را برای توسعه درمان‌های جدید در حوزه بیماری‌های مغزی گشوده است. آیا این کشف می‌تواند در آینده‌ای نزدیک به تولید داروهایی مؤثر برای مقابله با آلزایمر منجر شود؟ باید منتظر ماند و دید.
منبع scitechdaily
