چهار قدم برای کنترل خشم

یک روانشناس درباره چیستی خشم و نحوه مدیریت و کنترل آن چهار مرحله را پیشنهاد داد.

دکتر احمد صابری روانشناس درباره روش‌های کنترل خشم گفت: خشم را باید ابتدا برای خودمان تعریف کنیم و نسبت به آن آگاه باشیم. خشم یک هیجان است که به عنوان مکانیزم حل مسئله از آن استفاده می‌کنیم. خشم تکثیر انرژی و مجموعه‌ای از انرژی‌ها است که تمنای حل مسئله در انسان رفع نیاز‌های او است.

صابری تصریح کرد: ما انسان‌ها در پیش آهنگ خشم بابت تعارضی که در آن قرار می‌گیریم ناراحت می‌شویم، احساس می‌کنیم نیاز‌های ما دچار بحران شده و لشکر انرژی‌های خود را که اسمش خشم است برای خود در نظر می‌گیریم و آن را به سمت حل مسئله هدایت می‌کنیم و برای حل مسئله از آن استفاده می‌کنیم.

وی گفت: در این هیجان و مجموعه‌ای از انرژی‌ها یک موضوع فرهنگی است که از محیط اطراف ما درس می‌گیرد. در محیط اطراف انسان‌ها اتفاقاتی در حال رخ دادن است که این اتفاقات انسان‌ها را نسبت به نیازهایشان دچار بحران می‌کند. پس اتفاقات دنیای پیرامونی جزو عناصر بیرونی ما هستند و طوری فعالیت می‌کنند که انسان را دچار تعارض و بحران می‌کنند که این‌ها مجموعه‌ای از تعارضات اجتماعی، بحران‌های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و باقی موضوعاتی است که پیرامون ما در حال شکل گیری بوده و از حوزه اختیارات و تصرف ما نیز خارج است. انسان برای تعادل برقرار کردن بین این موضوعات لشکر انرژی درونی خود را فعال می‌کند که این لشکر خشم است که فعال می‌شود تا انسان را به مرز تعادل برساند.

این روانشناس افزود: خشم به محض بروز روی مرز پرخاش حرکت می‌کند یعنی با پرخاش فاصله بسیار کمی دارد. وقتی این مجموعه انرژی نتواند تعادل را برای انسان شکل دهد رو به پرخاش می‌آورد و تبعات آن کاملا زبانزد است و همه آن را می‌بینند و می‌شناسند. بنا بر این، چون خشم ما را به سمت پرخاش می‌برد همه افراد نسبت به این مهم نگران می‌شوند.

صابری ادامه داد: وقتی انسان برای حل این موضوع نگران می‌شوند شروع به انجام برخی از اقدامات می‌کند که خوددرمانی نام دارد. سعی می‌کند خودش به نحوی خشم خود را خالی کند و به صورت فردی به دنبال تخلیه خشم است، اما وقتی انسان تربیت می‌شود و آموزش داده می‌شود کار‌های زیادی از او خواسته می‌شود که آن کار‌ها را شروع به انجام دادن می‌کند. اول اینکه سعی می‌کند هوش هیجانات و عواطف خود را بالا ببرد؛ وقتی انسان هوش هیجانی خود را بالا می‌برد با هیجانات خود می‌تواند صحبت کند پس گام اول در کنترل خشم حرف زدن با آن موضوعات درونی است.

وی بیان کرد: وقتی انسان می‌تواند با هیجان خود صحبت و آن را رتبه بندی کند می‌تواند به او کمک کند؛ مثلا من از دست آقایی ناراحت هستم، او تعادل مرا به هم زده و هیجان من از سمت ناراحتی به سمت خشم گرایش یافته است و دارد برای من بحران ایجاد می‌کند بنابر این خشمم را کدبندی می‌کنم؛ من الان می‌خواهم او را بکشم، مشکلات زیادی را برایش به وجود آورم، به او ناسزا بگویم، به او انتقاد کنم یا اینکه اصلا آن فرد ارزش هیچ کاری را ندارد. این کدگذاری هیجانات ملزم به انتخاب این هیجانات می‌شود و فرد مجبور می‌شود کی از آن‌ها را انجام دهد که این راهکار می‌تواند هوش هیجانی انسان را افزایش داده و برای شناخت هیجانات بسیار کمک کننده باشد.

این روانشناس اظهار داشت: دوم اینکه انسان‌ها وقتی دچار خشم می‌شوند باید پیامد‌های عصبی و نباتی خود را بررسی کنند. خوب است آدم‌ها شروع کنند به این بپردازند که نشانه‌های هیجانشان چیست برای مثال بالارفتن ضربان قلب، حرارت بدن، برافروخته شدن، گرد شدن چشم‌ها و زل زدن تمام نشانه‌های عصبی و نباتی آن هیجان است. انسان‌ها متوجه تاثیر اثرات خشم بر جسم و روح خود می‌شود و با این کار خودگویی انسان‌ها شروع می‌شود و افراد با خودشان صحبت می‌کنند که منبع آرامش است و می‌تواند فرد را از سمت خشم به سمت ناراحتی برگرداند.

صابری گفت: سوم این است که انسان بتواند نظم خود را حفظ کند. این یک پیشاهنگ است که هنگام خشم زیاد فرد نمی‌تواند این مهم را فراهم کند. در طول روز اگر شغل پراسترسی دارید، با افراد زیادی سر و کار دارید، فروشنده هستید، شغل‌های ورزشی قهرمانی دارید، معلم هستید یا خبرنگار و کارمند رسانه هستید که استرس‌های محیطی زیادی را تحمل می‌کنید این گام برای شما کاربردی است. ما هرروز نیاز به نظم داریم؛ وقتی عصبانی می‌شویم سیستم تنفسی می‌تواند به کمک ما بیاید. نفس‌های عمیق کشیدن و ورزش‌هایی که تنظیم تنفس و نفس‌های ریتمیک را برای انسان فراهم کند نیز برای کنترل خشم می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.

وی تصریح کرد: عادت به یادداشت نویسی و لیست کردن کار‌ها بر روی کاغذ‌های کوچک جیبی به ما می‌گوید که در طول روز چه کاری باید انجام دهیم و به افزایش نظم روزانه کمک می‌کند. حتی برای تفریحات هم این موضوع مهم است. انسان‌هایی که نظم نوشتاری دارند می‌توانند راحت‌تر خشم خود را به سمت ناراحتی سوق داده و آن را کنترل کنند.

این روانشناس اظهار داشت: همیشه به خودمان بگوییم که در مواقع بحرانی چه رفتاری می‌خواهیم داشته باشیم و رفتار مهندسی شده خود را هر بار به خودمان یادآوری کنیم.

صابری در پایان افزود: چهارمین قدم برای کنترل خشم این است که فرد یاد بگیرد که خشم چه پیامد‌هایی برای او فراهم می‌کند. خشم الان فرد را آرام می‌کند، اما آینده را دچار بحران کرده و آن را در یک وضعیت جبران ناپذیر قرار می‌دهد. بهتر است هراقدامی که می‌خواهید انجام دهید را به تعویق بیندازید. آهنگ نتیجه اجرای خود را بشنوید و پیامد‌های آن را مورد بررسی قرار دهید.

باشگاه خبرنگاران جوان