چرا باید از بخشنامه ربیعی استقبال کرد؟
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی طی بخشنامه‌ای به سازمان‌ها و نهاد‌های تابعه این وزارتخانه، خواستار ممنوعیت به‌کارگیری منسوبین به افراد سیاسی در سطوح مدیریتی شرکت‌ها و هلدینگ‌های تابعه به آن‌ها شد.
این بخش نامه با استقبال رسانه‌ها روبه رو شده است. برخی رسانه‌های از این اقدام وزیر کار به عنوان “انقلاب” یاد کردند و برخی دیگر آن را “مهم و کم سابقه” دانستند.
ناظران معتقدند این اقدام می‌تواند گام مهمی در راستای شایسته سالاری و مبارزه با پارتی بازی، قبیله گرایی باشد. اما در عین عده‌ای معتقدند “بخشنامه درمانی” در این رابطه جواب نمی دهد بلکه باید کار‌های مهمتری انجام داد همچون اصلاح سیستم اقتصادی کشور.
برخی از کارشناسان هم معتقدند این اقدام فقط برد تبلیغاتی دارد و برای توجه افکار عمومی است و نمی‌تواند تاثیر ملموسی بر سیستم اداری و اقتصادی کشور داشته باشد.
بخشنامه چه می گوید؟
ربیعی در این بخشنامه نوشته است: «فساد اداری و مالی در هر جامعه‌ای یک معضل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی بوده و به عنوان مهم‌ترین عامل شکاف بین دولت – ملت‌ها و بزرگ‌ترین مانع در سر راه پیشرفت جوامع، صدمات جبران‌ناپذیری را بر روند توسعه همه‌جانبه کشور‌ها وارد می‌کند.»
او ادامه داده است: «تجربه، دانش و باور من نیز گواه این واقعیت است که فساد اداری مانع رشد رقابت‌های سالم و عدالت اجتماعی می‌شود. بنابراین مبارزه هوشمندانه، پیشدستانه، جدی و همه‌جانبه با اشکال و مظاهر اینگونه فساد که بیش و پیش از هر چیزی حاکمیت قانون را زیر سوال برده، باید اولویت نخست همه ما در فرصت مدیریتی خود باشد و در مسیر این ماموریت خطیر، باید آماده خطر و پرداخت هزینه‌های گزاف آن نیز باشیم.»
ربیعی گفته است: «متاسفانه با وجود تاکیدات مکرر و صدور بخشنامه‌های متعدد، گزارش‌هایی در خصوص به‌کارگیری منسوبین به افراد سیاسی، در سطوح مدیریتی شرکت‌ها و هلدینگ‌های تابعه برخلاف اصول شایسته‌سالاری دریافت می‌کنم؛ و همین طور از ارتباطات غیر رسمی و خارج از ماموریت‌های غیرمحوله، توسط برخی مدیران با افراد ذی نفوذ سایر قوا مطلع هستم. اینگونه اقدامات نشانگر عدم مسوولیت و بی‌کفایتی این نوع مدیران است که برآیند آن، مخدوش‌سازی سرمایه اجتماعی، ترویج یأس و بی‌تفاوتی است.»
او در پایان تاکید کرده است: «بدین وسیله، بدون هیچ‌گونه ملاحظه‌ای و برای آخرین بار ابلاغ می‌کنم چنانچه مدیری به جای کار حرفه‌ای به دنبال ارتباطات با ذی‌نفعان من غیر حق یا انتصابات سیاسی باشد بی‌درنگ عزل خواهد شد.»
چرا باید از بخشنامه ربیعی استقبال کرد؟
اما مهدی پازوکی کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی در این باره به خبرنگار فرارو گفت: «باید از بخشنامه آقای وزیر کار استقبال کرد و آن را تحسین کرد. یکی از آرمان‌های بزرگ انقلاب اسلامی مبارزه با فساد، پارتی بازی و رانتخواری بود اما متاسفانه در سال‌های اخیر در کلیه نهاد‌ها رابطه بازی به شدت رسوخ کرده است که این سرمنشا فساد است.»
او افزود: «ای کاش این بخشنامه توسط سازمان امور اداری و استخدامی صادر شده بود، یا حتی آقای رییس جمهور در این زمینه حساسیت نشان می‌داد. در بسیاری از نهاد‌ها و وزارتخانه‌ها چه دولتی و چه غیر دولتی وقتی فردی وزیر، یا مدیر می‌شود به جای اینکه سیستم را بر مبنای شایسته سالاری بچیند سعی می‌کند افرادی از محل کار پیشین خود یا شهر خود وارد خدمات دولتی کند. مثلا اگر ترک است، ترک‌ها را می‌آورد. مازندرانی است مازندرانی‌ها را می‌آورد، گیلانی است رشتی‌ها را می‌آورد و … که این واقعا برای اقتصاد ملی ایران خطرناک است.»
به گفته این کارشناس اقتصادی «این اشکالی ندارد که اگر فردی پسر وزیر بود، برمبنای ضوابط و پس از طی دوران رشد مدیریتی اش و با اتکا به شایسته سالاری به مدیریت جایی برسد و ما نباید از آن طرف بام بیافتم. اما ما می‌بینیم که امروز خیلی از مدیران بر اساس لیاقت در مسند مدیریتی قرار ندارند بلکه براساس رابطه است.»
پازوکی افزود: «یکی ازاتفاقاتی که باعث فساد در اقتصاد ایران شده است این است که متاسفانه نمایندگان مجلس، اعضای ستاد انتخاباتی خود را به مسند‌های بالا می‌رسانند. مثلا در شهری رییس آموزش و پرورش فرد کارآمدی است، اما چون از اعضای ستاد انتخاباتی نماینده آن شهر در مجلس نبوده باید از منصب خود کنار برود در غیر اینصورت آن نماینده به وزیر، فرماندار و وزارت کشور فشار می‌آورد.»
به اعتقاد این تحلیلگر “شورای نگهبان در این باره مقصر است. چرا که همین موضوع نشان دهنده عدم صلاحیت نماینده است. نماینده‌ای که باند بازی می‌کند و مدیری را به دولت تحمیل می‌کند که باعث از بین رفت منابع اقتصادی می‌شود را باید کنار گذاشت. این شرایط باعث می‌شود افراد مستقل حاضر نشوند امور را به دست گیرند.”
این استاد دانشگاه با بیان اینکه در اقتصاد ایران کسی که پارتی بازی می‌کند، رانت می‌گیرد گفت: «این منشا فساد است. فساد فقط اختلاس و دزدی نیست. در دانشگاه‌ها افرادی با عنوان استاد، حقوق تمام وقت می‌گیرند و باید اول تا اخر هفته در محیط دانشگاه حضور داشته باشد، در هفته یک روز هم به دانشگاه نمی‌رود، این فساد است.»
او تاکید کرد: «فساد مثل خوره به جان اقتصاد ایران افتاده است. اتفاقاتی که در دی ماه در کشور رخ داد ناشی از اعتراض مردم به تبعیض، نابرابری، بی عدالتی و فساد بود. اگر سیستم را علاج نکنیم در بلند مدت دچار مشکل می‌شویم.»
پازوکی گفت: «در سیستم اداری ایران یا باید پاچه خوار باشی، یا بله قربان گو که بتوانی پیشرفت کنی. به همین خاطر سیستم اداری ما از افراد فهیم خالی شده است. فارغ التحصیلان دانشگاه‌های درجه یک جذب سیستم اداری نمی‌شوند بلکه فارغ التحصیلانی جذب سیستم اداری می‌شوند که رابطه و پارتی داشته باشند. تبعیض‌های اینچنینی باعث می‌شود جنبش اجتماعی شکل گیرد و فرد به خیابان آید و شعار دهد.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «به همین خاطر باید اقدام وزیر کار و رفاه را برجسته کنیم و دیگر مدیران را تشویق کنیم که در این راستا حرکت کنند.»
او با اشاره به استفاده از برخی بانوان در پست‌های مدیریتی گفت: «زنانی را برای بعضی پست‌ها در نظر گرفته اند که آبروی زنان ایرانی را می‌برند. در حالیکه ما زنان فهیم، مستقل، مستعد و با تجربه‌ای داریم که می‌توان از آن‌ها استفاده کرد، اما متاسفانه آن‌ها به کار گرفته نمی‌شوند.»
او به برخی انتصابات خارج از قاعده و خانوادگی اشاره کرد و افزود: «در هیات مدیره صندوق ذخیره فرهنگیان، مثلا طرف وزیربوده فرزندان و یا دیگر آشنایان و رفقایش شده اند عضو هیات مدیره صندوق، بعد تحقیق می‌کنیم و می‌بینیم که این فرد شش جای دیگر هم مدیر است. انقلاب اسلامی به خاطر اسم شاه و فرح رخ نداده است بلکه به خاطر سیستم غلط رخ است.»
پازوکی با اشاره به بورس‌ها و مزایای آموزشی خاص برای فرزندان اعضای هیات‌های علمی دانشگاه، گفت: «این‌ها فاجعه است. این آپارتاید علمی است. فردی پدرش استاد دانشگاه تهران است، فرزندش دانشگاه زاهدان قبول می‌شود و بر مبنای رانت سیستماتیک او را به دانشگاه تهران انتقال می‌دهند. پسر روستایی که در دانشگاه زاهدان قبول شده است، چرا نباید برود دانشگاه تهران؟ چون که پدرش کشاورز است؟ این قانون دوره شاه هم نبوده است و آپارتاید علمی است.»
این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به جمله شهید بهشتی “بهشت را به بها می‌دهند نه به بهانه”، اظهار کرد: «کشور نیاز به اصلاحات اداری دارد. اگر اصلاحات اداری انجام نگیرد قطعا نظام اداری سقوط می‌کند. اولین اصلاحات باید در سازمان امور اداری کشور به وجود آید. سازمان بهره وری که خوشبختانه اخیرا مدیر آن تغییر کرده است خودش نیازمند آسیب شناسی در بهره وری دارد. پرسنل این سازمان را بررسی کنید ببینید از چه طریقی وارد سیستم شده اند. جایی که قرار است کارایی سیستم اداری و بهره وری اقتصاد را اندازه گیری کند.»
پازوکی با اشاره به وضعیت پرسنل وزارت امور خارجه گفت: «اکثر سفرا و کادر وزارت خارجه که از دوره آقای ولایتی وارد سیستم شده اند، وابسته به قم هستند. از طرف دیگر گزینش وزارت خارجه به جای اینکه بر مبنای کارایی و دانش باشد براساس رابطه بوده است. اگر پرونده پرسنلی کارکنان وزارت خارجه را ببینید، جمع کثیری از آقازاده‌ها را در انجا خواهید دید. این‌ها خلاف آرمان‌های انقلاب است.»
او درباره وضعیت پرسنل صداوسیما هم گفت: «همین الان در صداوسما اکثرا از اعضای وابسته به گروه‌های تندرو در بخش معاونت سیاسی صداوسیما فعالیت دارند. بسیاری از فارغ التحصیلان دانشگاه امام صادق به آنجا می‌روند. این‌ها عموما براساس رابطه می‌روند و تصور می‌کنند ملک طلقشان است و حرفه‌ای فعالیت نمی‌کنند.»
به اعتقاد پازوکی: «ما باید به جای برخورد با فلان جوان و فلان دانشجو به مبارزه با پارتی بازی دست بزنند. چرا که این موارد است که به کشور ضربه می‌زند و نه حرف زدن افراد. اگر جلو پارتی بازی، نا برابری، فساد و تبعیض گرفته شود حتی شیخ مهدی کروبی هم در تلویزیون صحبت کند و نظراتش را بگوید اتفاقی نخواهد افتاد.»
این اقتصاددان گفت: «راه حل اقتصادی مبارزه با این مسائل شفافیت است. باید از شفافیت اقتصادی دفاع کرد. طرف ربا گرفته است، پولش را جایی گذاشته که ۸۰ درصد بهره گرفته است. کجای دنیا نرخ بهره ۸۰ درصد است. حالا هم آمده از دولت طلبکار است.»
او افزود: «دلیل اصلی رخ دادن این اتفاقات است که ما سیستم نداریم. اگر سیستم شفاف داشته باشیم در یک اداره اگر رییس فلان بخش نوه عمه اش را استخدام کرد فردا صبح حراست مانع می‌شد. سیستم اداره ناسالم است که همه سعی می‌کنند فامیل و رفیق و شفیق خود را وارد کار کنند. تنها راه مبارزه با این وضعیت شفافیت اداری است. ما باید نور بتابانیم بر تاریکخانه پارتی بازان، رابطه بازان، کلاهبرداران و مفسدان هرچه این نور بیشتر باشد به نفع کشور است.»
