پیامد های لکه ننگ «کودتای واگنر» در آینده روسیه
پایگاه خبری “العربی جدید” در گزارشی با اشاره به کودتای اخیر در روسیه توسط گروه نظامی “واگنر”، این پدیده را حامل پیامدهای بزرگی برای روسیه در ابعاد داخلی، منطقه ای و بین المللی ارزیابی کرده و البته که آن را یکی از شوکه کننده ترین عوارض جانبی جنگ اوکراین برای پوتین و دولت روسیه دانسته است.
بازتاب– بسیاری از ناظران و تحلیلگرانِ مسائل روسیه انتظار این را داشتند که اگر ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه و متحدان وی نتوانند در جنگ اوکراین به یک پیروزی قابل توجه دست پیدا کنند، باید انتظار وقوع یک کودتا در داخل این کشور را داشته باشیم. کودتایی که نظام سیاسی روسیه را عوض خواهد کرد و موجب تضعیف شدید موقعیت پوتین و متحدان او در قدرت خواهد شد.
باید اذعان کرد که ارتش روسیه به اهداف خود در جنگ اوکراین نرسید و اوکراینی ها مقاومت گسترده ای را با حمایت های کشورهای غربی در برابر روس ها انجام داده و می دهند. با این حال، کمتر کسی فکر می کرد که سناریوی وقوع یک کودتا در روسیه ظرف کمتر از یک و نیم سال از آغاز حمله روسیه به اوکراین، رنگ واقعیت به خود بگیرد.
با این همه، باید توجه داشته باشیم که اقدام اخیر یوگنی پریگوژین رئیس گروه نظامی واگنر و شبه نظایمان متحد وی علیه دولت روسیه و شخص پوتین، پدیده ای یکباره نبود و ماه ها در حال شکل گرفتن بوده است. پریگوژین در مدت اخیر انتقادات جدی را در مورد ماهیت آغاز جنگ اوکراین از سوی روسیه مطرح کرده و البته که شمار زیادی از فرماندهان عالی رتبه نظامی روسیه را نیز به خیانت و فساد متهم کرده است. رویکردی که پریگوژین به ویژه در بحبوحه “نبردِ باخموت”، تمرکز بیشتری را بر آن معطوف کرده است.
رقابت های شخصی و به طور خاص رقابت بر سرِ جانشینی پوتین و تشدید و تقویت گروه گرایی سیاسی در روسیه پس از اقدام دولت این کشور در آغاز جنگ اوکراین، همه و همه محرک هایی هستند که پریگوژین با توجه به آن‌ها به کودتای اخیر علیه کرملین دست زده است. البته که ناکامی روسیه در محقق کردنِ نتایج مطلوب خود در جنگ اوکراین نیز که سبب شده نوعی پاسکاری میان مقام های روسی در مورد دلایل رخداد این مساله شکل گیرد هم محرکی قابل تامل در این زمینه بوده است.
درگیری های اخیر روسیه موجب شد تا شاهد صحنه های عجیبی در این کشور باشیم: نیروهای امنیتی روسیه در مسکو موضع گرفتند، جنگنده های روسی علیه مواضع گروه واگنر دست به انجام عملیات زدند و البته که الیگارش های ثروتمند روسی نیز سوار بر جت های شخصی خود شدند و به شهرهایی نظیر استانبول و دُبی فرار کردند.
آنچه روسیه در روزهای اخیر پشت سر گذاشت تا حد زیادی شبیه به جنگ داخلی کنونی در سودان است. جنگی که طی آن یک نیروی شبه نظامی با نام نیروی واکنش سریع علیه دولت مرکزی و ارتش سودان وارد جنگ شده است. معادله ای که عینا در مورد گروه واگنر و دولت روسیه نیز برقرار است.
با این حال، برخلاف نمونه سودان، روسیه یک قدرت جهانی اتمی است و البته که حضور نیروهای واگنر در شهر رُستوف که خود میزبان یکی از زرادخانه های مهم اتمی روسیه است، جنجال های زیادی را برانگیخت.
زمانی که واگنر علیه دولت روسیه دست به کودتا زد، سوال های زیادی مطرح شدند: آیا نظام سیاسی روسیه دوام می آورد یا خیلی زود فرو می پاشد؟ آیا روسیه به عنوان بزرگترین کشور جهان(از نظر جغرافیایی) درگیرِ یک جنگ داخلی خواهد شد؟ آیا موضع روسیه در جنگ اوکراین به شدت تضعیف خواهد شد و سربازان روسیِ فعال در جنگ اوکراین به کشورشان فراخوانده می شوند و یا خیر، آن ها جذب یکی از طرف های درگیر خواهند شد؟
ورای روسیه، سوال های زیادی در بُعد بین المللی نیز مطرح شدند مثلا اینکه قدرت های جهانی به تحولات روسیه چه واکنشی نشان خواهند داد؟ تحولات روسیه چه تاثیری بر اتحادهای بین المللی خواهند داشت؟ تاثیر تحولات روسیه بر متحد نزدیک این کشور یعنی چین و یا بازارهای بین المللی در حوزه هایی نظیر نفت، کالا، ارز و تجارت جهانی چه خواهد بود؟
شاید بحران اخیر در روسیه خیلی زود به پایان رسید، با این حال، در نوع خود حادثه ای بزرگ بود و البته که تبعات و پیامدهای مهمی را چه برای روسیه و چه جهان به دنبال خواهد داشت.
جنگ اوکراین تا حد زیادی ضعف های ساختاری ارتش روسیه را آشکار کرد و البته که نشان داد تا چه اندازه پیوندهای درونی نظامی سیاسی روسیه ظریف هستند. دستگاه تبلیغاتی گسترده روسیه نه تنها واقعیت ها را نزد مردم این کشور به نحوی تغییر یافته نشان می دهد بلکه حتی خودِ آن(دولت روسیه) را نیز فریب داده است. اکنون و پس از تحولات اخیر روسبه باید بپذیریم که نظام سیاسی این کشور تا حد زیادی متزلزل شده است.
این وضعیت می تواند نتایج و پیامدهای وخیمی را برای کرملین به همراه داشته باشد. روسیه با یک شوک بزرگ رو به رو شده است. در بهترین حالت، روسیه ضعیف شده و در خانه نیز با برخی بی ثباتی ها مواجه می شود و البته که محیطِ همسایگان آن و نفوذ بین المللی اش نیز تا حدی تضعیف می گردد.
برخی حتی بر این باورند که روسیه پوتین عملا راه در مسیر فروپاشی شوروی سابق گذاشته است. رویدادی که اگر محقق شود، هم مردم روسیه را با آسیب های جدی رو به رو خواهد کرد و هم به جهان هزینه های سنگینی را تحمیل می کند.
