واکاوی علت گرایش به مصرف مشروبات الکلی
در یک ماه اخیر شاهد مسمومیت و فوت تعداد بسیاری از مصرف‌کنندگان مشروبات الکلی در کشور بودیم، به‌طوری‌که سخنگوی سازمان اورژانس کشور از افزایش آمار مسمومان و شمار فوتی‌های ناشی از مصرف الکل در کشور به ۳۷۱ نفر خبر داده و گفته بود که از این تعداد ۳۲ نفر فوت، ۱۶۷ نفر ترخیص و ۱۷۳ نفر همچنان بستری هستند. تعداد فوتی‌ها به تفکیک ۱۸ نفر در هرمزگان، ۶ نفر در خراسان شمالی، پنج نفر در البرز، 2 نفر در کهگیلویه و بویراحمد و یک نفر در فارس بود.
به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین دلایل گرایش جوانان به مشروبات الکلی کمبود و گرانی تفریح و سرگرمی برای جوانان است. در اصل جوانی که از آموزش مهارت‌های زندگی سالم در مدرسه و دانشگاه محروم بوده است مصرف مشروب را تفننی برای خود می‌دانند. براساس یک پژوهش، 80 درصد جوانانی که در آن شرکت کرده‌اند سابقه بیش از یک یا دو بار مصرف داشته‌اند و 94 درصد از کل شرکت‌کنندگان گفته‌اند فقط در جمع دوستان و همسالان تشویق به مصرف‌شده‌اند. همچنین 89 درصد از افراد عنوان کرده‌اند که الکل طبی یا الکل سفید اصلی‌ترین مشروب مصرفی آن‌ها بوده است.
به گزارش ایسنا، کرسی آزاداندیشی “علل مصرف مشروبات الکلی” با همکاری انجمن علمی حقوق دانشگاه پیام نور واحد بندرعباس و انجمن علمی جامعه‌شناسی این دانشگاه برگزار شد. این برنامه با داوری محبوبه مهرابی، محمد کمالی و ایوب زینلی در دانشگاه پیام نور بندرعباس برگزار شد.
در ابتدای این کرسی آزاداندیشی، یکی از دانشجویان حاضر با بیان اینکه مصرف مشروبات الکلی در برخی از خانواده‌ها به‌نوعی جزئی از فرهنگ آن خانواده است، عنوان کرد: بعضاً حتی تجویز پزشک را بهانه می‌کنند و مصرف آن را بلامانع می‌دانند. مشکل این است که بعضی از این افراد پس از مصرف با حضور در سطح شهر آرامش را از خانواده‌ها سلب می‌کنند.” چرا این‌گونه افراد برای لذت خود آرامش را از سایر افراد سلب می‌کنند؟”
دانشجوی دیگری نیز با بیان اینکه در بیشتر کشورها برای مصرف الکل فرهنگ‌سازی انجام شده است و در ایران این کار صورت نگرفته است، افزود: به عقیده شخصی‌ام هر خانواده‌ای معایب و مزایای استفاده از این نوشیدنی‌ها را به فرزند خود آموزش دهد و انتخاب را بر عهده او خود قرار دهد. همه ما موظف هستیم آنچه را که می‌دانیم و از صحت آن نیز مطمئن هستیم باید آن را به همگان بگوییم.
وی با بیان اینکه بسته به میزان مصرف الکل تأثیرات آن نیز متفاوت است، افزود: وجود 50 درصد الکل در خون سبب مرگ فرد می‌شود.
یکی از حضار نیز بیان کرد: خداوند به انسان قدرت انتخاب و اختیار داده است، چندین سال است که مدام از مضرات مصرف الکل سخن می‌گویید چه تأثیری داشته است؟ چرا و به چه علت آمار تعداد مصرف‌کنندگان بالا می‌رود و میانگین سنی مصرف‌کنندگان کم می‌شود؟ می‌گویید وجود 50 درصد الکل در خون سبب مرگ می‌شود؟ آیا اطلاعی از آمار مرگ و میر به علت رانندگی با خودروهای ایرانی در جاده‌های نا امن کشور دارید؟ آیا اطلاع دارید که به دلیل خطاهای پزشکی چند نفر در بیمارستان‌ها جان خود را از دست می‌دهند؟
در ادامه عضو هیأت علمی حقوق دانشگاه پیام نور با بیان اینکه کشور ما یک کشور اسلامی است و ممنوعیت و صدور مجازات مصرف مشروبات الکلی منافاتی با دین ندارد، عنوان کرد: افراد چه معتقد باشند و چه نباشند مصرف الکل و نوشیدنی‌های الکلی در ایران غیرقانونی و جرم است و برای آن مهم نیست پایبند به چه دین و مذهب و فرهنگی هستیم، تنها مکلف هستیم که تابع قوانین کشورمان باشیم.
ایوب زینلی با اشاره به اینکه در این برنامه دانشجویان و حضار آزادانه می‌توانند نظرات خود را بیان کنند، عنوان کرد: هدف از این کرسی آزاداندیشی این است که حضار از مصرف‌کنندگان این نوشیدنی‌ها هستند، با توجه به تمام محدودیت‌ها و مضرات آن دلایل مصرفشان را بگویند یا اینکه حتی اگر مصرف‌کننده آن نیستند هم برداشت خود را اعلام کنند.
وی با بیان اینکه شاید طرح سؤال “آیا مصرف شرب خمر مسئولیت کیفری دارد؟ ” و سپس ارائه توضیحات در تفهیم علت ممنوعیت مصرف الکل بهتر عمل کند، افزود: زمانی که این موضوع اثبات شود که فرد شرب خمر کرده است و یا 4 نفر شهادتی مبنی بر تائید مصرف مشروبات الکلی ارائه دهند، قانون این اجازه را دارد که به دلیل نقض قوانین صورت گرفته توسط شخص مجازاتی را اعمال کند. البته در برخی از اقلیت‌های دینی شرب خمر آزاد است اما با هر دین و مذهبی مصرف الکل در ایران در ملاء عام ممنوع است.
زینلی با اشاره به اینکه در سال 94 در مقطع کارشناسی ارشد پایان‌نامه‌ای با عنوان”بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش مشروبات الکلی موردمطالعه مردان 18 تا 32 ساله بندرعباس” ارائه‌شده است، بیان کرد: نتایج اعلام‌شده در این مقاله به این صورت است که هرچه سطح تحصیلات بالا باشد گرایش به مشروبات الکلی بیشتر است و رابطه معناداری بین میزان استفاده از رسانه‌های جنبی و میزان مصرف مشروبات الکلی وجود ندارد و نیز ارتباط با گروه همسالان بیشترین تأثیر و پایگاه اجتماعی کمترین تأثیر را در گرایش مصرف الکل دارد. دانشجویان بیشتر از غیر دانشجویان و متأهلان کمتر از مجردان از مشروبات الکلی استفاده می‌کنند. همچنین هرچه مشکلات خانوادگی افزایش یابد گرایش به مصرف مشروبات الکلی نیز افزایش می‌یابد.
عضو هیأت علمی حقوق دانشگاه پیام نور عنوان کرد: عوامل تشکیل‌دهنده قانون سه دسته مذهب و دین، ایدئولوژی سیاسی، عرف و درخواست‌های جامعه هستند. سیاست مقننه در طول 40 سال هیچ تأثیری در تغییر نگرش جامعه نداشته است.
وی تصریح کرد: طی پژوهشی که توسط گروهی از جامعه شناسان در دانشگاه خوارزمی انجام شد، نتایج به‌دست‌آمده این‌چنین بیان شد که دانشجویان قبل از ورود به دانشگاه نگاهی منفی و مخالف به مصرف مشروبات الکلی داشته‌اند و پس از ورود به دانشگاه، دانشگاه به‌جای اینکه این نگاه را تقویت کند، آن را تضعیف می‌کند.
زینلی در پایان گفت: طبق قانون اساسی مصرف الکل و شرب خمر در هر حالتی ممنوع و غیرقانونی است و هیچ دلیلی برای توجیه مصرف قابل‌پذیرش نیست.
همچنین یک استاد دانشگاه نیز در این خصوص بیان کرد: سال‌ها پیش رخداد مرگ با مشروبات الکلی اتفاق افتاد اما این بار به دلیل تأثیر زیاد فضای مجازی هرمزگان بر سر زبان‌ها افتاد.
وی بیان کرد: به نظر می‌رسد میان وضعیت اقتصادی و الگوی مصرف مشروب رابطه مستقیمی وجود دارد. از عوامل مصرف مشروبات الکی نیز نبود امکانات تفریحی و اماکن ورزشی مجهز بوده است.
کمالی عنوان کرد: گران شدن مشروبات الکلی خارجی عامل گرایش مصرف دست‌ساز این نوشیدنی‌های غیرمجاز الکلی است. به عبارتی مصرف مشروبات الکلی باکیفیت خوب در اختیار قشر مرفه جامعه است.
وی گفت: در میان دانشجویان این عقیده وجود دارد، که ضرر مشروب کمتر از مواد مخدر است. امیدواریم که مصرف مشروبات مخصوصاً در میان جوانان کاهش یابد.
