فراموش کردن چه زمانی نشانه آلزایمر است؟

مهم نیست چندسالتان است. ۲۰، ۳۰، ۴۰ یا ۵۰. حتما برایتان بسیار پیش آمده باشد که هیچ چیز در کنترلتان نباشد. حتی واژگانی را که در پی نگارش آن هستید، از یاد برده باشید. با شتاب از پله‌ها بالا می‌روید اما فراموش می‌کنید به دنبال چه آمده اید، در یخچال را باز می‌کنید اما نمی‌دانید چه می‌خواهید، نام همکارتان را هم فراموش کرده اید، آیا این مشکلات نشان دهنده آلزایمر است؟

آلزایمر یا زوال عقل چیست؟
می دانم که بیماری آلزایمر به مشکل بزرگ عمومی در سطح جهان تبدیل شده است و ابتلا به آن سیر صعودی دارد. هم اکنون در هر ۳.۲ ثانیه، یک نفر در نقطه‌ای از جهان به این بیماری مبتلا می‌شود.آلزایمر، یک نوع اختلال عملکرد مغزی است که به‌تدریج توانایی‌های ذهنی بیمار را تحلیل می‌برد. بارزترین تظاهر زوال عقل، اختلال حافظه است که معمولا به‌تدریج ایجاد می‌شود و پیشرفت می‌کند. اختلال حافظه به فراموشی وقایع و آموخته‌های اخیر محدود می‌شود، هر چند به‌تدریج خاطرات قدیمی هم آسیب می‌بینند.

معصومه صالحی رییس انجمن آلزایمر ایران در مورد آمار مبتلایان به بیماری زوال عقل در ایران گفت: برآورد می‌شود که ۶۰۰ هزار نفر در ایران به آلزایمر مبتلا باشند و با توجه به روند پیر شدن جمعیت کشور، پیش‌بینی می‌شود طی ۲۰ سال آینده، میزان مبتلایان به آلزایمر در کشور به دو برابر افزایش یابد. وی با بیان اینکه در آینده ۴۶.۸ میلیون نفر در جهان به بیماری زوال عقل مبتلا می‌شوند، افزود: طبق آمار سازمان جهانی بهداشت احتمال دو برابر شدن تعداد مبتلایان به آلزایمر در کشورهای جهان وجود دارد.

آلزایمر و نگرانی
آمار در حال افزایش ابتلا به آلزایمر در جهان و رشد روز افزون این بیماری در میان خانواده‌ها باعث شده است که افراد با مشاهده برخی مشکلات در حافظه خود نگران شوند که آیا آلزایمر در انتظارشان است و چه اقداماتی را برای جلوگیری از آن به کار بندند.

مطالعه‌ای که در پایگاه اینترنتی دیلی میل منتشر شده است، نشان می‌دهد که مشکلات حافظه می‌تواند علائم اولیه ابتلا به زوال عقل باشد. محققان دانشگاه کالیفرنیا در این مطالعه متوجه شدند که احتمال زوال عقل در زنان مورد مطالعه که مشکلاتی در رابطه با حافظه داشتند، در سال‌های بعدی زندگی ۷۰ درصد بیشتر بود.

فراموش کردن چه زمانی یک امر عادی و چه زمان نشانه بیماری است/ آلزایمر ارثی است؟
مدیرعامل انجمن آلزایمر ایران گفت: هر چند عوامل وراثتی نقش مهمی را در ابتلا به این بیماری بازی می‌کنند، اما تنها ۵ تا ۱۰ درصد از کل افرادی که دارای بیماری هستند، از طریق ژنتیک به آن مبتلا شده‌اند.

صالحی افزود: با افزایش سن تغییراتی در حافظه ایجاد می‌شود که طبیعی است، اما نشانه‌های بیماری آلزایمر چیزی بیش از فراموشی‌های موقت و ساده است. افرادی که به آلزایمر دچار می‌شوند، مشکلاتی را در برقراری ارتباط، یادگیری، تفکر و استدلال تجربه می‌کنند، این مشکلات بر وضعیت شغلی، فعالیت‌های اجتماعی و زندگی خانوادگی فرد تاثیر می‌گذارد.

مشکلات عادی حافظه
فراموش کردن علت بالا رفتن از پله، صرف چند دقیقه زمان برای یادآوری محل پارک خودرو، فراموشی در برقراری تماس تلفنی با یک دوست زمانی که در خانه سرگرم رسیدگی به امور کودکان شلوغ و پر سر و صدا هستید، مرتب کردن وسایل و ناتوانی در یافتن فوری آنها، فراموش کردن نام افرادی که تازه ملاقات کرده‌اید و از یاد بردن مسئله‌ای جزئی که یک دوست روز پیش آن را یادآوری کرده است، از مشکلات عادی حافظه به شمار می‌روند.

– چرا این اتفاق می‌افتد؟
به نوشته دیلی میل، دکتر اولیور کاکرل متخصص مغز و اعصاب در کلینیک مایو معتقد است: حافظه آنی و کوتاه مدت انسان به راحتی قابل آشفته شدن است.
مغز انسان می‌داند که یادآوری یک کار بی‌اهمیت مانند این که چند ساعت دیگر برای آوردن یک کتاب باید به طبقه بالا برود، ضرورتی ندارد، بنابراین این حافظه را پاک می‌کند تا فضا برای کارهای مهم تر باز شود. به همین دلیل است که برخی اوقات نمی‌توانیم به یاد آوریم که چرا وارد یک اتاق شده‌ایم.
دکتر ماری جیسون مدیر تحقیقات آلزایمر انگلیس نیز در خصوص چرایی فراموشی اطلاعات بدیهی و ساده توضیح داد: مغز باید تصمیم بگیرد که آیا اطلاعات جدید ارزش فراخوانی را دارند یا خیر. اگر چنین باشد، مغز آن را در حافظه طولانی مدت انسان قرار می‌دهد و اگر این ارزش را نداشته باشد، آن را پاک می‌کند. تنش، غم و کمبود خواب نیز می‌توانند بر حافظه انسان تاثیر بگذارند زیرا حافظه سعی می‌کند که همه چیز را یکباره انجام دهد.

مشکلات حافظه که تا حدودی جای نگرانی دارند
به نوشته دیلی میل، علائمی همچون فراموش کردن نام بستگان و دوستان نزدیک، مشکل در شناسایی چهره ها، رنگ ها، اشکال و لغات، تکرار یک پرسش پس از نیم ساعت، یافتن وسایلی که در مکان‌های نادرست قرار گرفته‌اند مانند جا گذاشتن کلیدها در قفل و فراموش کردن محل آنها، اندکی نگران‌کننده هستند.

– چرا این اتفاق می‌افتد؟
بسیاری از این علائم می‌توانند نشانه افسردگی، تنش و نبود تمرکز ذهن باشد. با این وجود، این علائم می‌توانند نشانه‌های اولیه هشدار دهنده زوال عقل و یا آلزایمر نیز باشند.
یک نوع آلزایمر وجود دارد که حافظه را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد، اما به بخشی از مغز که مسئول پردازش بینایی است، آسیب می‌زند.
متخصصان مغز و اعصاب می‌گویند: تعداد زیادی از بیماران به دلیل این که نمی‌توانند نام افراد را به یاد آورند، به مطب پزشکان مراجعه می‌کنند. اما نکته مهم این است که اگر آنها از مشکلات حافظه‌ای خود مطلع باشند، در آن صورت بعید است که به زوال عقل مبتلا شده باشند.

مشکلات حافظه‌ای که بابت آنها باید به پزشک مراجعه کرد
درخواست برای یک فنجان چای در حالی که فرد نمی‌داند تازه یک فنجان چای صرف کرده است، فراموش کردن نام نوه در حالی که خاطرات دوران کودکی وی فراموش نشده است، نداشتن ایده برای انجام کارهای روزمره، گیجی در درک ساختار خانوادگی برای مثال ابهام در این که نوه متعلق به کدام فرزند است، قضاوت نادرست مانند پوشیدن ژاکت در تابستان، نشناختن دوستان و اعضای خانواده، قرار دادن وسایل در مکان‌های عجیب و غریب مانند قرار دادن کتری در زیر تخت خواب و یا کیف پول در یخچال و احساس سردرگمی درباره زمان و مکان مانند آشنا نبودن مکان هایی که بارها به آن تردد صورت گرفته است، از مشکلاتی هستند که بابت آنها باید به پزشک مراجعه کرد.

-چرا این اتفاق می‌افتد؟
آلزایمر بر هیپوتالاموس تاثیر می‌گذارد؛ هیپوتالاموس بخشی از مغز است که مسئول حافظه کوتاه می‌باشد. حافظه طولانی مدت معمولا تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد. افراد مبتلا به آلزایمر نمی‌توانند حافظه‌های کوتاه مدت خود را به حافظه طولانی مدت تبدیل کنند، در نتیجه این خاطرات از بین می‌روند.

راهکارهایی برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر
بروز آلزایمر را می‌توان با رعایت مستمر بهداشت روانی و جسمی در طول زندگی، کنترل کرد و یا به تاخیر انداخت. مدیرعامل انجمن آلزایمر ایران خاطرنشان کرد: هنوز علت ۱۰۰ درصدی بیماری آلزایمر شناخته نشده است اما عوامل مختلف در آن تاثیر دارد که مهمترین آنها سن است. معمولا درصد ابتلا به آلزایمر در سنین بالای ۶۰ سال افزایش می‌یابد به طوری که می‌توان گفت بیماری آلزایمر بیماری سالمندان است.

صالحی افزود: بیماری آلزایمر ۱۰۰ درصد قابل درمان نیست اما قابل کنترل است و تشخیص زودهنگام آن باعث افزایش تاثیر درمان می‌شود. به گفته صالحی، تغییر شیوه زندگی، گنجاندن ورزش در برنامه روزانه، استفاده از رژیم غذایی سالم، مصرف میوه و سبزیجات، مصرف مغزها، فعال نگاه داشتن مغز و فراگیری یک کار جدید در میانسالی مانند فراگیری یک زبان جدید باعث افزایش ارتباط میان سلول‌های مغز و سالم تر ماندن آنها می‌شود.

مدیرعامل انجمن آلزایمر ایران محافظت از قلب، بالا بودن فشار خون و کلسترول را از دیگر فاکتورهای خطر آلزایمر عنوان و تصریح کرد: اجتناب از تنهایی و مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی، از دیگر راهکارها برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر است.صالحی گفت: اگر بتوانیم مغز را فعال نگاه داریم، ابتلا به آلزایمر حتی در صورت بالا بودن سن و داشتن زمینه ارثی ۲۰ درصد کاهش می‌یابد.