شیوع نگران‌کننده «سالمندآزاری» در ایران؛ هشدار درباره برداشت‌های غلط از «لوس شدن سالمندان»
رئیس انجمن علمی سالمندی ایران با اشاره به ابعاد پنهان و آشکار سالمندآزاری هشدار داد که براساس مطالعات، بیش از نیمی از سالمندان کشور ممکن است یکی از انواع آزار را تجربه کنند؛ رقمی که به‌دلیل پنهان‌ماندن بسیاری از موارد، احتمالاً کمتر از واقعیت است. به گفته احمد دلبری، رشد سریع جمعیت سالمندان و افزایش نیازهای مراقبتی و اجتماعی آنها، همراه با فشارهای اقتصادی و تغییر ساختار خانواده، زمینه را برای بروز آزار و غفلت از سالمندان فراهم کرده است.
دلبری با استناد به مطالعات نظام‌مند، میزان شیوع سالمندآزاری را بین ۴۸ تا ۵۶ درصد اعلام کرد؛ آماری که نشان می‌دهد غفلت، بی‌توجهی، خشونت کلامی، اقتصادی یا روانی بسیار رایج‌تر از چیزی است که گزارش می‌شود. او تأکید کرد که بسیاری از سالمندان به‌دلیل ترس، وابستگی یا تابوهای فرهنگی، آزارها را گزارش نمی‌کنند.
وی عوامل ایجاد‌کننده سالمندآزاری را ترکیبی از مشکلات فردی، خانوادگی، اقتصادی و ساختاری دانست؛ از جمله ناتوانی جسمی یا شناختی، فقر مالی، انزوای اجتماعی، استرس مراقبان، بیکاری، مصرف مواد، خشونت‌های بین‌نسلی و نبود خدمات حمایتی. به گفته او، نبود سیستم مراقبت رسمی، ضعف قوانین حمایتی و کمبود آموزش‌های عمومی نیز این بحران را تشدید کرده است.
رئیس انجمن سالمندی ایران شایع‌ترین نوع آزار را «غفلت» عنوان کرد و گفت مطالعات نشان می‌دهند تا ۷۵ درصد سالمندان حداقل یک نوع بی‌توجهی را تجربه کرده‌اند. پیامدهای آزار نیز تنها جسمی نیست؛ از افسردگی و اضطراب گرفته تا انزوا، کاهش اعتمادبه‌نفس و تشدید بیماری‌های مزمن.
او همچنین به سوءبرداشت‌های رایج اشاره کرد که به‌اشتباه رفتارهای سالمندان را «لجبازی» یا «لوس شدن» تلقی می‌کنند، درحالی‌که این رفتارها می‌تواند نتیجه مشکلات جسمی یا شناختی باشد. کنار گذاشتن سالمندان از تصمیم‌گیری‌ها، سخت‌گیری‌های رفتاری یا بی‌ارزش دانستن نیازهای آنان نیز نمونه‌هایی از خشونت پنهان هستند.
دلبری در گفت‌وگو با ایسنا، تأکید کرد مقابله با سالمندآزاری تنها با مجموعه‌ای از اقدام‌ها ممکن است؛ از جمله آموزش خانواده‌ها و مراقبان، ایجاد سیستم‌های حمایتی و روانی، اجرای برنامه‌های آگاهی‌بخشی عمومی، توسعه خدمات مراقبت در منزل، راه‌اندازی خط گزارش سالمندآزاری، غربالگری در سیستم سلامت و تقویت همکاری میان بهزیستی، وزارت بهداشت و نهادهای قضایی.
او خاطرنشان کرد: پیشگیری از سالمندآزاری نه تنها ممکن، بلکه با توجه به موج سالمندی در کشور، ضرورتی فوری است.
