روایت ظریف از راه یافتن شعر “بنی آدم” سعدی به سازمان ملل

محمد جواد ظریف در این مطلب نوشت:

اول اردیبهشت، روز بزرگداشت سعدی گرامی باد

شاید ماجرای نصب فرش نفیس مزین به شعر معروف “بنی آدم” شیخ اجل در سازمان ملل متحد برای دوستان جالب باشد.

همه ما از کودکی در کتاب‌ها خوانده بودیم که بالای درب ورودی سازمان ملل متحد این شعر معروف سعدی را نوشته‌اند. در سال 1361 که برای اولین بار به نیویورک و سازمان ملل متحد رفتم، همه ساختمان را گشتم، اما شعر سعدی را پیدا نکردم. بعدها که در سال 1367 برای مذاکرات قطعنامه 598 به ژنو رفتم، مقر اروپایی ملل متحد را نیز جستجو کردم و آن را نیافتم. از دوستان و افراد با سابقه‌تر نیز پرسیدم، ولی کسی این شعر را ندیده بود.

در دوران سفارت در سازمان ملل متحد در سال 1383 مطلع شدم که جناب آقای محمد صیرفیان که یکی از معروف‌ترین تجار فرش اصفهان است، یک فرش نفیس پنج متر در پنج متر بافته است که در وسط این فرش شعر سعدی با نخ طلا نوشته شده است. ایشان اظهار تمایل کردند که این فرش را به سازمان ملل متحد هدیه بدهند به شرطی که آن را در یک محل مناسب نصب کنند.

با توجه به ابعاد این فرش هر دیواری برای نصب آن مناسب نبود و فقط چند دیوار در کل مقر ملل متحد وجود داشت که می‌شد این فرش را روی آن نصب کرد. یکی دیواری بود که فرش بزرگ شش در چهاری که در زمان مرحوم دکتر مصدق به ملل متحد هدیه شده بود روی آن نصب بود و دیگری دیوار بزرگ “سالن مذاکرات نمایندگان” بود که فرشی از دیوار چین وسط آن دیوار نصب شده بود.

با توجه به تعدد هدایا و محدودیت جا برای نصب فرش مزین به شعر سعدی، ناگزیر شدم در حد دبیرکل ملل متحد وارد مذاکره شوم تا این فرش را به عنوان نماد گفت‌وگوی تمدن‌ها در مکان مناسبی نصب کند. لازم به یادآوری است که سال 2001 به پیشنهاد جناب آقای خاتمی سال گفت‌وگوی تمدن‌ها در سازمان ملل متحد اعلام شده بود.

در پیگیری‌های بعدی پیشنهاد کردند که با توجه به تعدد هدایا و محدودیت مکان نصب، فرش مزین به شعر سعدی را به جای فرش اهدایی از سوی مرحوم مصدق نصب کنیم که نپذیرفتیم. با فاصله کمی خبردار شدیم که می‌خواهند فرش چین را برای شستشو پایین بیاورند. در آن دیوار جای دو فرش بود، اما فرش چین در وسط آن دیوار قرار داشت. از این رو با پیگیری زیاد یکی از همکاران خوبم در نمایندگی، توانستیم فرش مزین به شعر سعدی را همان‌طور که در عکس می‌بینید در کنار فرش دیوار چین نصب کنیم.

در تابلوی کنار فرش نیز ترجمه زیبایی از شعر سعدی را به انگلیسی تهیه کردیم تا بینندگان علاوه بر زیبایی هنر ایرانی، با مفاهیم بلند انسانی فرهنگ ایرانی نیز آشناتر شوند.

بالاخره شعر سعدی به سازمان ملل متحد رفت.